محیط: هر چیزی که در پیرامون سامانه باشد

محیط: دنیای پیرامون ما

محیط چیست و چه اجزایی دارد؟

در ساده‌ترین تعریف، محیط شامل همه چیزهایی است که در اطراف یک چیز، موجود یا $ \text{سیستم} $^۲ قرار دارد. برای درک بهتر، یک ماهی را در نظر بگیرید. محیط ماهی، آبی است که در آن شنا می‌کند، گیاهان داخل آب، دیگر موجودات آبزی و حتی دمای آب و میزان نور خورشید است. همه این عوامل با هم محیط زندگی ماهی را تشکیل می‌دهند.

اجزای اصلی محیط را می‌توان به دو دسته بزرگ تقسیم کرد:

انواع محیط از نظر وسعت

محیط را می‌توان بر اساس مقیاس و وسعت نیز دسته‌بندی کرد. محیط یک مورچه با محیط یک فیل بسیار متفاوت است!

محیط کوچک (میکرو): فضای بسیار محدود و نزدیک به یک موجود. برای مثال، محیط کوچک یک کرم خاکی، خاک مرطوب و تاریکی است که در آن زندگی می‌کند.

محیط بزرگ (ماکرو): فضای وسیع‌تری که چندین سیستم و موجود را در بر می‌گیرد. یک جنگل، یک دریاچه یا یک شهر بزرگ نمونه‌هایی از محیط بزرگ هستند.

تعامل سیستم با محیط خود

هیچ سیستمی در خلأ عمل نمی‌کند. همه سیستم‌ها با محیط خود در حال تبادل^۵ و تعامل^۶ هستند. این تعامل می‌تواند به صورت ورودی و خروجی باشد.

• ورودی^۷: چیزی که سیستم از محیط دریافت می‌کند. مثلاً یک گیاه از محیط، $ \text{CO}_2 $ (دی‌اکسید کربن)، آب و نور خورشید دریافت می‌کند.
• خروجی^۸: چیزی که سیستم به محیط پس می‌دهد. همان گیاه به محیط، $ \text{O}_2 $ (اکسیژن) و مواد غذایی می‌دهد.

این رابطه دوطرفه بسیار مهم است. اگر محیط نتواند ورودی لازم را فراهم کند یا خروجی سیستم برای محیط مضر باشد، تعادل به هم می‌خورد.

مثال‌های عینی از محیط در زندگی روزمره

برای درک بهتر، به چند مثال از محیط‌های مختلف توجه کنید:

مثال ۱: محیط یک دانش‌آموز در کلاس درس

سیستم اصلی، دانش‌آموز است. محیط او شامل معلم، دیگر دانش‌آموزان، میز و نیمکت، تخته سیاه، نور کلاس، دمای هوا و حتی قوانین مدرسه می‌شود. همه این عوامل بر یادگیری و رفتار دانش‌آموز تأثیر مستقیم می‌گذارند.

مثال ۲: محیط یک یخچال

سیستم اصلی، یخچال است. محیط آن، هوای آشپزخانه است. یخچال از محیط خود گرما می‌گیرد (ورودی) و آن را به بیرون پس می‌دهد (خروجی)، در نتیجه فضای داخل خود را خنک نگه می‌دارد. اگر هوای آشپزخانه بسیار گرم باشد (تغییر در محیط)، یخچال باید سخت‌تر کار کند.

مثال ۳: محیط یک شهر

این یک محیط بسیار پیچیده است. سیستم‌های زیادی مانند سامانه حمل‌ونقل، شبکه برق و مردم در آن وجود دارند. این سیستم‌ها با یکدیگر و با محیط بزرگ‌تر (هوا، آب‌های اطراف، شهرهای مجاور) در تعامل هستند. آلودگی هوای تولیدشده توسط شهر (خروجی) بر سلامت ساکنان و محیط‌زیست اطراف تأثیر منفی می‌گذارد.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱محیط (Surrounding/Environment): به همه شرایط، اشیاء و عواملی گفته می‌شود که بر زندگی یک موجود زنده یا یک سیستم تأثیر می‌گذارند.

^۲سیستم (System): مجموعه‌ای از اجزای به هم پیوسته که برای انجام یک وظیفه خاص با هم کار می‌کنند.

^۳اجزای زنده (Biotic Components): موجودات زنده در یک محیط.

^۴اجزای غیرزنده (Abiotic Components): عوامل فیزیکی و شیمیایی غیرزنده در یک محیط.

^۵تبادل (Exchange): دادن و گرفتن مواد یا انرژی بین سیستم و محیط.

^۶تعامل (Interaction): اقدام متقابل و دوطرفه بین سیستم و محیط.

^۷ورودی (Input): هر چیزی که از محیط وارد یک سیستم می‌شود.

^۸خروجی (Output): هر چیزی که از یک سیستم به محیط خارج فرستاده می‌شود.

^۹سازگاری (Adaptation): توانایی یک سیستم یا موجود زنده برای تغییر خود و وفق دادن با شرایط جدید محیطی.