عزاداری عاشورا
مفاهیم:
جلو، عقب؛ وسط، کنار، بین؛ حرکت صف با حفظ نظم آن؛ جلو، پشت.
مهارت‌ها:
رعایت نظم صف سینه زنی؛ پذیرایی از عزاداران؛ آداب حمل پرچم؛ آداب تماشا کردن عزاداری.
نگرش‌ها:
1- تشویق به کار گروهی با ایجاد رقابت امکان‌پذیر است.
2- بازی‌ها و فعالیت‌هایی که توانایی بیشتر کار گروه را به نمایش می‌گذارند، دانش‌آموزان را به کار گروهی علاقه‌مند می‌کنند.
تأثیرات بر ساختار شناختی:
1- شهود ساختارهای هندسی
2- شهود ساختارهای عددی
3- درک مفاهیم معنوی
تم شناختی:
آیین سوگواری: در مورد بزرگداشت و احترام به بزرگان دین نکاتی را که می‌دانید به دانش‌آموزان بیاموزید.
ارتباط با صفحات بخش:
1- تعداد انگشتان دست کسانی را که زنجیر به دست دارند، بشمارید.
2- تعداد انگشتان دست کسانی را که دستشان را روی سینه قرار داده‌اند، بشمارید.
3- تعداد انگشتان دست کسانی را که پرچم یا علامت به دست دارند، بشمارید.
4- با کمک شمارش 5 تا 5 تا تعداد برگ‌های روی درخت را بشمارید.
5- با کمک جمع چندتایی تعداد شکل‌های هندسی روی علامت را بشمارید.
6- پرندگان لوحه چند بال دارند؟ دو تا دو تا بشمارید.
7- چند چشم باز در لوحه می‌بینید؟ دو تا دو تا بشمارید.
8- چند انگشت برای سینه زدن بر روی سینه‌ها قرار داده شده‌اند؟ 5 تا 5 تا بشمارید.
صفحه 135 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
جاهای خالی را با عدد مناسب پر کن.
توصیه به معلم: از این صفحه، آموزش عددهای بیشتر از 20 شروع می‌شود. دانش‌آموزان، عدد دو رقمی را از جدول ارزش مکانی خارج، و به الگوی اضافه شدن دسته‌های ده تایی توجّه می‌کنند.
توصیه به والدین: فرزند شما به کمک شکل‌های بالای صفحه، الگوی اضافه شدن یک بسته‌ی ده تایی را یاد می‌گیرد و در نوشتن الگوی عددی زیر آن استفاده می‌کند.
اهداف
1- درک مفهوم عددهای بیشتر از 20 به کمک شکل و جدول ارزش مکانی
2- کامل کردن جدول ارزش مکانی با استفاده از شکل و خارج کردن اعداد دو رقمی از جدول
3- تمرین ادامه دادن الگوی عددی
4- درک رابطه بین الگوی هندسی و عددی
روش تدریس
* یک دسته ده تایی و چند یکی (برای مثال 3) به دانش آموزان بدهید و از آنها بخواهید تعداد اشیاء را به صورت ده تایی و یکی بنویسند و عدد متناظر با آن را بیان کنند. حال بگویید یک دسته ده تایی به آن اضافه کنند و مراحل قبلی را تکرار کنید. به همین ترتیب دسته ده تایی بعدی را اضافه کنید تا 9 دسته ده تایی و چند یکی کامل شود.
* می‌توانید از دانش آموزان بپرسید که در تصویر صفحه آغازین بخش چند نفر دیده می‌شوند؟ آنها را به دسته‌های ده تایی و یکی تقسیم کنند و در جدول ارزش مکانی قرار دهند.
* دانش آموزان با توجه به تصویر کتاب ابتدا یک دسته ده تایی و 4 یکی را تشکیل دهند. سپس دسته‌های ده تایی را یکی یکی اضافه کنند و با توجه به کاری که انجام می دهند و شکل‌های کتاب جدول‌های ارزش مکانی را کامل کنند. در ادامه بدون شکل و فقط با دسته‌های ده تایی که در اختیار دارند، الگوی قسمت پایین را ادامه دهند. سپس از دانش آموزان بخواهید الگوی عددی را توصیف کنند. به همین ترتیب فعالیت پایین آن را نیز انجام دهند.
توصیه‌های آموزشی
1- دانش آموزان به دسته‌های ده تایی و یکی توجه کرده و بر اساس الگویی که به دست آورده‌اند، الگوی عددی پایین شکل را تکمیل کنند.
2- در این صفحه هدف، معرفی عددهای بیش از 20 و کمتر از 10 است. در واقع یکی‌ها ثابت فرض شده و ده تایی‌ها اضافه می‌شوند. به این ترتیب در جدول اعداد 20 تا 100 به صورت ستونی جدول کامل می‌شود.
3- در این صفحه 2 مثال برای یکی‌های 4 و 7 مطرح شده ولی در کلاس می‌توانید با سایر یکی‌ها نیز همین فعالیت را تکرار کرده تا به این ترتیب تمام اعداد بین 20 تا 100 توسط دانش‌آموزان ساخته شود.
4- در صفحات بعدی انواع دیگر ساختن عددهای 20 تا 100 تمرین می‌شود تا در مجموع این چند صفحه درک دانش‌آموزان کامل‌تر شود.
صفحه 136 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
دسته‌های ده تایی درست کن. جدول را کامل کن و عدد مربوط را بنویس.
توصیه به معلم: قبل از ورود به این صفحه، همین فعّالیت را می‌توانید با چیزهای ملموس انجام دهید.
توصیه به والدین: شمردن چیزها در زندگی روزمرّه به کمک دسته بندی توصیه می‌شود. به این ترتیب، عددهای 20 تا 99 می‌تواند ساخته شود.
اهداف
1- تمرین ساخت دسته‌های 10 تایی و کامل کردن جدول ارزش مکانی و خارج کردن عدد از جدول
2- درک اعداد از 20 تا 99 با استفاده از جدول ارزش مکانی
3- ساختن عددهای 20 تا 99 با استفاده از دسته بندی
روش تدریس
* تعدادی از اشیاء مختلف مثل مهره یا دکمه یا نخود و لوبیا به دانش‌آموزان بدهید و از آنها بخواهید با درست کردن دسته‌های ده‌تایی و یکی تعداد آنها را بیان کنند. برای مثال اگر 35 شیء در اختیار آنها باشد، باید بگویند 3 دسته ده‌تایی و 5 تا یکی درست شده پس مقدار آن سی و پنج است.
* در تصویر صفحه آغازین هر چیزی که قابل شمارش است، مثل برگ‌های مشخص شده از درخت را تعیین کنید و از دانش‌آموزان بخواهید با دسته بندی، تعداد آنها را بیان کنند.
* در انجام فعالیت کتاب ابتدا از دانش‌آموزان بخواهید شکل‌ها را به دسته‌های ده‌تایی تقسیم کنند، سپس جدول را کامل و عدد را از جدول خارج کرده و سپس تعداد را بیان کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- می‌توانید از دانش‌آموزان بخواهید در منزل خود اشیاء مختلف را با روش دسته‌بندی شمارش کنند و تعداد آنها را به صورت دسته‌های یکی و ده‌تایی بیان کنند.
2- در این صفحه کتاب چند عدد تمرین شده است اما در کلاس درس تعداد بیشتری عدد را می‌توان با استفاده از اشیاء ملموس تمرین کرد.
3- وقتی عددی به صورت 2 دسته ده‌تایی و 4 یکی بیان می‌شود دانش‌آموزان باید برای پیدا کردن عدد (خارج کردن عدد از جدول)بگویند: 2 دسته ده‌تایی یعنی بیست و 4 تا بعد از آن می‌شود بیست و چهار.
4- در این صفحه نوع دیگری از ساختن عددهای 20 تا 100 (به صورت دسته بندی) تمرین می‌شود.
صفحه 137 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
شکل‌های هر دسته را بشمار و عدد مربوط به آن را بنویس. پس از آن جدول را کامل کن.
توصیه به معلم: دانش‌آموز در این فعّالیت با شمردن پشت سر هم، عدد مربوط به دسته را به دست می‌آورد و می‌نویسد. سپس عدد نوشته شده را به جدول منتقل می‌کند.
توصیه به والدین: در تصویری مثل تصویر صفحه‌ی 134 شمردن آدم‌ها و یا هر چیزی که قابل شمارش است، توصیه می‌شود.
اهداف
1- توانایی شمارش اشیاء به صورت پشت سر هم نوشتن عدد مربوط به تعداد اشیاء
2- توانایی بردن عدد داخل جدول ارزش مکانی
3- توانایی ادامه دادن الگوهای عدد به ترتیب اعداد (یکی یکی ادامه دادن)
روش تدریس
* به دانش آموزان تعدادی شیء بدهید و از آنها بخواهید به صورت شمارش پشت سر هم تعداد آنها را پیدا کنند و بگویند این عدد چند ده‌تایی و چند یکی است.
* به صفحه آغازین بخش توجه کنید و از دانش آموزان بخواهید هر چیزی که قابل شمارش است را بشمارند و عدد آن را به صورت دسته‌های ده‌تایی و یکی بیان کنند.
* در فعالیت مربوط به این صفحه دانش آموزان باید شمردن پشت سر هم شکل‌ها، عدد مربوط به تعداد شکل‌های هر دسته را بیان و سپس آن را در جدول ارزش مکانی قرار دهند و یا به صورت ده‌تایی بیان کنند. در صورتی که شمارش پشت سر هم به اندازه کافی تمرین شود، می‌توانند الگوی عددی پایین صفحه یا الگوهای مشابه را انجام دهند.
توصیه‌های آموزشی
1- در این صفحه نوع دیگری از ساختن عددهای 20 تا 100 یعنی شمارش پشت سر هم تمرین می‌شود. با این تمرین می‌توان بردن یک عدد در جدول ارزش مکانی و همچنین الگوهای عددی ترتیبی را نیز آموزش داد.
2- در این صفحه با توجه به محدودیت‌های کتاب درسی چند عدد خاص ارائه شده است، اما در کلاس درس سایر عددها را نیز می‌توان تمرین کرد. هم چنین امکان شمارش با اشیاء ملموس وجود دارد.
3- این صفحه مقدمه‌ای برای نوشتن بخشی از عددهای 20 تا 100 است که این موضوع در الگوی عددی پایین صفحه شروع و در صفحات بعدی (142 به بعد) ادامه می‌یابد.
صفحه 138 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
جاهای خالی را پر کن.
شکل را طوری کامل کن که دو نیمه‌ی آن مثل هم باشد.
توصیه به معلم: دانش‌آموزان باید شمردن 5 تا 5 تا رابه صورت مستقیم یا معکوس با سرعت انجام دهند تا در جمع و تفریق‌ها از آن استفاده کنند.
توصیه به والدین: فرزند شما باید شمردن مضرب‌های 5 را به صورت مستقیم و معکوس به صورت ذهنی و با مهارت انجام دهد.
اهداف
1- شمارش 5 تا 5 تا رو به جلو و عقب به کمک شکل‌ها
2- تمرین شمارش 5 تا 5 تا به صورت ذهنی بدون کمک شکل
3- ترسیم اشکال متقارن نسبت به خط عمود
روش تدریس
* به دانش آموزان تعدادی مهره بدهید و از آنها بخواهید آن را به دسته‌های 5 تایی تقسیم کنند. سپس دسته‌های پنج تایی را به این صورت ردیف کنید که ابتدا یک دسته پنج تایی سپس دو دسته پنج تایی و... و از آنها بخواهید که عدد هر دسته را به این ترتیب که اول 5 تا، دومی 10 تا، سومی 15 تا و... بیان کنند.
* در تصویر صفحه آغازین بخش با توجه به اینکه سینه زدن با 5 انگشت انجام می‌شود با شمردن انگشتان دست تمرین شمارش 5 تا 5تایی را انجام دهید.
* در انجام فعالیت مربوط به این صفحه ابتدا بخواهید به کمک شکل‌ها و چوب خط‌ها نوشتن عددهای متناظر الگوی شمارشی 5 تا 5تا انجام شود. سپس همین کار را به صورت ذهنی انجام دهید. بعد از کسب مهارت شمارش 5 تا 5 تایی از دانش‌آموزان بخواهید که الگوی عددی رو به جلو و معکوس را کامل کنند. برای کارهای تکمیلی و غنی سازی درس می‌توانید شمارش 5تایی با شروع از 2 یا عددهای دیگر را به کمک چوب خط‌ها انجام و الگوی عددی آن را کامل کنید. در پایان ضمن یادآوری قرینه کردن عمودی و افقی تمرین‌های پایین صفحه را انجام دهید.
توصیه‌های آموزشی
1- دانش‌آموزان می‌توانند به صورت آهنگین اعداد 5 تا 95 را به صورت مستقیم یا معکوس بیان کنند.
2- با ترکیب خواندن ساعت و تقارن محوری عمودی می‌توانید تمرین‌های جالبی برای خواندن ساعت طرح کنید. برای مثال دانش‌آموزان می‌توانند یاد بگیرند که تقارن ساعت 5 نسبت به خط عمودی ساعت 7 می‌شود. این فعالیت را می‌توانید برای اعداد دیگر نیز انجام دهید و متقارن هر ساعت نسبت به خط عمودی را پیدا کنید.
3- در کتاب درسی تنها شمردن 5 تا 5 تا و 10 تا 10 تا به صورت ذهنی مورد نظر است، لذا در این خصوص به قدر کفایت تمرین کنید.
4- در صورتی که دانش‌آموزان قادر به شمردن ذهنی نیستند باید مراحل کار با اشیاء و یا اشکال را تکرار کنید تا کم کم این توانایی شکل گیرد. استفاده از چوب خط‌های 5 تایی برای این کار توصیه می‌شود.
5- این صفحه آغاز شمارش 5 تایی است با توجه به اهمیت موضوع در صفحات بعدی نیز این تمرین‌ها را ادامه دهید.
صفحه 139 کتاب درسی
با ابزار کار کن:
نقطه‌ها را با خط کش به هم وصل کن تا یک شکل با 4 قسمت مثل هم ساخته شود.
با نوشتن عدد مناسب، ترتیب کارها را مشخّص کن.
توصیه به معلم: ممکن است دانش‌آموزان تفسیرهای مختلفی از تصاویر ترتیب وضو ارائه کنند. به توضیح آنها و ترتیب شماره گذاری توجّه کنید.
توصیه به والدین: فرزند شما در این سن باید ترتیب وضو را فرا بگیرد.
اهداف
1- تمرین کامل کردن شکل متقارن با تقارن‌های افقی و عمودی
2- درک اعداد ترتیبی و نسبت دادن آن به فعالیت‌های روزمره زندگی
روش تدریس
* به صفحات قبل به خصوص صفحه 132 برگردید تا ترتیب قرینه کردن شکل‌ها برای دانش‌آموزان یادآوری شود. در صورتی که نیاز می‌بینید تمرین کار با خط کش را قبل از ورود به این صفحه مجدداً با دانش‌آموزان انجام دهید.
* با توجه به تصویر آغازین بخش در مورد ترتیب و آداب عزاداری و کارهایی که انجام می‌شود با دانش‌آموزان گفتگو کنید.
* در انجام فعالیت مربوط به این صفحه از دانش‌آموزان بخواهید ابتدا سمت راست شکل را با توجه به قسمت سمت چپ و با همان رنگ‌ها کامل کنند. سپس نیمه پایینی را با توجه به نیمه بالایی کامل کرده تا شکل نهایی حاصل شود. در انتها ضمن آموزش و یادآوری ترتیب وضو گرفتن از دانش‌آموزان بخواهید ترتیب تصاویر را با عددهای 1 تا 4 مشخص کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- در صورتی که در رسم شکل قرینه دانش‌آموزان با مشکل مواجه شدند، فعالیت‌های قبل را مرور کرده تا موضوع یادآوری شود.
2- دانش‌آموزان باید ترتیب وضو گرفتن و حتی ترتیب نماز 2 رکعتی را بدانند و آن را با عددهای طبیعی نشان دهند.
3- به تفسیرهای مختلف دانش‌آموزان در مورد شکل‌های ارائه شده در وضو گرفتن توجه کنید. ممکن است با توجه به تفسیر و برداشت ذهنی آنها عددها و ترتیب اختصاص داده شده درست باشد، اما منطق ذهنی معلم و یا دانش آموزان دیگر متفاوت باشد.
صفحه 140 کتاب درسی
مسئله حل کن:
حاصل جمع و تفریق‌ها را به صورت ذهنی پیدا کن و بنویس.
مسئله‌ها را با رسم شکل حل کن.
توصیه به معلم: دانش‌آموزان را به نوشتن عبارت جمع وادار نکنید. آنها می‌توانند پاسخ را با رسم شکل یا به صورت ذهنی به دست آورند.
توصیه به والدین: مثال‌های مشابهی را با فرزند خود انجام دهید.
اهداف
1- انجام عملیات جمع‌های چندتایی عددهای 10 تایی یا 5تایی به صورت ذهنی
2- تمرین حل مسئله با استفاده از رسم شکل
3- نوشتن جلونویسی برای پاسخ مسئله
روش تدریس
* با استفاده از دسته‌های 10 تایی و یا رسم چوب خط‌های 5 تایی، شمردن 10 تا 10 تا و 5 تا 5 تا را تمرین و یادآوری کنید تا کم کم توانایی شمردن بدون شکل و یا اشیاء نیز حاصل شود.
* به صفحه آغازین بخش مراجعه کنید و پرسش‌هایی که به جمع اعداد 10 و 5 مربوط می‌شود پرسیده، برای مثال یک فرد با یک دست سینه می‌زند و فرد پشت سر او با دو دست سینه می‌زند. این 2 نفر با چند انگشت سینه می‌زنند؟
* از دانش‌آموزان بخواهید به صورت ذهنی پاسخ جمع‌ها را به دست آورند. تصمیم گیری در مورد انتخاب عددها و اینکه کدام دو عدد را با هم در نظر بگیرند و سپس جواب را با عدد بعدی جمع کنند، به عهدهٔ دانش‌آموزان است. سپس از آنها بخواهید مسائل را خودشان بخوانند و با رسم شکل پاسخ را به دست آورند و قسمت جلو نویسی را توضیح دهید.
توصیه‌های آموزشی
1- در جمع عباراتی نظیر 10 و 5 یا 5 و 10 ابتدا می‌توان 10 را با 10 جمع کرده و 5 را با 5 سپس پاسخ به دست آمده را با هم جمع کرده تا حاصل عبارت به دست آید. روش‌های مختلف جمع کردن که توسط دانش آموزان ارائه می‌شود را گوش کنید و بدون آنکه در مورد آنها قضاوت کنید گوناگونی روش‌ها را توسعه دهید.
2- در حل مسئله دانش‌آموزان را وادار نکنید حتماً یک عبارت جمع بنویسند بلکه بتوانند پاسخ آنها را با رسم شکل یا به صورت ذهنی پیدا کنند.
3- نحوه نوشتن پاسخ مسئله و جلونویسی را آموزش دهید. فعلاً نیاز به نوشتن عبارت مربوط به جمع یا تفریق نیست و رسم شکل کفایت می‌کند.
4- در رسم دسته‌های 10 تایی و یکی دانش‌آموزان را آزاد بگذارید و به جزئیات شکل‌ها توجه نکنید.
