آشپزخانه
مفاهیم:
چپ، راست؛ بالا، پایین؛ ردیف، ستون؛ جلو، پشت و وسط.
مهارت‌ها:
شمارش تا ۵؛ چای ریختن؛ شیر ریختن؛ شکر ریختن؛ هم زدن شکر؛ لقمه گرفتن؛ میوه برداشتن برای تغذیه در مدرسه؛ آدرس دادن به قفسه‌های آشپزخانه مثلاً ردیف پایین سومی از سمت راست.
نگرش‌ها
1- ریاضیات توانمندی فرد را در مهارت برقراری ارتباط پرورش می‌دهد.
2- درست صحبت کردن و بیان افکار برای دیگران در برقراری ارتباط اهمیت دارد.
3- ریاضیات به تمرکز افکار کمک می‌کند.
تم شناختی:
رزق: غذایی که می‌خوریم رزق و روزی ماست و از طرف خداوند عطا شده است، پدر و مادر و هر نعمتی رزق و روزی ماست و از طرف خداوند عطا شده است. به خصوص ریاضیاتی که می‌آموزیم رزق است و خداوند آن را به بشر یاد داده است. آموختن ریاضی را با نام خداوند آغاز میکنیم همان طور که صبحانه را با نام او شروع میکنیم.
ارتباط با صفحات بخش:
1- از دانش آموزان بخواهید تعداد اشیاء زیر ۵ تا را با کمک شمارش بیان کنند.
2- از دانش آموزان بخواهید تعداد زیر ۳ تا را بدون کمک شمارش بیان کنند.
3- از دانش آموزان بخواهید بگویند سمت چپ و راست میز چه کسانی نشسته‌اند.
4- از دانش آموزان بخواهید با کمد مفاهیم ردیف و ستون برای رسیدن به کتابی در کتابخانه آدرس دهند. مثلاً بگویند: ستون اول از چپ و ردیف اول از بالا کتابی هست که آن را برایم بیاور.
5- همین روش را برای آدرس دادن به کمدهای آشپزخانه بکار ببرند.
6- همین روش را برای آدرس دادن به قابلمه‌های روی اجاق گاز بکار ببرند.
7- به الگوهای روی حاشیه فرش توجه کنند.
8- به الگوهای پایین در کابینت‌های آشپزخانه توجه کنند.
صفحه 2 کتاب درسی
بشمار و بگو: تعداد شکل‌های مثل هم را بشمار و بگو:
توصیه به معلم: با استفاده از اشیای پیرامون خود، دانش آموزان ابتدا دسته‌های 1 تا 5 تایی مثل هم را جدا کنند و بشمارند؛ سپس این فعّالیت را انجام دهند.
توصیفه به والدین: از فرزند خود بخواهید تا اشیای مثل هم، مانند قاشق، بشقاب، لیوان و … را بشمارند که تعداد آنها از 5 تا کمتر باشد.
اهداف
1- شمارش اشیاء تا ۵
2- تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌ها و شمردن شکل‌های مثل هم.
روش تدریس
* از دانش‌آموزان بخواهید اشیاء محیط اطراف را بشمارند و تعداد آنها را بگویند. به عنوان نمونه تعداد قاب عکس‌های روی دیوار و یا اشیاء دیگر کلاس درس. می‌توانید از ابزارهایی نظیر چینه یا میله آموزشی که بعداً بکار می‌روند برای شمارش تا ۵ استفاده کنید.
* از دانش آموزان بخواهید به صفحه آغازین بخش برگردند. از آنها بخواهید تعداد بشقاب‌ها، قاشق و چنگال‌ها و سایر اشیاء روی میز، اعضای خانواده و… که تعدادشان کمتر از ۵ تا است را بشمارند و تعداد آنها را بیان کنند.
* از دانش آموزان بخواهید ماهی‌ها، لاک پشت‌ها، خرچنگ‌ها و… که شکل آنها مثل هم و تعدادشان کمتر از ۵ است را بشمارند. در این جا از واژه‌های بالا / پایین، چپ / راست، قبل / بعد، اول / دوم، جلو / عقب، جلو / پشت، اول / آخر برای آدرس دادن شکل‌های تصویر استفاده کنید. برای مثال: ماهی بالای
صفحه.
توصیه‌های آموزشی
1- توجه داشته باشید، فرض بر این است که دانش‌آموزان شمارش طوطی‌وار تا ۵ را می‌دانند، اگر دانش آموزان شما در شمارش طوطی‌وار تا ۵ با مشکل مواجه هستند، باید با تمرین و فعالیت‌های تکمیلی شمارش طوطی‌وار اشیاء را آموزش دهید.
2- انتظار بر این است که تعداد اشیاء تا ۳ را بتوانند بدون شمارش و سریع بگویند. اگر دانش‌آموزان شما نمی‌توانند، نگران نباشید، چرا که کتاب به آموزش این قسمت نیز می‌پردازد.
3- برای شمارش چند شیء ۳ قانون رعایت می‌شود: ۱. شمارش با عدد یک شروع می‌شود و به ترتیب ادامه می‌یابد؛ ۲. هر شیء فقط یک بار شمرده می‌شود؛ ۳. عدد آخر نشان دهنده تعداد اشیاء است. دانش‌آموزان بدون این که این قوانین را بیان کنند به طور طبیعی از آنها در شمردن استفاده می‌کنند. هدف از تمرین شمارش تبدیل شمردن طوطی‌وار به شمردن معنادار است.
صفحه 3 کتاب درسی
بشمار و رنگ کن: به تعداد هر شکل خانه‌ی روبه‌روی آن را رنگ کن.
توصیه به معلم: از دانش‌آموزان بخواهید این شکل‌های هندسی را بشمارند و رنگ کنند.
توصیفه به والدین: از فرزند خود بخواهید چیزهایی را در اطراف خود به شما نشان دهد که مثل شکل‌های بالا هستند.
اهداف
1- زمینه سازی برای شمارش گوشه‌ها و ضلع‌های اشکال هندسی.
2- استفاده از نمودار ستونی جهت سرشماری، نمایش و مقایسه‌ی تعداد اشیاء.
3- شناخت اولیه اشکال هندسی و بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها.
4- تشخیص اشکال هندسی در محیط اطراف.
روش تدریس
∗ با برش‌های کاغذ به صورت اشکال هندسی مندرج در صفحهٔ ۳، بدون بیان نام اشکال، خصوصیات و شباهت‌های آنها وارد کلاس شوید. از دانش‌آموزان بخواهید با توجه به خصوصیات اشکال هندسی آنها را طبقه بندی کنند و شکل‌های مثل هم را تشخیص دهند. از آنها بخواهید توضیح دهند شکل‌ها را بر اساس چه خصوصیت و ویژگی طبقه بندی کرده‌اند.
* به صفحه اول برگردید، اشیاء هندسی مشابه شکل‌های هندسی در صفحه ۳ را که در صفحه اول مشاهده می‌کنند با کمک شما نشان داده و حداکثر تا ۵ تا را بشمارند.
* حال به صفحه ۳ برگردید و از دانش‌آموزان بخواهید به تعداد هر یک از شکل‌های هندسی خانه روبه‌رو را با رنگ دلخواه پر کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- هدف اصلی در این صفحه شمارش است، نه معرفی اشکال هندسی، بنابراین از آوردن نام اشکال هندسی پرهیز کنید.
2- ارتباط کلامی در این صفحه اهمیت دارد. بیان خصوصیات اشکال هندسی مثل مثلث به صورت سه گوش، دایره به صورت گردی و مستطیل به صورت چهار گوش مهم است.
3- با توجه به اینکه هدف اصلی معرفی و شناخت اشکال هندسی نیست از ورود به بیان جزئیات پرهیز کنید.
4- نشان دادن اشکال هندسی در محیط پیرامونی می‌تواند به درک بهتر خصوصیات اشکال هندسی کمک کند. به عنوان نمونه انتهای دو نوع لیوان که یکی به شکل مربع و یکی به شکل دایره است را با لمس کردن می‌توان تجربه کرد.
5- پس از آن که نمودار ستونی با رنگ کردن به تعداد شکل‌های هندسی تمام شد، بدون آن که نام نمودار ستونی برده شود، توجه دانش‌آموزان را به تفاوت طول سطرها که بیانگر تفاوت تعداد شکل‌ها است، جلب کنید. به نوعی دانش‌آموزان می‌توانند تعداد را مقایسه کنند.
6- با توجه به بزرگ بودن مربع‌ها در نمودار، لازم نیست دانش‌آموزان تمام مربع را با دقت رنگ کنند، بلکه مانند نمونهٔ انجام شده، رنگ کردن بخشی از مربع کفایت می‌کند.
صفحه 4 کتاب درسی
الگویابی کن: مانند نمونه، الگوی شکل‌ها را با رنگ کردن خانه‌ها نشان بده.
توصیه به معلم: از دانش آموزان بخواهید الگوها را بیان کنند (رابطه‌ی بین شکل‌ها را توضیح دهند).
توصیفه به والدین: توجّه فرزند خود را به الگوهایی جلب کنید که در اطراف وجود دارد؛ برای مثال، طرح دور فرش یک الگوی مشخّص دارد.
اهداف
1- کپی کردن یک الگو با هدف ساخت الگوهای هندسی.
2- تشخیص رابطه بین شکل‌های یک الگو و بیان آن رابطه.
3- تشخیص الگوهایی که در محیط اطراف وجود دارند.
روش تدریس
* از تعدادی دانش آموز بخواهید در یک صف بایستند به گونه‌ای که یک در میان کیف مدرسه را همراه داشته باشند. از دانش‌آموزان بپرسید: چه رابطه‌ای در این صف می‌بینید؟ اگر یک نفر دیگر به آنها اضافه شود باید کیف داشته باشد یا خیر؟ به دانش‌آموزان فرصت دهید تا الگوی موجود را کشف کنند. بعد از انجام فعالیت‌های مشابه توجه آنها را به الگوهایی که در اطراف خود می‌بینند جلب کنید. برای مثال نرده‌های راه پله دارای یک الگوی مشخص است.
- می‌توانید با استفاده از رنگ یا شکل در صف دانش‌آموزان الگو بسازید و از آنها بخواهید رابطه مربوط به این الگو را بیان کنند.
- الگوها فقط در شکل‌ها و تصاویر نیستند. صداهای مختلف نیز می‌توانند الگو داشته باشند و با نوک خودکار روی میز ضربه وارد کنید. برای مثال یک ضربه و دو ضربه پشت سر هم. به این ترتیب می‌توانید الگوی 1 و 2 را تکرار کنید. همین کار را با دست زدن می‌توانید انجام دهید و فضای کلاس را شاد کنید.
* از دانش‌آموزان بخواهید در صفحهٔ آغازین بخش الگوهایی را که می‌بینند کشف و رابطهٔ الگوها را بیان کنند. برای مثال شکل‌های دایره و مثلث دور فرش یک الگو دارند.
- از دانش آموزان بخواهید بیان کنند که در منزل خود چه نوع الگوهایی را می‌بینند.
- نوارهای کاغذی به دانش آموزان بدهید که در آن الگوهای متفاوت با رنگ‌ها وجود داشته باشد و از آنها بخواهید رابطه مربوط به الگو را بیان کنند.
سپس به آنها نوار کاغذی بدون رنگ بدهید و از آنها بخواهید یکی از الگوها را کپی کنند. حال بخواهید فعالیت اول کتاب را انجام دهند.
دانش آموزان را یک در میان به صورت کسانی که کیف دارند و کیف ندارند در یک صف قرار دهید و از آنها بخواهید در نوار کاغذی، آنهایی را که کیف دارند با یک رنگ و آنهایی را که کیف ندارند، با رنگ دیگر مشخص کنند و وجه مشترک الگوی ترسیم شده با الگوی صف دانش آموزان را بیان کنند. حال از دانش‌آموزان بخواهید دو درمیان با کیف و بدون کیف بایستند. از بقیه بخواهید این الگو را کپی کنند و وجه مشترک الگوی ترسیم شده با الگوی مربوط به صف دانش آموزان را توضیح دهند.
حال از دانش آموزان بخواهید فعالیت های کتاب را انجام دهند.
توصیه‌های آموزشی
1- دیدن الگوها در محیط پیرامونی در درک بهتر دانش آموز نسبت به رابطه بین الگوها کمک می‌کند، لذا توجه دانش آموزان را به الگوهای اطراف جلب کنید.
2- هدف درک رابطه در الگوهای متفاوت و بیان آن می‌باشد. بنابراین ادامه دادن الگو جزء هدف این قسمت نمی‌باشد.
3- با ساخت الگوهای متفاوت با شکل‌های مختلف به دانش آموزان در درک بهتر رابطهٔ الگوها کمک کنید.
صفحه 5 کتاب درسی
الگویابی کن:
دور دسته‌ای خط بکش که یک الگوی مشخّص دارد.
دور دسته‌ای خط بکش که یک الگوی مشخّص دارد و به همان ترتیب، شکل‌ها را رنگ کن.
توصیه به معلم: از دانش آموزان بخواهید توضیح دهند دسته‌ای که انتخاب کرده‌اند، چه الگویی دارد.
توصیفه به والدین: از فرزند خود بخواهید الگوی شکل‌ها را با شمردن و استفاده از عددهای 1 و 2 بیان کند.
اهداف
1- تشخیص دسته‌ای شکل که از یک الگوی خاص پیروی می‌کنند.
2- استدلال کردن در مورد وجود الگو در یک مجموعه.
3- درک و کشف الگوی مربوط به یک دسته شکل و بیان قانون آن الگو.
روش تدریس
* دانش آموزان را مانند قبل یک در میان به صورت کسانی که کیف دارند و کسانی که کیف ندارند، در یک ردیف قرار داده و از آنها بخواهید الگوی مربوط را بگویند. حال این نظم را با قرار دادن دو دانش آموز کیف‌دار پشت سر هم، به هم بزنید و از آنها بپرسید آیا الگو برقرار است یا خیر؟
* به صفحه آغازین بخش برگردید و از آنها بخواهید توضیح دهند که چه الگوهایی وجود دارد.
* در قسمت بالای صفحه ابتدا باید دسته‌ای از اشکال را که یک الگو را نشان می‌دهند، مشخص کنند. از دانش آموزان بخواهید به صورت کلامی الگو را توضیح دهند و همچنین برای دسته‌ای که الگویی مشخص ندارد توضیح دهند که چرا الگویی موجود نیست و چه اشکالی در نحوه قرار گرفتن و ترتیب شکل‌ها وجود دارد. در قسمت بعدی پس از آن که دسته‌ای از شکل‌ها را که الگوی مشخصی دارند، پیدا کردند باید با رنگ کردن مناسب آن الگو را کپی کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- هدف، درک عمیق‌تر رابطه بین الگوهاست نه ادامه دادن الگوها.
2- در محیط پیرامون موارد بسیاری می‌توانید ببینید که دارای نظم و الگوی مشخص هستند، آنها را به دانش آموزان نشان دهید.
3- به دانش آموزان فرصت دهید تا بتوانند الگو و رابطه بین شکل‌ها را درک و بیان کنند، سپس به کپی کردن الگو با رنگ کردن بپردازند. تا وقتی دانش آموزان این کار را یاد نگرفته‌اند، ادامه دادن الگو را از آنها نخواهید.
صفحه 6 کتاب درسی
با ابزار کار کن: دسته‌هایی را که تعداد شکل‌هایشان مثل هم است با خط کش به هم وصل کن.
توصیه به معلم: با مهره، دکمه و یا اشیای مشابه دسته‌های ١ تا 5 تایی را بسازید و از دانش آموزان بخواهید با شمردن سریع، تعداد آنها را بگویند.
توصیفه به والدین: از فرزند خود بخواهید در موقعیت‌های زندگی روزمرّه از شمارش استفاده کند و تعداد را سریع بگوید.
اهداف
1- شمردن تا ۵ و برقراری تناظر یک به یک بین دو دسته.
2- تشخیص تساوی دو مجموعه به تعداد مساوی.
3- آشنایی با استفاده از ابزار خط کش.
روش تدریس
برای اینکه دانش آموزان بتوانند توانایی مقایسهٔ دو مجموعه را با شمارش انجام دهند می‌توانیم از نخود، لوبیا، چینه و… استفاده کنیم. به عنوان نمونه ۲ نخود، ۴ لوبیا و ۳ چینه را روی میز قرار دهیم و از دانش آموزان بخواهیم سریع بگویند که کدام یک از نظر تعداد یکسان هستند. برای تشخیص دو دسته شکل مساوی می‌توان از تناظر یک به یک بین دو دسته استفاده کرد. برای مثال اگر بخواهیم ۳ نخود و ۲ لوبیا را با هم مقایسه کنیم می‌توانیم با برداشتن یکی یکی نخودها و لوبیاها و یک نخود باقی‌مانده می‌توان نتیجه گرفت تعداد نخودها بیشتر بوده‌اند.
* حال به صفحه آغازین بخش برگردید و از دانش آموزان بپرسید که کدام یک از اشیاء و یا اشکال داخل آشپزخانه از نظر تعداد یکسان هستند.
* حال به صفحه ۶ کتاب برگشته و از دانش آموزان بخواهید از ابزار خط کش استفاده کرده و دسته‌هایی که تعداد و شکل اشیاء مثل هم هستند را به هم وصل کنند.
توصیه‌های آموزشی
1- از دانش‌آموزان بخواهید در موقعیت‌های مختلف مثل خیابان یا منزل، اشیاء متفاوت را بشمارند (حتی اشیاء در حالت حرکت را نیز بشمارند).
2- در اینجا هدف استفاده از ابزار خط کش جهت وصل کردن اشیاء با تعداد یکسان است. اگر دانش آموزان خطوط را دقیق رسم نکردند، ایرادی نیست. اما اگر دیدید که دانش آموزان توانایی کار با خط کش را ندارند، نیاز به فعالیت‌هایی دارند که در آن با خط کش نقاط مختلف را به یکدیگر وصل نمایند.
3- شمارش در موقعیت‌های مختلف می‌تواند توانایی دانش آموزان را رشد دهد به عنوان نمونه شمارش صداها می‌تواند به دقت شنوایی دانش آموزان کمک کند.
4- همچنین برای سبک‌های مختلف یادگیری دانش آموزان نظیر بصری، کلامی و دست ورزی فعالیت‌های متنوع مورد نیاز است.
صفحه 7 کتاب درسی
بشمار و بگو:
انگشتان هر دست چه عددی را نشان می‌دهد؟ تو هم نشان بده.
رنگ کردن شکل‌ها را به همان ترتیب ادامه بده.
توصیه به معلم: هر دانش آموز باید بتواند یک عدد کمتر از 5 را به صورت‌های مختلف با انگشت دست خود نشان دهد.
توصیفه به والدین: خمیر بازی به دست ورزی و توانایی حرکت انگشتان دست فرزند شما کمک می‌کند.
اهداف
1- ارائه نمایش‌های مختلف یک عدد با استفاده از انگشتان دست.
2- برقراری ارتباط بین نمایش‌های مختلف یک عدد و درک اینکه همه این نمایش‌ها یک عدد را بیان می‌کنند.
3- ادامه دادن یک الگوی هندسی.
روش تدریس
∗ یک نمایش از عدد ۱ با انگشتان دست را به دانش آموزان نشان دهید و از آنها بپرسید: این چند تا است. سپس نمایش‌های مختلف عدد یک را به دانش آموزان نشان دهید و هر بار از آنها بپرسید که چندتا است تا دانش آموزان با نمایش‌های مختلف عدد ۱ با انگشتان دست آشنا شوند. سپس یک نمایش از عدد ۲ را به دانش آموزان نمایش دهید و از آنها بپرسید که چند تا انگشت باز شده است؟ سپس از آنها بخواهید نمایش‌های مختلف ۲ را به شما نشان دهند. به همین ترتیب تا اعداد کمتر از ۵ پیش روید.
* به صفحه اول بخش برگردید و از دانش آموزان به عنوان نمونه بپرسید که چندتا بشقاب روی میز قرار دارد؟ سپس از آنها بخواهید نمایش‌های مختلف آن تعداد را با انگشتان دست نشان دهند.
* به این ترتیب انجام فعالیت‌های بالای صفحه ۷ برای دانش آموزان ساده خواهد شد. آنها را تشویق کنید تا با انگشتان دست خود به صورت متفاوت عددها را نشان دهند.
* با قیچی کاغذها را به صورت مربع و مثلث و دایره برش دهید و در اختیار دانش آموزان قرار دهید. حال یک الگو با مربع و مثلث (یک در میان) بسازید و از آنها بخواهید این الگو را با اشکال در اختیارشان، ادامه دهند. با ساخت الگوهای دیگر از دانش آموزان بخواهید الگوی مورد نظر را با اشکال داده شده ادامه دهند.
* به صفحه آغازین بخش اول برگردید و الگوهای موجود را به دانش آموزان نشان دهید و از آنها بپرسید که اگر این الگو بخواهد ادامه پیدا کند، شکل بعدی به چه صورت خواهد بود.
* حال ابتدا از دانش آموزان بخواهید بگویند رابطه موجود در الگوها چیست و سپس الگوی مورد نظر را ادامه دهند.
توصیه‌های آموزشی
1- ممکن است دانش آموزان در نمایش عدد با انگشتان دست با مشکل مواجه شوند. این کار نیاز به تمرین و دست ورزی دارد و خمیر بازی می‌تواند توانایی مهارتی انگشتان دست دانش آموزان را افزایش دهد.
2- در انجام الگو، ممکن است دانش آموزان در رنگ کردن دقت کافی نداشته باشند. توجه کنید که هدف درک رابطه الگوها و ادامه دادن الگوها است، لذا تمرکز کار را بر درک درست الگو قرار دهید.
