ذخیرهٔ آب: آبی که به‌صورت یخچال طبیعی، دریاچه، سد یا آب زیرزمینی ذخیره می‌شود.

ذخیره‌سازی آب: گنجینه‌های پنهان سیاره‌ی آبی

انواع مخازن ذخیره‌سازی آب

آب در کره‌ی زمین به صورت یکنواخت پخش نشده است. بخش بزرگی از آن شور است و فقط درصد کمی آب شیرین وجود دارد که برای استفاده‌ی ما مناسب است. این آب‌های شیرین در مخازن مختلفی ذخیره می‌شوند. برای درک بهتر، این مخازن را می‌توان به دو دسته‌ی اصلی تقسیم کرد: مخازن طبیعی و مخازن مصنوعی.

یخچال‌های طبیعی: بانک‌های یخ‌زده‌ی زمین

یخچال‌های طبیعی²، توده‌های عظیم یخ هستند که در اثر انباشته شدن برف در طول سال‌های متمادی تشکیل می‌شوند. آن‌ها بزرگ‌ترین منبع آب شیرین در کره‌ی زمین هستند. فکر کنید یک کوه یخی بزرگ را در قطب شمال می‌بینید؛ این فقط نوک کوه یخ است! بخش بزرگ‌تر آن زیر آب پنهان شده است. با گرم شدن زمین، این یخچال‌ها ذوب می‌شوند و آب آن‌ها به تدریج به رودخانه‌ها و در نهایت به دریاها می‌ریزد.

دریاچه‌ها و سدها: حوض‌های آبی در سطح زمین

دریاچه‌ها، حوضه‌های طبیعی پر از آب هستند که به دلیل پستی و بلندی‌های زمین به وجود می‌آیند، مانند دریاچه‌ی ارومیه. سدها اما سازه‌های دست‌ساز بشر هستند که بر روی رودخانه‌ها ساخته می‌شوند تا جریان آب را مسدود کرده و یک دریاچه‌ی مصنوعی به نام مخزن پشت خود ایجاد کنند. این مخازن برای تأمین آب آشامیدنی شهرها، آبیاری مزارع کشاورزی و تولید برق استفاده می‌شوند.

برای محاسبه‌ی حجم تقریبی یک مخزن مستطیلی شکل می‌توان از یک فرمول ساده استفاده کرد:

آب‌های زیرزمینی: اقیانوس پنهان زیر پاهای ما

وقتی باران می‌بارد، بخشی از آن در زمین نفوذ می‌کند و در فضای بین سنگ‌ها و ذرات خاک جمع می‌شود. به این آب‌ها، آب‌های زیرزمینی³ می‌گویند. این لایه‌های آب‌دار، آبخوان نامیده می‌شوند. مردم از طریق حفر چاه و قنات به این آب‌ها دسترسی پیدا می‌کنند. بسیاری از روستاها و شهرها برای نوشیدن و کشاورزی به این منبع وابسته هستند.

چگونه در زندگی روزمره از آب ذخیره‌شده استفاده می‌کنیم؟

شاید متوجه نباشید، اما هر روز از آب این مخازن استفاده می‌کنید. آبی که صبح از شیر می‌آشامید، ممکن است از یک سد بزرگ تأمین شده باشد. سبزیجاتی که می‌خورید، با آبی که از یک چاه عمیق (منبع آب زیرزمینی) پمپاژ شده، آبیاری شده‌اند. حتی برق برخی از خانه‌ها از نیروگاه‌های برق‌آبی که در پشت سدها قرار دارند، تولید می‌شود. مدیریت این منابع بسیار مهم است. برای مثال، اگر از یک چاه بیشتر از حد مجاز آب برداشت شود، سطح آب‌های زیرزمینی پایین می‌رود و چاه خشک می‌شود.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ آبخوان (Aquifer): لایه‌ای از سنگ‌های متخلخل که قادر به ذخیره و انتقال آب زیرزمینی است.
² یخچال طبیعی (Glacier): توده‌ی یخ عظیمی که به آرامی تحت تأثیر گرانش زمین حرکت می‌کند.
³ آب‌های زیرزمینی (Groundwater): آبی که در زیر سطح زمین در فضای بین خاک و سنگ‌ها جمع می‌شود.