سوال و پاسخ آزمون های مرحله اول و دوم المپیاد علوم و فناوری نانو

ویژگی‌های المپیاد نانو:

ابتکار برگزاری المپیاد دانش‌آموزی علوم و فناوری نانو با این عنوان متعلق به کشور ماست. در کشورهای دیگر مسابقات دانش‌آموزی با تعیین یک طرح مشخص و یا اردوهای یک هفته‌ای آموزش فعالیت‌های آزمایشگاهی برگزار می‌شود، اما ترکیب مناسبی از رقابت همزمان در حیطه تئوری و عملی که همه مباحث اصلی مطرح در علوم و فناوری نانو را در برگیرد، تا به حال در هیچ کشوری اجرا نشده است.
تاکنون 12 دوره المپیاد دانش‌آموزی نانو در مراحل مختلف به صورت برگزاری آزمون تئوری در سطح کشور و برگزاری یک اردوی علمی-عملی برای برگزیدگان مراحل تئوری برگزار گردیده است و برگزیدگان نهایی با توجه به آزمون‌های مرحله عملی معرفی شده‌اند.
دوره دوازدهم این المپیاد در سه دوره شامل دو مرحله کتبی و یک مرحله عملی برگزار شد. از دوره سیزدهم این المپیاد با همکاری سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان برگزار می‌شود.

منابع آزمون

باشگاه دانش آموزی فناوری نانو به عنوان متولی آموزش فناوری نانو در کشور، به منظور آماده سازی داوطلبان عزیز، با هدف صرف کمترین هزینه و دست یابی به بیشترین کیفیت، اقدام به تدوین سرفصل آزمون و معرفی مقالات و کتب، به عنوان منابع پیشنهادی در صفحه «المپیاد» سایت باشگاه نانو به آدرس (https://nanoclub.ir) نموده است؛ مباحث اتمی و مولکولی در کتاب‌های درسی فیزیک، شیمی و مطالب درون سلولی در زیست‌شناسی پایه های دهم تا دوازدهم (مقطع متوسطه دوم) و مقالات منتخب سایت باشگاه نانو منابع اصلی آزمون های کتبی المپیاد نانو است.

شرایط شرکت‏ کنندگان

- در سال تحصیلی جاری در یکی از پایه‏ های تحصیلی دهم تا دوازدهم مشغول به تحصیل باشد.
- دانش آموزان تمامی رشته ‏های تحصیلی می ‏توانند در المپیاد دانش آموزی فناوری نانو شرکت نمایند.
- در دوره متوسطه، هیچگونه وقفه تحصیلی یا ترک تحصیل نداشته باشد.
- تابعیت ایرانی داشته باشد (دارای کد ملی ایران باشد).
- بیش از دو دوره در مرحله عملی المپیاد نانو حضور پیدا نکرده باشند.

مراحل آزمون

المپیاد دانش ‏آموزی علوم و فناوری نانو در سه مرحله به شرح زیر برگزار می‏‌شود:

مرحله اول: این مرحله ۸ بهمن ماه ۱۴۰۰ به صورت حضوری برگزار خواهد شد. مرحله اول شامل  ۲۵ سوال تستی در مدت زمان ۵۰ دقیقه است. براي پاسخ‌‏هاي غلط، نمره منفي در نظر گرفته می‏ شود. 

مرحله دوم: حد نصاب راهیابی به مرحله دوم المپیاد توسط اعضای کمیته علمی مشخص خواهد شد. با توجه به تعداد راه یافتگان به مرحله دوم، این مرحله در حوزه‏ های منتخب در سراسر کشور برگزار خواهد شد.

این مرحله از آزمون شامل ۲۰ سوال تستی و ۶ سوال تشریحی در مدت زمان ۱۲۰ دقیقه برگزار می‏شود. براي پاسخ‌‏هاي غلط در سوالات تستی، نمره منفي در نظر گرفته شده است. محورهای سوالات مشتمل بر نانوفیزیک، نانوشیمی و نانوزیست‌فناوری است. محتوای سوالات در این چهار محور شامل مبانی فناوری نانو، نانو مواد، خواص نانو مواد، روش‌های سنتز، روش‌های مشخصه‌یابی، کاربردهای فناوری نانو و ایمنی می‌شود.
سوالات تشریحی مرحله دوم در سه حالت زیر مطرح می‏شود:
حل مساله (یک سوال)
سوال تحلیلی (چهار سوال)
سوال از کاربرد، نحوه کار و نکات ایمنی استفاده از دستگاه‌های تخصصی شبکه آزمایشگاه‌های آموزشی نانو (توانا) شامل الکتروریسی، انفجار الکتریکی سیم، پوشش‌دهی به روش اسپاترنیگ، پوشش دهی دورانی، همگن‌ساز التراسونیک، میکروسکوپ تونلی روبشی (STM)، میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) و اسپکتروفتومتر (UV-Vis) (یک سوال).

مرحله سوم: این مرحله با حضور ۴۰ نفر برتر مرحله دوم در قالب یک اردوی عملی- آموزشی برای برگزیدگان کشوری در یک مرکز معتبر علمی-پژوهشی برگزار خواهد شد. قبل از دوره، دانش آموزان با حضور در دو جلسه غیرحضوری (وبینار)، در خصوص محتوای دوره و جزئیات اجرایی آن اطلاعات لازم را کسب خواهند کرد.

در این مرحله، دانش‌آموزان ضمن فراگیری روش‌های ساخت و کاربرد نانومواد در آزمایشگاه، از حداقل یک مرکز فعال کشور در حوزه فناوری نانو نیز بازدید خواهند کرد. دانش آموزان در گروه‏های سه نفره و در قالب فعالیت‏ آزمایشگاهی با نظارت ۱۰ استاد و پشتیبان علمی که متخصص فناوری نانو هستند، با یکدیگر رقابت می کنند. برای هدفمند شدن فعالیت ها و ارزیابی بهتر، تمامی گروه‏ها روی یک چالش علمی و فناورانه به صورت متمرکز به فعالیت پژوهشی می پردازند. ارزیابی نهایی در این مرحله بر اساس امتیازات انفرادی انجام می‏شود.

بخش های اصلی مرحله عملی (مرحله سوم) المپیاد نانو به شرح زیر است:

- انجام آزمایش کاربردی در حوزه فناوری نانو به همراه انجام آزمون‏ها و تحلیل‎‏های علمی در ارتباط با یک چالش علمی و فناورانه؛
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی آشنایی با نانوساختارها، روش های مشخصه‌یابی، خلاقیت و حل مساله؛
- بازدید از یک مجموعه علمی و صنعتی مرتبط با چالش دوره؛
- آموزش‌ شیوه ارایه، گزارش‌کار و مقاله‌نویسی علمی؛
- برگزاری آزمون کتبی پایان دوره بر اساس موضوع چالش مرحله سوم؛
- ارائه گزارش و ارائه شفاهی دستاوردهای علمی در حین دوره و نتایج کار توسط هر تیم در حضور داوران.
- در نهایت پس ارزیابی ‏های صورت گرفته، افراد صاحب مدال طلا، نقره و برنز مشخص می‌‏شوند.

شرایط ورود به مرحله سوم المپیاد
- شرط ورود به مرحله سوم: ۴۰ نفر برتر مرحله دوم به مرحله سوم راه پیدا خواهند کرد.
- ۱۰ درصد از نمره داوطلب برای انتخاب برگزیدگان نهایی در مرحله سوم (انتخاب دارندگان مدال‏‌های طلا، نقره و برنز)، بر اساس نمره نهایی داوطلب در مرحله دوم خواهد بود.