کشور نفت‌خیز: گنجی در زیر زمین
نفت چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
نفت خام مانند خون در رگ‌های زمین است. میلیون‌ها سال پیش، موجودات ریز دریایی و گیاهان پس از مرگ در کف اقیانوس‌ها دفن شدند. گرما و فشار بسیار زیاد در طول میلیون‌ها سال، این موجودات را به مایع غلیظ، تیره و ارزشمندی به نام نفت تبدیل کرد. ما از این نفت برای تولید بنزین ماشین‌ها، سوخت هواپیماها و حتی ساخت پلاستیک اسباب‌بازی‌هایتان استفاده می‌کنیم.
کشورهای دارای بیشترین ذخایر نفت در جهان
همه کشورها به یک اندازه نفت ندارند. برخی کشورها مانند کوزه‌هایی پر از طلای سیاه هستند. این کشورها را "نفت‌خیز" می‌نامیم. در جدول زیر نام برخی از این کشورها و مقدار تقریبی نفتشان را مشاهده می‌کنید. واحد اندازه‌گیری نفت "میلیارد بشکه"[5] است. هر بشکه برابر با 159 لیتر است.
| نام کشور | ذخایر نفتی (میلیارد بشکه) | وضعیت در منطقه |
|---|---|---|
| ونزوئلا | 303 | بیشترین در جهان |
| عربستان سعودی | 267 | رهبر منطقه خاورمیانه |
| ایران | 208 | دارای ذخایر غنی |
| کانادا | 170 | تأمین‌کننده مهم |
نفت چگونه زندگی مردم را تغییر می‌دهد؟
وجود نفت می‌تواند برای یک کشور مانند داشتن یک قلک بسیار بزرگ باشد. دولت این کشورها با فروش نفت به کشورهای دیگر (صادرات) پول زیادی به دست می‌آورند. این پول صرف ساختن مدرسه، بیمارستان، جاده و پارک می‌شود. برای مثال، در کشورهای نفت‌خیز، ممکن است هزینه‌های درمانی برای مردم بسیار کم باشد یا دانش‌آموزان به راحتی به کتاب و کامپیوتر دسترسی داشته باشند.
اما یک مشکل بزرگ هم وجود دارد: اگر قیمت نفت در جهان پایین بیاید، درآمد این کشورها هم کم می‌شود، درست مثل وقتی که قیمت اسباب‌بازی محبوبتان ناگهان کم شود و شما نتوانید آن را بفروشید. به این حالت "اقتصاد وابسته به نفت" می‌گویند.
محاسبه ساده: ارزش یک بشکه نفت
فرض کنید قیمت هر بشکه نفت 80 دلار باشد. اگر یک کشور بتواند در یک روز 1 میلیون بشکه نفت بفروشد، درآمد آن روز آن کشور از نفت چقدر است؟
این محاسبه نشان می‌دهد که آن کشور در یک روز هشتاد میلیون دلار درآمد دارد. این پول می‌تواند برای ساختن 160 مدرسه جدید کافی باشد!
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
نه لزوماً. داشتن نفت زیاد به معنای ثروتمند بودن همه مردم آن کشور نیست. مهم این است که دولت چگونه این پول را مدیریت کند. اگر پول نفت درست خرج نشود، ممکن است فقط عده‌ای خاص از آن سود ببرند.
بله، نفت یک منبع تمام‌شدنی[6] است. چون سرعت تشکیل نفت بسیار کم و سرعت استفاده از آن بسیار زیاد است، روزی ذخایر نفتی جهان به پایان خواهد رسید. به همین دلیل است که دانشمندان سعی می‌کنند منابع انرژی جدید مانند انرژی خورشید و باد را جایگزین نفت کنند.
پاورقی
1کشور نفت‌خیز (Oil-Rich Country): به کشوری گفته می‌شود که دارای حجم قابل‌توجهی از ذخایر نفت خام باشد.
2نفت خام (Crude Oil): نفت تصفیه‌نشده‌ای که مستقیماً از چاه نفت استخراج می‌شود.
3ذخایر نفتی (Oil Reserves): مقدار نفتی که با فناوری کنونی می‌توان به‌صورت اقتصادی از زمین استخراج کرد.
4صادرات (Export): فرستادن و فروش کالاهای تولیدشده در یک کشور به کشورهای دیگر.
5بشکه (Barrel): یک واحد اندازه‌گیری برای مایعات، به‌ویژه نفت خام. هر بشکه نفت برابر با 159 لیتر است.
6منبع تمام‌شدنی (Non-Renewable Resource): به منابعی گفته می‌شود که سرعت تشکیل آن‌ها بسیار کمتر از سرعت مصرفشان است و در نهایت تمام خواهند شد.