حکومت صفّاریان: بنیان‌گذاران استقلال ایران
صفّاریان چه کسانی بودند و چگونه به قدرت رسیدند؟
حدود 1200 سال پیش، در منطقه‌ای به نام سیستان که امروزه بخشی از استان سیستان و بلوچستان ایران است، مردمی زندگی می‌کردند که از ستم حکومت‌های عربی خسته شده بودند. یعقوب لیث، که ابتدا یک صنعتگر ساده بود، به تدریج با شجاعت و درایت خود، افراد زیادی را دور خود جمع کرد. او و برادرانش، مانند عمرو لیث، توانستند یک ارتش مردمی تشکیل دهند. آن‌ها شبیه گروهی از دانش‌آموزان هستند که با همکاری هم می‌خواهند نظم را به مدرسه‌شان بازگردانند. یعقوب ابتدا کنترل سیستان را به دست گرفت و سپس مناطق زیادی از ایران امروزی را فتح کرد.
| شخصیت مهم | دوره حکومت (تقریبی) | کار مهم |
|---|---|---|
| یعقوب لیث | 861 تا 879 میلادی | بنیان‌گذاری حکومت صفّاریان و گسترش قلمرو |
| عمرو لیث | 879 تا 901 میلادی | ادامه راه برادر و تلاش برای حفظ حکومت |
کارهای بزرگ یعقوب لیث برای ایران
یعقوب لیث کارهای بسیار مهمی انجام داد. یکی از بزرگ‌ترین کارهای او، مبارزه برای زنده نگه داشتن زبان فارسی بود. در آن زمان، زبان رسمی بسیاری از ادارات، عربی بود، اما یعقوب دستور داد که همه‌چیز به زبان فارسی نوشته شود. این کار مانند آن است که در مدرسه‌ای که مدیرش فقط به زبان دیگری صحبت می‌کند، شما اصرار کنید که درس‌ها و نامه‌ها به فارسی باشند تا همه بفهمند. او همچنین سکه‌هایی به نام درهم ضرب کرد که روی آن‌ها به جای عربی، عبارت‌های فارسی نوشته شده بود. این سکه‌ها مانند پول‌های تو‌جیبی امروزی بودند که نشان می‌دادند ایران برای خودش حکومت مستقل دارد.
مقایسه زندگی در زمان صفاریان با امروز
اگر بخواهیم زندگی در آن زمان را با امروز مقایسه کنیم، می‌توانیم به نقش یک مدیر مدرسه خوب فکر کنیم. یعقوب لیث مانند یک مدیر قوی و عادل بود که نظم را برقرار می‌کرد و اجازه نمی‌داد دیگران به دانش‌آموزان (مردم ایران) زور بگویند. او برای قلمرو خود سیستم آبیاری و قنات‌ها را تقویت کرد تا کشاورزی رونق بگیرد. این کار مانند آن است که در مدرسه، سیستم آبیاری باغچه را درست کنیم تا گل‌ها و سبزیجات بهتر رشد کنند. مردم در سایه امنیتی که او ایجاد کرد، می‌توانستند با آرامش بیشتری به کار و تجارت بپردازند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، آن‌ها اولین نبودند، اما از نخستین حکومت‌های بزرگ و مستقل ایرانی بودند که در برابر خلافت عباسی ایستادند و باعث شدند حکومت‌های ایرانی دیگری نیز به فکر استقلال بیفتند.
پس از یعقوب، برادرش عمرو لیث نتوانست به خوبی از قلمرو پهناور دفاع کند. او در نبرد با رقیبان شکست خورد و سرانجام حکومت صفّاریان ضعیف شد و از بین رفت. این اتفاق مانند آن است که یک تیم فوتبال پس از رفتن کاپیتان اصلی خود، نتواند بازی خوبی ارائه دهد.
پاورقی
در این مقاله از برخی کلمات تخصصی استفاده شده که تعریف آن‌ها در زیر آمده است:
1سیستان (Sistan): منطقه‌ای تاریخی در جنوب شرقی ایران که زادگاه صفّاریان بود.
2صفّار (Coppersmith): صنعتگری که مس را می‌کارد و به آن شکل می‌دهد.
3درهم (Dirham): یک واحد پول رایج در دوران تاریخی ایران و جهان اسلام.
