رابطه همزیستی چیست؟

رابطه همزیستی چیست؟

همزیستی به زبان ساده

فرض کنید شما و دوستتان تصمیم می‌گیرید در یک پروژهٔ علمی با هم همکاری کنید. شما در طراحی پوستر مهارت دارید و او در ارائهٔ مطلب عالی است. با کنار هم گذاشتن توانایی‌هایتان، نتیجهٔ بهتری می‌گیرید. رابطهٔ همزیستی در طبیعت نیز بسیار شبیه به این است. این رابطه یک همکاری نزدیک و بلندمدت بین دو موجود زنده از گونه‌های کاملاً متفاوت است. در این زندگی مشترک، حداقل یکی از آن دو سود می‌برد و گاهی هر دو.

انواع اصلی رابطه همزیستی

رابطهٔ همزیستی بر اساس اینکه چه کسی سود می‌برد و چه کسی زیان، به سه دستهٔ اصلی تقسیم می‌شود. درک این تقسیم‌بندی، کلید فهم این مفهوم است.

مثال‌های ملموس از دنیای اطراف ما

برای درک بهتر، به چند نمونه از این روابط در طبیعت نگاه می‌کنیم:

همیاری: رابطه بین زنبور عسل و گل یک نمونهٔ کلاسیک است. زنبور برای تهیهٔ غذا (شهد گل) به گل مراجعه می‌کند. در این حین، گرده‌های گل به بدن زنبور می‌چسبند و وقتی او به گل بعدی می‌رود، این گرده‌ها را منتقل می‌کند و به گرده‌افشانی^۶ و تولیدمثل گل کمک می‌کند. پس هر دو سود می‌برند: زنبور غذا می‌گیرد و گل تولیدمثل می‌کند.

تسهیل‌گری: گیاهان بالارونده‌ای مانند پیچک که روی تنهٔ درختان بلند رشد می‌کنند. پیچک با استفاده از درخت به عنوان تکیه‌گاه، به نور خورشید بیشتری دسترسی پیدا می‌کند. درخت در این رابطه معمولاً نه سود می‌برد و نه زیان می‌بیند (مگر اینکه پیچک کاملاً آن را بپوشاند و از نور بازدارد).

انگلی: کک‌ها حشرات ریزی هستند که روی پوست سگ‌ها یا گربه‌ها زندگی می‌کنند. آن‌ها از خون حیوان تغذیه می‌کنند و به آن آسیب می‌رسانند. در اینجا کک سود می‌برد (غذا و خانه دارد) اما سگ زیان می‌بیند (خون از دست می‌دهد و ممکن است بیمار شود).

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ رابطه (Relationship): به انگلیسی "Relationship".

^۲ همزیستی (Symbiosis): به انگلیسی "Symbiosis". یک رابطهٔ زیستی نزدیک و بلندمدت بین دو گونهٔ مختلف.

^۳ گونه (Species): به انگلیسی "Species". گروهی از موجودات زنده که می‌توانند با هم جفتگیری کرده و فرزندان بارور تولید کنند.

^۴ همیاری (Mutualism): به انگلیسی "Mutualism". نوعی رابطهٔ همزیستی که در آن هر دو گونه از همزیستی سود می‌برند.

^۵ انگلی (Parasitism): به انگلیسی "Parasitism". نوعی رابطهٔ همزیستی که در آن یک گونه (انگل) سود می‌برد و گونهٔ دیگر (میزبان) آسیب می‌بیند.

^۶ گرده‌افشانی (Pollination): به انگلیسی "Pollination". فرآیند انتقال گرده از قسمت نر گل به قسمت مادهٔ آن.

^۷ انگل (Parasite): به انگلیسی "Parasite". موجودی که از میزبان خود تغذیه کرده و به آن آسیب می‌رساند.

^۸ میزبان (Host): به انگلیسی "Host". موجودی که انگل بر روی یا درون آن زندگی می‌کند.