هسته؛ بخش مرکزی و فرمانده سلول
هسته چیست و چه شکلی دارد؟
هسته مانند مغز یا مرکز کنترل یک شهر کوچک (سلول) است. تقریباً همهٔ سلول‌های بدن ما یک هسته دارند. این بخش معمولاً گرد یا بیضی‌شکل است و به‌راحتی در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است. هسته توسط یک پوشش دو لایه به نام غشای هسته1 احاطه شده است که مانند یک دیوار امنیتی، از مادهٔ ژنتیکی مهم داخل آن محافظت می‌کند. روی این غشا منافذ ریزی وجود دارد که مانند دروازه‌های ورود و خروج، اجازهٔ تبادل مواد بین هسته و سیتوپلاسم را می‌دهند.
در داخل هسته، ماده‌ای به نام شیرهٔ هسته یا نوکلئوپلاسم وجود دارد که اجزای دیگر در آن شناورند. مهم‌ترین بخش هسته، DNA2 است. DNA مولکول بسیار بلندی است که دستورالعمل‌های ساخت و کارکرد بدن ما را در خود نگهداری می‌کند. برای آنکه این مولکول بلند در فضای کوچک هسته جا شود، به دور پروتئین‌هایی به نام هیستون پیچیده شده و ساختارهای فشرده‌ای به نام کروموزوم را می‌سازد. همچنین در داخل هسته، ساختار کروی شکلی به نام هستک دیده می‌شود که کارخانهٔ تولید اجزای ریبوزوم است.
وظایف اصلی هسته: از ذخیره اطلاعات تا کنترل سلول
هسته سه کار بسیار مهم را بر عهده دارد:
۱. ذخیره‌سازی اطلاعات ژنتیکی: DNA موجود در هسته، حاوی تمام اطلاعات وراثتی است که از والدین به ما به ارث رسیده است. این اطلاعات مشخص می‌کنند که ما چه شکلی باشیم، رنگ چشم‌مان چه باشد و حتی چگونه بدنمان با بیماری‌ها مبارزه کند.
۲. کنترل فعالیت‌های سلول: هسته با خواندن اطلاعات خاصی از DNA، دستور ساخت پروتئین‌های خاصی را صادر می‌کند. پروتئین‌ها کارگران سلول هستند و تقریباً همهٔ کارها از هضم غذا تا حرکت کردن را انجام می‌دهند. بنابراین، هسته با کنترل پروتئین‌سازی، تمام فعالیت‌های سلول را مدیریت می‌کند.
۳. تقسیم سلولی و تولید مثل: هنگامی که یک سلول می خواهد تقسیم می‌شود تا دو سلول جدید بسازد، هسته نقشهٔ کامل (DNA) را ابتدا کپی می‌کند و سپس این کپی‌ها را به طور مساوی بین دو سلول جدید تقسیم می‌کند تا هر سلول جدید یک مجموعه دستورالعمل کامل داشته باشد.