رفتن به رستوران
مفاهیم:
چپ / راست، اول الی دهم، وسط / کنار / بین، جلو / پشت، جلو / عقب.
مهارت‌ها:
انتخاب میز مناسب، آداب سفارش دادن غذا، آداب خوردن غذا، آداب تشکر از صاحب رستوران و پرداخت صورتحساب.
نگرش‌ها:
1- اعداد و اشکال می‌توانند برای صحبت کردن در مورد اشیا به کار روند.
2- یک راه برای توضیح یک پدیده این است که بگوییم یک چیز چطور شبیه چیز دیگری است.
تأثیرات بر ساختار شناختی:
1- فرهنگ پرسیدن
2- تبیین و روشن کردن حقیقت برای دیگران
3- روابط خانوادگی خارج از خانه
تم شناختی:
غذا خوردن در رستوران: در مورد آداب غذا خوردن در رستوران نکاتی را که می‌دانید به دانش آموزان متذکر شوید.
ارتباط با صفحات بخش:
1- دو دستهٔ پنج نفری را در این تصویر مشخص کنید.
2- تعداد لیوان‌ها، بشقاب‌ها و کاسه‌ها را با افرادی که پشت میز نشسته‌اند، متناظر کنید.
3- در هر میز چند خانم نشسته‌اند؟ با یک تفریق بگویید تعداد آقایان در هر میز چند نفر است.
4- در هر میز چند آقا نشسته‌اند؟ با یک تفریق بگویید تعداد خانم‌ها در هر میز چند نفر است.
5- در کل تصویر چند آقا می‌بینید؟ چند خانم؟ کدام بیشترند؟
6- در کل تصویر چند بچه می‌بینید؟ چند بزرگسال؟ کدام بیشترند؟
7- اشیایی را که به تعداد مساوی در تصویر مشاهده می‌شوند، نام ببرید.
صفحه 86 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
عدد مربوط به انگشتان هر دست را بنویس. انگشتان دست چپ را تا جایی که می‌شود به دست راست بشمار و منتقل کن و حاصل را بنویس.
توصیه به معلم: دانش‌آموز به ازای بستن هر انگشت از سمت چپ، یک انگشت از سمت راست را باز می‌کند. هدف این فعّالیت معرّفی نماد جمع و حاصل جمع است.
توصیه به والدین: در صورتی که فرزند شما تشخیص بدهد که می‌تواند همزمان تعداد بیشتری از انگشتان دست چپ را ببندد و معادل آن را از دست راست باز کند، او را تشویق و تأیید کنید.
اهداف
1- انجام عمل جمع با انتقال انگشتان یک دست به دست دیگر.
2- آموزش نماد جمع.
3- درک مفهوم جمع و حاصل آن و نوشتن یک تساوی جمع.
روش تدریس
* از دانش‌آموزان بخواهید با استفاده از چینه‌ها فعالیت را به صورت زیر انجام دهند. ابتدا سه چینه را در یک طرف و یک چینه را در طرف دیگر قرار دهند و با بیان اینکه ۳ چینه را با ۱ چینه جمع کنید، از آنها بخواهید، ۴ چینه را در کنار یکدیگر قرار دهند و حاصل را بیان کنند، این فعالیت را می‌توانید با اشیا دیگر و عددهای دیگر با حاصل کمتر از ۱۰ انجام دهید.
* به صفحهٔ آغازین بخش برگردید. با طرح مسائل مختلف با توجه به تصویر از دانش‌آموزان بخواهید عبارت جمع مربوط به مسئلهٔ شما را بیان کنند. برای مثال تعداد دختر‌های میز سمت چپ و دختر‌های میز سمت راست روی هم چند تا می‌شود؟
* از دانش‌آموزان بخواهید با بستن هر انگشت از دست چپ یک انگشت از دست راست را باز کنند و به این ترتیب حاصل جمع را با انگشتان دست نمایش دهند.
سپس برای هر تصویر یک عدد نوشته و عدد مربوط به حاصل جمع را که با انگشتان به دست آورده‌اند، بعد از تساوی بنویسند. در این هنگام نماد جمع و نحوهٔ نوشتن عبارت جمع را به دانش آموزان آموزش دهید.
توصیه‌های آموزشی
1- همانطور که ملاحظه کرده‌اید، تا این صفحه مفهوم جمع به صورت‌های مختلف مطرح شده است، اما از این صفحه نماد جمع و مفهوم حاصل جمع معرفی می‌شود. بنابراین، توجه دانش‌آموزان را به این نماد‌ها و نحوهٔ نوشتن یک عبارت جمع جلب کنید.
2- در عمل انتقال انگشتان یک دست به دست دیگر، اگر دانش‌آموزان همزمان تعداد بیشتری از انگشتان دست چپ را بستند و معادل آن انگشتان دست راست را باز کردند، آنها را تشویق کنید.
3- نحوهٔ خواندن یک عبارت جمع را آموزش دهید. برای مثال اولین جمع این صفحه به صورت «سه به اضافهٔ یک مساوی چهار خوانده می‌شود.
4- می‌توانید به صفحات قبل کتاب که به صورت غیر مستقیم مفهوم جمع را آموزش داده است، برگردید و همان فعالیت‌ها را با نوشتن و یا بیان عبارت جمع مرور و تمرین کنید.
صفحه 87 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
ابتدا به تعداد شکل‌های هر دسته در سمت راست چوب خط بکش؛ سپس عبارت جمع را کامل کن.
دو عدد را پیدا کن که جمع آنها برابر با عددی باشد که بالای ستون نوشته شده است.
توصیه به معلم: برای پیدا کردن پاسخ باید چوب خطّ عدد اوّل را رسم کنند؛ سپس به تعداد عدد دوم چوب خط کشیده شود به طوری که با کامل شدن دسته‌ی 5 تایی دسته‌ی بعد شروع شود.
توصیه به والدین: در قسمت پایین صفحه باید با استفاده از چیزهای ملموس برای مثال، مهره‌های سبز و آبی جمع‌های ترکیبی عدد را به دست آورند. برای وارد کردن جواب جمع‌ها در ستون‌ها بهتر است از نوشتن نظام‌دار استفاده شود.
اهداف
1- پیدا کردن حاصل جمع با رسم چوب خط.
2- نوشتن یک عبارت جمع با توجه به شکل‌ها و چوب خط.
3- پیدا کردن ترکیب‌های دو تایی عدد 1 تا 5.
4- نوشتن نظام دار ترکیب‌های هر عدد.
روش تدریس
* به دانش‌آموزان به عنوان نمونه ۳ چینه سبز و ۳ چینه زرد بدهید و از آنها بخواهید به روش‌های مختلف ۳ چینه از بین این ۶ چینه انتخاب کنند و کنار هم بگذارند. ۲ چینه سبز و ۱ چینه زرد، ۱ چینه سبز و ۲ چینه زرد، ۳ چینه سبز و یا ۳ چینه زرد تا ترکیب‌های مختلف عدد ۳ به دست آید. به این ترتیب برای عددهای دیگر فعالیت فوق را انجام دهید.
* از دانش‌آموزان بپرسید روی هر میز چند نفر هستند. سپس از آنها در مورد تعداد فرزندان و تعداد والدین هر میز بپرسید. به گونه‌ای که دانش‌آموزان بتواند تعداد افراد هر خانواده را با جمع کردن، بدست آورند. از آنها بخواهید برای سرشماری (جمع کردن افراد) از چوب خط استفاده کنند.
* در انجام فعالیت بالای صفحه به دانش‌آموزان آموزش دهید که ابتدا برای دستهٔ اول چوب خط رسم کنند. سپس به تعداد دستهٔ دوم چوب خط را در ادامهٔ قبلی بکشند، به طوری‌که با کامل شدن دستهٔ پنج‌تایی دسته بعدی را شروع کنند. در انجام فعالیت پایین صفحه پس از آنکه مطابق روش‌های توضیح داده شده ترکیب‌های دوتایی مختلف یک عدد به دست آمد، جواب جمع‌ها در ستون‌ها نظام‌دار وارد می‌شود.به عنوان نمونه ابتدا ستون سمت چپ را با عدد صفر شروع می‌کنیم تا عدد مقابل آن مشخص شود سپس می‌گوییم ما یکی یکی به عددهای سمت چپ اضافه می‌کنیم و هر بار عدد مقابل آن را تعیین کرده و در جدول می‌نویسیم. در مورد نظم جدول با دانش‌آموزان گفتگو کنید.
توصیه‌های آموزشی
1- هنگامی که دانش‌آموزان عدد مربوط به هر دسته را می‌نویسند به نحوهٔ نوشتن آنها توجه و در صورت لزوم رفع اشکال کنید.
2- در رسم چوب خط‌ها بعد از اینکه یک بسته پنج‌تایی را تشکیل دادند، دسته دیگر را شروع کنند. برای راحتی کار می‌توانند برای چوب خط‌های دستهٔ دوم از یک رنگ دیگر استفاده کنند تا تشخیص برای آنها راحت‌تر باشد.
3- بچه‌ها می‌توانند فعالیت ترکیبی عدد را به صورت یک بازی دو نفره انجام دهند به این صورت که یک نفر عدد را بگوید و نفر دیگر با دکمه یا چینه به تجزیهٔ آن عدد بپردازد.
4- در صفحات قبل کتاب به روش‌های مختلف (چینه، رنگ کردن مربع) ترکیب‌های یک عدد کار شده است. می‌توانید به آن صفحات رجوع کنید و ترکیب‌های یک عدد را از طرق مختلف به دست آورده و تمرین کنید.
5- می‌توانید با استفاده از چینه‌های رنگی ترکیب‌های بیشتر از 2 تا را نیز تمرین کنید. برای مثال با استفاده از 3 رنگ مختلف می‌توانید ترکیب‌های مختلف 3 تایی عدد 5 را بدست آورید.
6- در مورد نوشتن نظام‌دار عدد‌ها در جدول‌های پایین صفحه می‌توانید از نظم‌های مختلف استفاده کنید. برای مثال ستون سمت چپ می‌تواند از صفر و یا از خود عدد شروع شود.
صفحه 88 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
به تعداد عدد سمت چپ، مربّع آبی و به تعداد عدد سمت راست، مربّع سبز رنگ کن. چند تا مربّع بشمار و رنگ شده است؟ حاصل جمع را بنویس.
توصیه به معلم: هدف این صفحه آموزش نماد عدد 10 بدون معرّفی جدول ارزش مکانی است.
توصیه به والدین: فرزند شما تا اینجا هنوز با مفهوم یکی و ده‌تایی آشنا نشده است.
اهداف
1- درک مفهوم عدد ۱۰ و آموزش نحوهٔ نوشتن نماد
2- معرفی عدد ۱۰ بدون استفاده از جدول ارزش مکانی.
3- درک ترکیب‌های ۲ تایی عدد ۱۰.
روش تدریس
* از دانش‌آموزان بخواهید ۴ تا چینه آبی در یک طرف و ۲ چینه سبز را در طرف دیگر قرار دهند و سپس آنها را با یکدیگر جمع و در کنار یکدیگر قرار دهند و بشمارند. همین کار را با ۳ و 5، 3 و ۶، انجام دهند سپس از آنها بخواهید پنج تا چینه سبز در یک طرف و پنج تا چینه آبی دیگر در طرف دیگر قرار دهند، سپس مجموع را بشمارند با توجه به راهنمایی شما، عدد مربوطه را بیان کنند.
* به صفحهٔ آغازین بخش برگردید از دانش‌آموزان بپرسید که مجموعهٔ نفرات کدام دو میز عدد ۱۰ می‌شود؟ یا ۱۰ تا از شیشه‌های مربوط به پنجره‌های رستوران را با مداد رنگی، رنگ آمیزی کنند.
* فعالیت صفحه 88 را انجام داده در تمرین آخر نحوهٔ نوشتن عدد 10 را توضیح دهید سپس از دانش‌آموزان بخواهید در پایین صفحه نوشتن نماد ۱۰ را تمرین کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- در این صفحه نماد عدد ۱۰ بدون جدول ارزش مکانی گفته شده است. بنابراین در فرآیند آموزش از بیان عبارت‌های یکی و ده‌تایی پرهیز نمایید.
2- مانند فعالیت کتاب با در اختیار قرار دادن 2، ردیف مربع 5 تایی و 2 رنگ مختلف تمام حالت‌های مختلف جمع‌های دوتایی عدد 10 را به دست آورید.
3- در رنگ کردن مربع از دانش‌آموزان بخواهید از سمت چپ و بدون وقفه مربع‌ها را رنگ کنند.
4- در این صفحه نماد 10 مانند سایر نمادهای 0 تا 9 آموزش داده می‌شود و دانش‌آموزان هنوز به درک رقم و عدد نرسیده‌اند و تشخیص نمی‌دهند که یک عدد ٢ رقمی نوشته‌اند.
صفحه 89 کتاب درسی
الگویابی کن:
نیمه‌ی سمت راست شکل را مثل نیمه‌ی سمت چپ آن رنگ کن.
مربّع‌های شگفت انگیز را کامل کن.
توصیه به معلم: در شکل‌هایی که با خطّ تقارن فاصله دارد ابتدا با شمردن فاصله‌ی مربّع رنگی تا خطّ تقارن شروع می‌کنیم.
توصیه به والدین: از فرزند خود بخواهید مربّع‌هایی را که رنگ می‌کند با مربّع سمت چپ مقایسه، و در صورت لزوم از شمردن مربّع‌ها استفاده کند.
اهداف
1- درک مفهوم تقارن و استفاده از آن در تکمیل یک طرح شطرنجی.
2- تشخیص و ادامه دادن الگوی شطرنجی.
3- تمرین حل جدول شگفت انگیز 9×9
روش تدریس
* یک بار دیگر فعالیت‌های صفحات 42 و 49 را مرور کنید تا مفهوم قرینه کردن برای دانش‌آموزان یادآوری شود. این بار می‌توانید این فعالیت‌ها را روی کاغذ شطرنجی انجام دهید.
* به صفحهٔ آغازین برگردید و توجه دانش‌آموزان را به قرینه بودن پنجره‌های رستوران نسبت به خط‌های رنگی روی دیوار جلب کنید.
* از دانش‌آموزان بخواهید با شمردن فاصله مربع رنگی تا خط تقارن، سمت دیگر خط تقارن را با همان رنگ سمت چپ پررنگ کنند.
در قسمت پایین شکل به الگوی موجود در شکل گل که تکرار شده است، توجه کنید. سپس از آنها بخواهید مربع‌های شگفت‌انگیز را کامل کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- توجه داشته باشید که در هنگام رنگ کردن هر یک از مربع‌ها آن را با مربع مشابه سمت چپ مقایسه کنند و در صورت لزوم از شمردن مربع‌ها استفاده کنند.
2- بعد از رنگ کردن مربع‌ها، از آنها بپرسید که چه طرحی را رسم کرده‌اند. سپس از آنها بخواهید در دو طرف شکل ریشه بکشند و از آنها بپرسید، که آیا تا به حال نظیر چنین طرحی روی فرش یا جایی دیده‌اند یا خیر؟
3- در کامل کردن مربع‌های ۹×9 تصمیم گیری در خصوص نقطهٔ شروع را به دانش‌آموزان واگذار کنید. همچنین دانش آموزان باید تصمیم بگیرند که مربع مورد نظر خود را با بررسی ستون یا ردیف و یا مربع‌های کوچک 3×3 بدست آورند.
4- در رنگ کردن شکل بالای صفحه دانش‌آموزان می‌توانند بجای بررسی تک‌تک مربع‌ها و پیدا کردن مربع نظیر در سمت راست، یک دسته یا یک ردیف مربع را در سمت چپ در نظر گرفته و مشابه آن را در سمت راست پیدا و رنگ کنند.
صفحه 90 کتاب درسی
بشمار و بنویس:
دو عدد پیدا کن که جمع آنها برابر با عددی باشد که بالای آن ستون نوشته شده است.
توصیه به معلم: پس از پیدا کردن جمع‌های ترکیبی یک عدد با چیزهای ملموس در کتاب، عددهای پاسخ را به صورت نظام‌دار بنویسید تا دانش‌آموزان با نوشتن پاسخ‌ها به صورت منظّم و دارای الگو عادت کنند. دانش‌آموز باید جمع‌های ترکیبی اعداد را از صفحات ابتدایی کتاب آموزش ببیند.
توصیه به والدین: فرزند شما با بازی و تمرین‌های مختلف باید به مهارت بیان جمع‌های ترکیبی یک عدد دست یابد.
اهداف
1- پیدا کردن جمع‌های ترکیبی دو تایی عددهای ۷، 8، ۹ و ۱۰.
2- یاد گرفتن نوشتن پاسخ‌ها به صورت منظم و آشنایی با تفکر نظام دار.
3- تمرین ادامه دادن یک الگوی شطرنجی.
روش تدریس
* از دانش‌آموزان بخواهید ترکیب‌های مختلف ۷ چینه را روی میز انجام دهند، همین فعالیت را با ۸، 9 یا 10 چینه انجام دهند. یک فعالیت مناسب این است که در یک کیسه تعداد زیادی مهره از دو رنگ ریخته شود و دانش‌آموزان بدون نگاه کردن به داخل کیسه به تعداد عدد مورد نظر (برای مثال ۷) مهره را خارج کنند و با توجه به ترکیب رنگ‌های به دست آمده یک عبارت جمع بنویسند. با برگرداندن مهره‌ها به داخل کیسه دوباره به همان تعداد مهره در آورند و یک جمع دیگر بنویسند تا تمام حالت‌های ممکن به دست آید..
* از دانش‌آموزان بخواهید به صفحهٔ آغازین بخش برگردند. مجموع نفرات هر دو میز را به صورت‌های مختلف بیان کنند. به عنوان نمونه جمع کل تعداد نفرات خانواده‌های دو میز ۷ نفر است که در آن ۳ نفر والدین و ۴ نفر بچه‌ها هستند. به این ترتیب جمع‌های مختلف را تمرین کنند.
* دانش‌آموزان باید ابتدا با انجام فعالیت‌های عملی نظیر استفاده از چینه‌ها یا رنگ کردن مربع ترکیب‌های مختلف یک عدد را به دست آورند. سپس برای نوشتن این ترکیب‌ها در جدول از یک نظم مشخص استفاده کنند. در پایان الگوهای شطرنجی پایین صفحه را انجام دهند
توصیه‌های آموزشی
1- با انجام بازی و تمرین‌های مختلف، دانش‌آموز به مهارت بیان جمع‌های ترکیبی یک عدد دست پیدا کند به طوری‌که به صورت ذهنی نیز قادر به پاسخگویی باشند.
2- اگر دانش‌آموزان به ترتیب از سمت چپ عدد‌ها را از صفر بنویسند، سپس طرف سمت راست را نگاه کنند، شاید فقط یک الگو را ببینند و درک درستی نسبت به ترکیب عدد پیدا نکنند، بنابراین مناسب است که ابتدا ترکیب‌های مختلف را با روش‌های عملی بدست آورند، سپس آنها را در یک جدول به صورت نظام دار قرار دهند.
صفحه 91 کتاب درسی
با ابزار کار کن:
عددهای مثل هم را با توجّه به شکل زیر با خط کش به هم وصل کن تا شکل سمت چپ به دست آید.
توصیه به معلم: هدف این فعّالیت، مهارت استفاده از ابزار و توجّه به نمونه است. دانش‌آموزان به تقارن در شکل به دست آمده توجّه کنند.
توصیه به والدین: طرح‌های مشابه را در اختیار فرزندتان قرار دهید تا در استفاده از خط کش به مهارت دست یابد.
اهداف
1- مهارت استفاده از خط کش.
2- تشخیص رابطهٔ بین اشکال یکسان با اندازه‌های مختلف.
روش تدریس
* کاغذ‌های باطله در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید تا کشیدن خط با خط کش را تمرین کنند تا مهارت کافی دست یابند.
* به صفحهٔ آغازین بخش برگردید نقاطی را روی تصویر مشخص کنید و از دانش‌آموزان بخواهید با خط کش نقاط را به هم وصل کنند. برای مثال می‌توانید از پر رنگ کردن دور رومیزی‌های سفید رنگ استفاده کنید.
* شکل نمونهٔ سمت چپ را به دانش‌آموزان نشان دهید و پس از خواندن دستورالعمل از آنها بخواهید مانند آن شکل را با استفاده از همان رنگ‌ها و به کمک خط کش رسم کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- در وصل کردن عددهای مثل هم، ممکن است دانش‌آموزان به گونه‌ای عدد‌ها را به هم وصل کنند که شکل مورد نظر حاصل نشود، برای پرهیز از چنین اشتباهی مناسب است که با توجه به رنگ‌های مختلف حرکت کنند. به عنوان نمونه رنگ آبی را ببیند و با نمونه داده شده در بالا تطبیق دهند، سپس خط را به نقطه مربوطه وصل کنند.
2- توانایی مقایسه و انطباق شکل با نمونهٔ کوچکتر از جمله مهارت‌هایی است که دانش‌آموز در انجام این فعالیت به آن می‌رسد، لذا می‌توانید از این نوع فعالیت‌ها به دانش‌آموزان بدهید و از آنها بخواهید در منزل آن را انجام دهند.
3- در مورد کاربرد این اشکال در معماری سنتی و اسلامی ایران توضیح داده، در صورت امکان چند نمونهٔ واقعی را به دانش‌آموزان نشان دهید.
