رابطه انگلی چیست؟
انگل و میزبان چه کسانی هستند؟
در طبیعت، موجودات زنده مختلفی با هم زندگی می‌کنند. بعضی از این روابط برای هر دو طرف مفید است، اما در رابطه‌ی انگلی، فقط یک طرف سود می‌برد و طرف دیگر آسیب می‌بیند. به موجودی که سود می‌برد و از موجود دیگر استفاده می‌کند، انگل می‌گوییم. به موجودی که انگل روی بدنش زندگی می‌کند یا از غذایش استفاده می‌کند، میزبان می‌گوییم. این رابطه یک نوع همزیستی4 است، اما از نوع ناعادلانه‌ی آن!
برای درک بهتر، یک دزد را تصور کنید که مخفیانه وارد خانه‌ی کسی می‌شود و از غذا و وسایل او استفاده می‌کند. در این مثال، دزد نقش انگل و صاحب خانه نقش میزبان را دارد.
انواع مختلف رابطه انگلی
انگل‌ها به روش‌های مختلفی به میزبان خود وابسته هستند. برخی روی بدن میزبان زندگی می‌کنند و برخی دیگر در داخل بدن او. دانشمندان انگل‌ها را به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌کنند:
| نوع انگل | محل زندگی | مثال‌های آشنا |
|---|---|---|
| انگل خارجی5 | روی سطح بدن میزبان | کک، شپش، کنه |
| انگل داخلی6 | در داخل بدن میزبان (مثلاً در روده یا خون) | کرم کدو، انگل مالاریا |
انگل‌ها در زندگی روزمره
شاید فکر کنید رابطه‌ی انگلی فقط در جنگل یا بین حیوانات اتفاق می‌افتد، اما مثال‌های ساده‌ای از آن را در اطراف خودمان می‌بینیم. یک مثال بسیار رایج، گیاه سس7 است. این گیاه ریشه ندارد و نمی‌تواند غذای خودش را از خاک بگیرد. بنابراین، ساقه‌هایش را به دور گیاهان دیگر می‌پیچد و با مکیدن آب و مواد غذایی از آن گیاه، زندگی می‌کند. در اینجا، گیاه سس یک انگل و گیاه دیگر، میزبان است.
مثال دیگر، کک‌هایی هستند که ممکن است روی بدن سگ یا گربه‌ی خانگی زندگی کنند. این کک‌ها از خون حیوان تغذیه می‌کنند و باعث خارش و ناراحتی او می‌شوند.
آسیب‌های ناشی از یک انگل
انگل‌ها با روش‌های مختلفی به میزبان خود آسیب می‌رسانند. این آسیب‌ها می‌تواند خفیف یا بسیار شدید باشد. جدول زیر برخی از این آسیب‌ها را نشان می‌دهد:
| نوع آسیب | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| محروم کردن از غذا | انگل مواد غذایی میزبان را می‌دزدد. | کرم کدو در روده |
| آسیب فیزیکی | ایجاد زخم یا تخریب بافت‌های بدن. | کنه روی پوست |
| انتقال بیماری | انگل میکروب‌های خطرناک را به میزبان منتقل می‌کند. | پشه‌ی ناقل مالاریا |
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. برای مثال، باکتری‌های مفیدی در روده‌ی ما زندگی می‌کنند که به گوارش غذا کمک می‌کنند. این یک رابطه‌ی mutualism8 (همیاری متقابل) است، نه انگلی، چون برای هر دو طرف مفید است.
نه لزوماً. یک انگل باهوش سعی می‌کند میزبانش را برای مدت طولانی زنده نگه دارد تا بتواند به استفاده از او ادامه دهد. تنها در مواردی که انگل‌ها خیلی زیاد شوند یا بیماری شدیدی ایجاد کنند، ممکن است باعث مرگ میزبان شوند.
پاورقی
1 Parasitic Relationship (پرازیتیک ریلیشنشیپ)
2 Parasite (پَرازایت)
3 Host (هوست)
4 Symbiosis (سیمبایوسیس)
5 Ectoparasite (اکتوپَرازایت)
6 Endoparasite (اندوپَرازایت)
7 Cuscuta (کاسکوتا)
8 Mutualism (میوچوالیزم)