تاریخچه شمارش: از انگشتان تا اعداد
شمارش در دوران باستان
در گذشته‌های خیلی دور، انسان‌ها برای شمارش از چیزهای ساده‌ای استفاده می‌کردند که در اطرافشان بود. آن‌ها مانند شما که با شمارش اسباب‌بازی‌هایتان یاد گرفتید، از انگشتان دست و پا برای شمردن کمک می‌گرفتند. بعضی از قبایل حتی از قسمت‌های مختلف بدن مانند شانه، آرنج و بینی برای شمارش تا عدد 22 استفاده می‌کردند .
وقتی چیزهای بیشتری برای شمارش داشتند، از روش‌های دیگری مانند چوب‌خط[1] روی استخوان یا چوب استفاده می‌کردند. برای هر چیزی یک خط می‌کشیدند. این روش مانند زمانی است که شما برای هر بار که کاری را انجام می‌دهید، یک علامت می‌زنید .
| مردم باستان | روش شمارش | مثال |
|---|---|---|
| قبیله‌ای در پاپوآ گینه نو | استفاده از انگشتان و قسمت‌های بدن | می‌توانستند تا 22 بشمارند |
| آزتک‌ها | استفاده از سنگ | پنج ماهی = پنج سنگ ماهی |
| بین‌النهرینی‌ها | علامت‌های ویژه روی لوح‌های گلی | علامت برای عدد 23 |
ابداع روش‌های نوشتن اعداد
کم‌کم انسان‌ها فهمیدند که باید روش بهتری برای نوشتن اعداد اختراع کنند. هر تمدنی روش مخصوص خودش را داشت:
مصری‌های باستان برای نشان دادن اعداد از شکل‌های خاصی استفاده می‌کردند. برای مثال، عدد 10 را با یک استخوان پاشنه پا، و عدد 100 را با یک طناب پیچ‌خورده نشان می‌دادند .
اعداد در زندگی روزمره
امروزه اعداد در همه جای زندگی ما وجود دارند. وقتی شما به مغازه می‌روید و کفش می‌خرید، با گفتن یک عدد (مثلاً سایز 30) فروشنده می‌داند چه کفشی به شما بدهد . یا وقتی تاریخ تولدتان را می‌گویید، در واقع از اعداد استفاده می‌کنید.
اعداد به ما کمک می‌کنند تا دنیای اطرافمان را بهتر درک کنیم و با دیگران ارتباط برقرار کنیم. بدون اعداد، زندگی بسیار سخت می‌شد!
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
بله، برای بسیاری از قبیله‌های باستانی، شمارش فراتر از عدد 5 یا 6 بسیار سخت بود. یک جهانگرد مشهور تعریف کرده که وقتی از فردی در قبیله‌ای در جنگل‌های آمازون خواست تا تا ده بشمارد، بعد از شش بسیار ناراحت شد و دیگر نتوانست ادامه دهد .
چون همه انسان‌ها ده انگشت دست دارند و شمارش با انگشتان راحت‌ترین روش بوده است. به همین خاطر است که سیستم عددی ما بر پایه 10 است .
ریاضی‌دانان هندی در حدود سده هفتم میلادی بودند که برای اولین بار مفهوم عدد صفر[2] را به صورت منظم استفاده کردند . قبل از آن، مردم نمی‌دانستند چگونه «هیچ» را نشان دهند!
ما در این مقاله یاد گرفتیم که چگونه انسان‌های اولیه با استفاده از چوب‌خط، انگشتان و سنگ‌ها شروع به شمارش کردند. سپس دیدیم که چگونه هر تمدنی روش مخصوص خودش را برای نوشتن اعداد داشت و در نهایت به سیستم عددی امروزی رسیدیم. اعداد یکی از مهم‌ترین اختراعات بشر هستند که زندگی را برای ما بسیار آسان کرده‌اند.
پاورقی
[1] چوب‌خط (Tally Marks): روشی باستانی برای شمارش که با کشیدن خط راست بر روی چوب یا استخوان انجام می‌شد.
[2] صفر (Zero): عددی که نشان‌دهنده «هیچ» یا «عدم وجود» چیزی است.