عفونت گوش خارجی: التهاب گوش که معمولاً با درد و خارش همراه است
گوش خارجی چیست و چرا عفونت میکند؟
برای درک این بیماری، ابتدا باید ساختار گوش را بشناسیم. گوش انسان از سه قسمت عمده تشکیل شده است: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. عفونت مورد بحث ما، مربوط به گوش خارجی است که خود شامل لالهٔ گوش و مجرای گوش میشود. مجرای گوش یک لولهٔ کوتاه است که از سمت لاله به سمت پردهٔ گوش[4] امتداد دارد. پوست این مجرا ظریف است و غددی دارد که موم گوش[5] را تولید میکنند. موم گوش به محافظت، چربکردن و تمیزکردن مجرا کمک میکند.
وقتی این محیط حساس آسیب ببیند یا مرطوب باقی بماند، باکتریها یا قارچها فرصت رشد پیدا کرده و باعث عفونت و التهاب میشوند. فرض کنید بعد از یک روز شنا در استخر، آب داخل مجرای گوش شما بماند. این محیط مرطوب و گرم، مانند یک گلخانه برای رشد میکروبها عمل میکند.
| علت اصلی | توضیح | گروه در معرض خطر |
|---|---|---|
| رطوبت مداوم | ماندن آب پس از شنا، دوش گرفتن یا در مناطق مرطوب. رطوبت پوست را نرم کرده و سد دفاعی آن را از بین میبرد. | شناگران، افراد ساکن در شهرهای مرطوب |
| آسیب مکانیکی | خراش مجرا با گوشپاککن، ناخن یا سایر اشیاء که لایهٔ محافظ پوست را از بین میبرد. | افرادی که عادت به تمیزکردن عمقی گوش دارند |
| واکنشهای حساسیتی | حساسیت به محصولاتی مثل اسپری مو، رنگ مو یا گوشوارههای نیکل. | افراد دارای پوست حساس یا اگزما |
| انسداد مجرا | تجمع بیش از حد موم گوش یا ورود جسم خارجی که مانع خروج ترشحات و تهویه میشود. | کودکان (ورود اشیاء کوچک) |
علائم و نشانهها: از خارش خفیف تا درد شدید
علائم این عفونت میتواند بسته به شدت آن، از بسیار خفیف تا کاملاً آزاردهنده متغیر باشد. این علائم معمولاً طی چند روز پیشرفت میکنند.
مراحل اولیه: ممکن است فقط احساس خارش در داخل مجرای گوش و قرمزی خفیف داشته باشید. شاید احساس کنید گوش کمی پر شده است.
مراحل پیشرفته: خارش به درد تبدیل میشود. درد ممکن است با کشیدن لالهٔ گوش یا فشار دادن برجستگی جلوی مجرای گوش تشدید شود. گاهی اوقات ترشحات شفاف یا چرکی از گوش خارج میشود. در موارد شدید، مجرا به قدری متورم میشود که کاملاً بسته شده و باعث کاهش موقت شنوایی میگردد. ممکن است حتی غدد لنفاوی اطراف گوش نیز متورم و دردناک شوند.
راههای پیشگیری: چگونه از گوش خود محافظت کنیم؟
پیشگیری از عفونت گوش خارجی، به مراتب سادهتر از درمان آن است. با رعایت چند نکتهٔ ساده میتوانید احتمال ابتلا را به شدت کاهش دهید.
۱. خشکنگهداشتن گوش: بعد از شنا یا دوش گرفتن، سر خود را به یک طرف کج کنید و اجازه دهید آب بهطور کامل خارج شود. میتوانید از سشوار با باد ملایم و در فاصلهٔ دور استفاده کنید (هرگز هوای داغ را مستقیم به داخل مجرا نگیرید). یک روش ساده دیگر این است: حولهای نرم را لوله کرده و جلوی مجرای گوش (نه داخل آن) قرار دهید تا رطوبت جذب شود.
۲. پرهیز از تمیزکردن عمقی: مجرای گوش بهطور طبیعی خودش را تمیز میکند. استفاده از گوشپاککن، کلید یا سنجاق، فقط موم را به عمق بیشتر هل داده و خطر خراش و عفونت را بالا میبرد. تنها قسمت بیرونی گوش را با یک پارچهٔ مرطوب تمیز کنید.
۳. استفاده از محافظهای مناسب: اگر شناگر حرفهای یا مستعد عفونت هستید، از گوشگیرهای مخصوص شنا که در داروخانهها موجود است، استفاده کنید. این گوشگیرها مانع ورود آب میشوند.
۴. مراقبت از محصولات آرایشی: هنگام استفاده از اسپری مو یا رنگ، با یک پنبه گوشهای خود را بپوشانید تا از ورود مواد شیمیایی به مجرا جلوگیری شود.
درمان گام به گام: از اقدامات خانگی تا مراجعه به پزشک
درمان بستگی به شدت عفونت دارد. در مراحل بسیار اولیه (فقط خارش و قرمزی جزئی) ممکن است اقدامات خانگی کافی باشد. اما اگر درد یا ترشح وجود دارد، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.
| گام | اقدام | توضیح و نکته | وضعیت مناسب |
|---|---|---|---|
| 1 | خشککردن و جلوگیری از رطوبت | گوش را کاملاً خشک نگه دارید. از شنا کردن خودداری کنید. هنگام دوش گرفتن از گوشگیر استفاده نمایید. | همهٔ مراحل |
| 2 | کمپرس گرم | یک حولهٔ گرم (نه داغ) را روی گوش خارجی قرار دهید. این کار میتواند درد را بهطور موقت کاهش دهد. | درد خفیف |
| 3 | قطرههای گوش بدون نسخه | قطرههای اسیدی خشککننده (مثل محلول اسیداستیک رقیق) که محیط را برای رشد باکتری نامناسب میکنند. فقط در مرحلهٔ اولیه و بدون پارگی پرده گوش. | خارش و قرمزی |
| 4 | مراجعه به پزشک | پزشک مجرا را تمیز کرده و معمولاً قطرهٔ گوش آنتیبیوتیک یا استروئید (کورتون) برای کاهش التهاب تجویز میکند. در عفونت شدید ممکن است آنتیبیوتیک خوراکی نیز لازم باشد. | درد، ترشح، تب |
درمان دارویی باید حتماً طبق دستور پزشک و تا انتها ادامه یابد، حتی اگر علائم بهبود یافته باشند. در غیر این صورت، عفونت ممکن است عود کند.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
خیر، این یک اشتباه رایج و خطرناک است. اولاً، ممکن است عفونت شما قارچی باشد و آنتیبیوتیک روی آن بیاثر باشد. ثانیاً، اگر پردهٔ گوش شما بهطور ناشناخته پاره شده باشد، ریختن بسیاری از قطرهها به گوش میانی آسیب میزند. همیشه باید ابتدا معاینه شوید.
بهدلیل التهاب، پوست مجرای گوش متورم، قرمز و بسیار حساس میشود. کشیدن لالهٔ گوش، مستقیماً بر پوست ملتهب و اعصاب حساس آن ناحیه فشار وارد میکند و درد را تشدید میکند. این یک علامت کلیدی برای تشخیص این عفونت از عفونت گوش میانی است.
خیر، این عفونت از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود. این یک عفونت موضعی است که به دلیل تغییر در محیط مجرای گوش خود فرد ایجاد میشود. بنابراین نگرانی برای انتقال به دوستان یا اعضای خانواده وجود ندارد.
پاورقی
[1] عفونت گوش خارجی (External Ear Infection): Otitis Externa - التهاب مجرای گوش خارجی.
[2] گوش شناگران (Swimmer's Ear): نام رایج برای عفونت گوش خارجی به دلیل ارتباط شایع آن با شنا.
[3] مجرای گوش (Ear Canal): کانال یا لولهای که صدا را از لاله به پردهٔ گوش هدایت میکند.
[4] پردهٔ گوش (Eardrum): Tympanic Membrane - غشای نازکی که گوش خارجی را از گوش میانی جدا میکند.
[5] موم گوش (Earwax): Cerumen - مادهای چرب که توسط غدد مجرای گوش تولید شده و نقش محافظتی دارد.
