تنوع زیستی چیست و چه ارزشی دارد؟

تنوع زیستی: گنجینه‌ی زندگی

تنوع زیستی چیست؟

تصور کن به یک پارک یا یک باغ وحش رفته‌ای. در آنجا حیوانات و گیاهان زیادی می‌بینی. یک طوطی رنگارنگ، یک درخت بلوط بزرگ، پروانه‌هایی که دور گل‌ها پرواز می‌کنند و مورچه‌هایی که روی زمین در حرکت هستند. به همه‌ی این گوناگونی‌ها، تنوع زیستی می‌گوییم. این گوناگونی فقط در یک پارک نیست، بلکه در کل کره‌ی زمین، از جنگل‌های انبوه تا بیابان‌های خشک و حتی درون آب‌ها وجود دارد.

چرا تنوع زیستی ارزشمند است؟

این گوناگونی فقط برای تماشا کردن نیست، بلکه برای زندگی ما بسیار مهم و باارزش است. ارزش‌های آن را می‌توانیم در چند بخش مهم ببینیم:

طبیعت پایدار و قوی: یک اکوسیستم^۵ مانند یک تیم فوتبال است. اگر در یک تیم فقط یک بازیکن خوب داشته باشید، آن تیم ضعیف است. اما اگر در هر نقشی (دروازه‌بان، مدافع، مهاجم) چند بازیکن خوب داشته باشید، تیم قوی و پایدار می‌شود. در طبیعت نیز اگر گونه‌های مختلفی وجود داشته باشند، طبیعت در برابر مشکلاتی مانند بیماری یا تغییرات آب و هوایی قوی‌تر می‌ماند. برای مثال، اگر در یک جنگل فقط یک نوع درخت باشد و یک بیماری به آن درخت حمله کند، همه‌ی جنگل از بین می‌رود. اما اگر درختان مختلفی در جنگل باشند، حتی اگر یک نوع بیمار شود، انواع دیگر سالم می‌مانند و جنگل پابرجا می‌ماند.

منابع غذایی و دارویی: بسیاری از غذاهایی که هر روز می‌خوریم، مانند گندم، برنج، گوشت و میوه، از همین تنوع زیستی به دست می‌آیند. همچنین، بسیاری از داروها از گیاهان و موجودات زنده ساخته می‌شوند. برای مثال، یک نوع قارچ وجود دارد که از آن داروی پنی‌سیلین^۶ می‌سازند که برای درمان بیماری‌ها بسیار مفید است. اگر این قارچ نبود، این داروی مهم هم ساخته نمی‌شد.

زیبایی طبیعت و فایده‌های دیگر

آیا تا به حال دیده‌ای که وقتی به دشت پر از گل یا به کنار دریا می‌روی، چقدر احساس آرامش و خوشحالی می‌کنی؟ این زیبایی‌ها نیز از موهبت‌های تنوع زیستی هستند. پرواز پرندگان، رنگ‌های مختلف گل‌ها و آواز خواندن جیرجیرک‌ها، جهان را برای ما زیبا و لذت‌بخش می‌کنند. این زیبایی فقط برای ما انسان‌ها نیست، بلکه هر موجودی در جای خودش، چرخه‌ی طبیعت را کامل می‌کند. مثلاً، زنبورها با پرواز از گلی به گل دیگر، به گرده‌افشانی کمک می‌کنند و باعث می‌شوند میوه‌ها به وجود بیایند.

پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ تنوع زیستی (Biodiversity): به گوناگونی زندگی در جهان یا در یک زیستگاه خاص اشاره دارد.
^۲ گونه (Species): گروهی از موجودات زنده که می‌توانند با هم جفتگیری کرده و بچه‌های بارور داشته باشند.
^۳ مکان زندگی (Habitat): محل طبیعی زندگی یک گیاه یا جانور.
^۴ ژن (Gene): سلول‌های زنده از واحدهای بسیار ریزی به نام **ژن** تشکیل شده‌اند که صفات و ویژگی‌های موجودات زنده را کنترل می‌کنند.
^۵ اکوسیستم (Ecosystem): جامعه‌ای از موجودات زنده به همراه محیط فیزیکی اطرافشان.
^۶ پنی‌سیلین (Penicillin): یک نوع آنتی‌بیوتیک قوی که از کپک (قارچ) خاصی ساخته می‌شود.