حکومتهای ترک تبار در تاریخ ایران
سه حکومت بزرگ با یک هدف مشترک
تصور کن سه گروه مختلف در یک مدرسه بزرگ مسئولیت دارند. هر گروه روش مخصوص خودش را برای مدیریت دارد، اما همه آنها میخواهند مدرسه پیشرفت کند. غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان نیز مانند این گروهها بودند. آنها از نژاد ترک بودند و در زمانهای مختلف بر بخشهای بزرگی از ایران و سرزمینهای اطراف حکومت میکردند.
| نام سلسله | مدت حکومت | پایتخت | یک شاه معروف |
|---|---|---|---|
| غزنویان | ۹۷۵ تا ۱۱۸۷ میلادی | غزنه | سلطان محمود |
| سلجوقیان | ۱۰۳۷ تا ۱۱۹۴ میلادی | اصفهان | ملکشاه |
| خوارزمشاهیان | ۱۰۷۷ تا ۱۲۳۱ میلادی | گرگانج | سلطان محمد |
دستاوردهای ماندگار مانند یک بنای تاریخی
وقتی به یک بنای تاریخی مانند مسجد یا یک مدرسه قدیمی نگاه میکنی، در واقع نتیجه کار و زحمت حکومتهای گذشته را میبینی. این حکومتها بناهای زیادی ساختند که هنوز هم پابرجا هستند. برای مثال، سلجوقیان مدارس زیادی به نام نظامیه۵ ساختند که در آن زمان مانند دانشگاههای امروزی بودند.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
بله، گاهی اوقات بین آنها جنگ میشد. مانند زمانی که دو همسایه بر سر یک چیز با ارزش اختلاف پیدا میکنند. اما در بیشتر مواقع، آنها به ساختن شهرها، بازارها و مراکز علمی مشغول بودند.
دلایل مختلفی داشت. گاهی دشمنان بسیار قدرتمندی مانند مغولها به آنها حمله میکردند. گاهی نیز اختلاف بین فرماندهان و شاهزادگان داخلی باعث ضعف میشد. این دقیقاً شبیه زمانی است که اعضای یک گروه با هم دعوا کنند و کار گروهی از بین برود.
اگرچه رهبران این حکومتها به زبان ترکی صحبت میکردند، اما زبان رسمی حکومت و دربار، فارسی بود. آنها به شعر و ادبیات فارسی اهمیت زیادی میدادند و شاعران بزرگى مانند فردوسی در زمان آنها زندگی میکردند.
پاورقی
۱ ترک تبار (Turkic tribes): گروههای قومی که ریشه در قبایل ترک داشتند.
۲ غزنویان (Ghaznavids): سلسلهای که پایتخت آن در شهر غزنه (در افغانستان امروزی) بود.
۳ سلجوقیان (Seljuks): یک امپراتوری۷ بزرگ که بر بخشهای وسیعی از خاورمیانه حکومت میکرد.
۴ خوارزمشاهیان (Khwarazmian dynasty): سلسلهای که مرکز آن در منطقه خوارزم (ازبکستان امروزی) بود.
۵ نظامیه (Nizamiyyah): مدارس معروفی که توسط خواجه نظامالملک، وزیر سلجوقی، ساخته شد.
۶ trade (تجارت): خرید و فروش کالا بین شهرها و کشورهای مختلف.
۷ امپراتوری (Empire): یک حکومت بسیار بزرگ که چندین سرزمین و ملت را در بر میگیرد.
