قوه‌ی مقننه: قانون‌گذاران کشور
دو نهاد مهم در قوه‌ی مقننه
قوه‌ی مقننه مانند یک کارخانه‌ی تولید قانون است. در این کارخانه، دو بخش اصلی وجود دارد که باید با هم همکاری کنند تا یک قانون خوب و مفید تولید شود. این دو بخش، مجلس و شورای نگهبان هستند.
| نهاد | وظیفه‌ی اصلی | اعضا | مدت مسئولیت |
|---|---|---|---|
| مجلس شورای اسلامی | بحث و بررسی پیشنهادهای قانونی و تصویب آنها | 290 نماینده از سراسر کشور | 4 سال |
| شورای نگهبان | بررسی قوانین مصوب مجلس برای مطابقت با اسلام و قانون اساسی | 12 نفر فقیه و حقوقدان | 6 سال |
چگونه یک قانون ساخته می‌شود؟
ساخت یک قانون جدید، مانند پختن یک کیک خوشمزه است که باید مواد اولیه آن با دقت انتخاب و مراحل پخت به درستی انجام شود. این مراحل به شرح زیر است:
۱. پیشنهاد قانون: هر کسی می‌تواند یک پیشنهاد قانونی بدهد، اما این پیشنهادها معمولاً توسط دولت یا خود نمایندگان مجلس ارائه می‌شوند. مثلاً، پیشنهاد می‌شود که همه‌ی دانش‌آموزان باید واکسن بزنند.
۲. بررسی در مجلس: نمایندگان مجلس مانند دانش‌آموزان در یک شورای مدرسه هستند. آنها درباره‌ی پیشنهاد بحث می‌کنند. اگر موافق باشند، آن را تصویب می‌کنند. این مرحله را می‌توان به صورت یک فرمول ساده نشان داد:
۳. بررسی در شورای نگهبان: بعد از تصویب مجلس، قانون به شورای نگهبان فرستاده می‌شود. این شورا مانند یک ناظم دقیق است که مطمئن می‌شود قانون با قوانین مدرسه (اسلام و قانون اساسی) مطابقت دارد. اگر مطابقت داشت، قانون تایید می‌شود. در غیر این صورت، به مجلس برگردانده می‌شود.
یک مثال از زندگی: قانون کمربند ایمنی
فرض کنید یک خانواده می‌خواهند به سفر بروند. پدر خانواده می‌گوید: "همه باید در ماشین کمربند ایمنی ببندند." این یک پیشنهاد قانون است. مادر و بچه‌ها درباره‌ی آن بحث می‌کنند (مانند مجلس). اگر همه موافق باشند، این قانون در خانواده تصویب می‌شود. اما پدربزرگ خانواده که نقش شورای نگهبان را دارد، بررسی می‌کند که آیا این قانون با قوانین بزرگتر خانواده (مانند سلامتی همه) مطابقت دارد یا نه. اگر مطابقت داشت، این قانون اجرا می‌شود.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، گاهی شورای نگهبان با قسمتی از یک قانون مصوب مجلس مخالفت می‌کند. در این صورت، قانون به مجلس برگردانده می‌شود تا نمایندگان آن را دوباره بررسی و اصلاح کنند. این فرآیند ممکن است چند بار تکرار شود تا در نهایت به یک قانون قابل قبول برای همه برسند.
برای نماینده شدن، یک شخص باید شرایط خاصی داشته باشد؛ مانند ایمان و تعهد عملی به اسلام، تابعیت ایران، و داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد. مردم در یک انتخابات، نماینده‌ی مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند.
خیر، این قوه وظایف دیگری نیز دارد. برای مثال، مجلس بر کار دولت و وزارتخانه‌ها نظارت می‌کند. همچنین، تصویب بودجه‌ی سالانه۱ کشور نیز بر عهده‌ی مجلس است.
پاورقی
۱بودجه (Budget): برنامه‌ای که درآمدها و هزینه‌های کشور برای یک سال مشخص می‌کند. مجلس این برنامه را بررسی و تصویب می‌کند.
قوه‌ی مقننه (Legislative Branch): به معنی قوه‌ی قانون‌گذار است که مسئولیت تصویب، تفسیر و اصلاح قوانین را بر عهده دارد.
مجلس شورای اسلامی (Islamic Consultative Assembly): نهاد قانون‌گذاری در ایران که نمایندگان مردم در آن حضور دارند.
شورای نگهبان (Guardian Council): نهادی متشکل از فقها و حقوقدانان که بر مطابقت قوانین مصوب مجلس با موازین اسلام و قانون اساسی نظارت می‌کند.