هلال ماه: شکل‌های گوناگون ماه در آسمان
چرا شکل ماه تغییر می‌کند؟
ماه مانند یک توپ بزرگ سنگی است که به دور زمین می‌چرخد. خود ماه نورش را ندارد و ما آن قسمت از ماه را که خورشید به آن می‌تابد، روشن می‌بینیم. بسته به اینکه ماه در کجای مسیرش به دور زمین قرار دارد، مقدار متفاوتی از قسمت روشن آن به سمت ماست. این دقیقاً مثل این است که شما یک توپ را در اتاق تاریک بگیرید و یک چراغ قوه به آن بتابانید. با چرخاندن توپ به دور خودتان، شکل قسمت روشن توپ در چشمان شما تغییر می‌کند.
مراحل مختلف ماه در یک ماه قمری
چرخه کامل تغییر شکل ماه، ماه قمری نام دارد که حدود 29 روز طول می‌کشد. این مراحل را می‌توان به چند بخش اصلی تقسیم کرد.
| نام مرحله | شکل کلی | شرح مختصر و زمان تقریبی |
|---|---|---|
| ماه نو[6] | دیده نمی‌شود | اول ماه. ماه بین زمین و خورشید است. |
| هلال باریک | یک لکه نازک روشن | شب‌های دوم و سوم. همان "هلال" معروف. |
| تربیع اول[7] | نیمه روشن (نیمدایره) | حدود شب هفتم. نیمی از ماه روشن است. |
| بدر (ماه کامل) | یک دایره کامل روشن | شب چهاردهم. تمام سطح رو به زمین روشن است. |
| تربیع آخر | نیمه روشن (نیمدایره دیگر) | حدود شب بیست و یکم. نیمه دیگر ماه روشن است. |
ماه در زندگی روزمره ما
شاید برایتان جالب باشد که بدانید تقویم[8]هایی که در خانه داریم، مانند تقویم هجری قمری، دقیقاً بر اساس همین چرخه قمری کار می‌کنند. شروع هر ماه در این تقویم، با دیده شدن هلال ماه نو است. به همین دلیل است که مثلاً عید فطر و عید قربان هر سال در روزهای متفاوتی از تقویم شمسی قرار می‌گیرند. همچنین، ماهی‌گیران قدیمی اغلب برای برنامه‌ریزی صید خود، به وضعیت ماه و روشنایی شب توجه می‌کردند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، ماه همیشه گرد است. این ما هستیم که بسته به موقعیت‌مان، قسمت‌های مختلفی از نیمه روشن آن را می‌بینیم. این یک خطای دید نیست، بلکه یک پدیده نوری[9] قابل پیش‌بینی است.
زمانی که ماه به دور زمین می‌چرخد، دقیقاً همزمان یک بار هم به دور خودش می‌چرخد. به همین دلیل، ما همیشه فقط یک طرف آن را از زمین مشاهده می‌کنیم. طرف دیگر ماه همیشه از دید ما پنهان است.
مدت زمان دقیق این چرخش $ 29.53 $ روز است. به همین دلیل است که بعضی ماه‌های قمری 29 روزه و بعضی 30 روزه هستند.
پاورقی
[1] قمر (Moon): یک جرم آسمانی که به دور یک سیاره می‌چرخد.
[2] Phases of the Moon: مراحل تغییر شکل ظاهری ماه.
[3] ماه قمری (Lunar Month): دوره کامل تغییر مراحل ماه.
[4] هلال (Crescent): شکل باریک و هلال ماه در ابتدا و انتهای ماه قمری.
[5] بدر (Full Moon): مرحله‌ای که ماه به صورت یک دایره کامل دیده می‌شود.
[6] ماه نو (New Moon): مرحله‌ای که ماه بین زمین و خورشید است و دیده نمی‌شود.
[7] تربیع اول (First Quarter): مرحله‌ای که نیمی از ماه روشن به نظر میرسد.
[8] تقویم (Calendar): یک سیستم برای اندازه‌گیری و نمایش زمان.
[9] پدیده نوری (Optical Phenomenon): یک رویداد قابل مشاهده که با نور و نحوه دیدن ما مرتبط است.