عدسی چشمی و عدسی شیئی چیست؟
میکروسکوپ و بخش‌های اصلی آن
میکروسکوپ مانند یک چشم جادویی است که چیزهای بسیار کوچک را بزرگ نشان می‌دهد. دو بخش بسیار مهم در میکروسکوپ، عدسی چشمی و عدسی شیئی هستند. برای درک بهتر، فرض کنید می‌خواهید یک مورچه را از نزدیک ببینید. چشمان شما به تنهایی نمی‌تواند جزئیات پاهای مورچه را نشان دهد. اما با یک ذره‌بین، مورچه بزرگ‌تر دیده می‌شود. میکروسکوپ هم همین کار را انجام می‌دهد، اما با قدرت بسیار بیشتر!
در یک میکروسکوپ نوری معمولی، شما از طریق لوله‌ای به نمونه نگاه می‌کنید. در دو سر این لوله، عدسی‌ها قرار دارند. عدسی که نزدیک به چشم شماست، عدسی چشمی نام دارد و عدسی که نزدیک به شیء یا نمونه مورد بررسی است، عدسی شیئی نامیده می‌شود.
| ویژگی | عدسی چشمی | عدسی شیئی |
|---|---|---|
| موقعیت | نزدیک به چشم ناظر | نزدیک به شیء یا نمونه |
| عملکرد اصلی | بزرگنمایی تصویر ایجاد شده توسط عدسی شیئی | ایجاد یک تصویر اولیه بزرگ‌شده از نمونه |
| بزرگنمایی معمول | 10X (ده برابر) | 4X, 10X, 40X (چهار، ده، چهل برابر) |
عدسی چشمی چگونه کار می‌کند؟
عدسی چشمی، عدسی است که شما مستقیماً از درون آن به میکروسکوپ نگاه می‌کنید. کار اصلی آن این است که تصویری که قبلاً توسط عدسی شیئی بزرگ شده است را، یک بار دیگر بزرگ کند تا چشم شما بتواند جزئیات را به راحتی ببیند. معمولاً روی بدنه این عدسی عددی مثل 10X نوشته شده که نشان می‌دهد تصویر را ده برابر بزرگ‌تر نشان می‌دهد.
عدسی شیئی و قدرت تفکیک بالا
عدسی‌های شیئی معمولاً چندتایی هستند و روی یک صفحه چرخان نصب شده‌اند. شما می‌توانید با چرخاندن این صفحه، عدسی‌های با قدرت‌های مختلف را انتخاب کنید. عدسی شیئی با بزرگنمایی پایین (مثلاً 4X) میدان دید وسیع‌تری ارائه می‌دهد و برای یافتن محل نمونه خوب است. عدسی‌های با بزرگنمایی بالاتر (مثلاً 40X) برای دیدن جزئیات ریزتر مانند هسته یک سلول به کار می‌روند.
عدسی شیئی اولین عدسی است که نور از نمونه عبور می‌کند و به آن برخورد می‌کند. بنابراین کیفیت این عدسی در وضوح تصویر نهایی بسیار مهم است. یک عدسی شیئی خوبنه تنها می‌تواند چیزها را بزرگ کند، بلکه می‌تواند دو نقطه بسیار نزدیک به هم را نیز از هم تفکیک کند و به صورت مجزا نشان دهد. به این توانایی، قدرت تفکیک۳ می‌گویند.
کار با میکروسکوپ در عمل
برای استفاده از میکروسکوپ، ابتدا نمونه را روی صفحه مخصوص قرار می‌دهند. سپس با عدسی شیئی با کمترین بزرگنمایی (4X) شروع می‌کنند تا منطقه مورد نظر پیدا شود. پس از پیدا کردن نمونه، به آرامی صفحه چرخان عدسی‌های شیئی را می‌چرخانند تا عدسی با بزرگنمایی بالاتر (10X و سپس 40X) در جای خود قرار گیرد.
در حین کار، از طریق عدسی چشمی به نمونه نگاه می‌کنند و با کمک دسته‌های تنظیم، تصویر را واضح می‌کنند. این فرآیند شبیه به فوکوس کردن دوربین عکاسی است. همکاری بین این دو عدسی است که به ما اجازه می‌دهد دنیای نامرئی اطراف خود، مانند سلول‌های پوست، باکتری‌ها یا ساختار برگ یک گیاه را ببینیم و مطالعه کنیم.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاورقی
۱ عدسی چشمی (Eyepiece Lens)
۲ عدسی شیئی (Objective Lens)
۳ قدرت تفکیک (Resolution)