علائم سکته قلبی: شناخت نشانههای حیاتی نجاتبخش
قلب شما چگونه کار میکند و چرا سکته میکند؟
قلب شما یک ماهیچه قدرتمند است که مانند یک پمپ، خون حاوی اکسیژن و مواد غذایی را به تمام نقاط بدن میفرستد. خود قلب نیز برای کار کردن به خون غنی از اکسیژن نیاز دارد که از طریق رگهای خونی خاصی به نام شریانهای کرونری2 دریافت میکند. حالا تصور کنید یکی از این رگهای حیاتی به دلیل تجمع چربی (که به آن پلاک3 میگویند) تنگ یا کاملاً مسدود شود. در این حالت، بخشی از عضله قلب خون کافی دریافت نمیکند و شروع به آسیب دیدن یا از بین رفتن میکند. این اتفاق سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد4 نام دارد. هر دقیقه که از شروع سکته بگذرد، آسیب به عضله قلب بیشتر میشود. بنابراین، زمان طلایی برای نجات بیمار، شناخت علائم هشداردهنده است.
شناخت چهار نشانه اصلی سکته قلبی
علائم سکته قلبی همیشه ناگهانی و شدید نیستند. گاهی خفیف شروع میشوند و فرد ممکن است آن را با سوءهاضمه یا خستگی اشتباه بگیرد. چهار علامت کلیدی که باید آنها را جدی بگیرید عبارتند از:
| علامت | چه حسی دارد؟ (مثال عملی) | مدت زمان و محل | نکته مهم |
|---|---|---|---|
| درد یا ناراحتی قفسه سینه | مثل فشار سنگین، فشردگی، پُری یا سوزش. مثال: احساس کنید کسی روی سینهتان نشسته یا یک بند محکم دور قفسه سینه بسته شده است. | معمولاً بیش از چند دقیقه طول میکشد. ممکن است به گردن، فک، شانهها، بازوها (به ویژه بازوی چپ) یا پشت انتشار یابد. | همیشه درد شدید نیست. در برخی افراد، به ویژه زنان و افراد دیابتی5، ممکن است فقط یک ناراحتی مبهم باشد. |
| تنگی نفس | نفس کشیدن سخت میشود، مثل این که در حال دویدن هستید در حالی که نشستهاید. ممکن است همراه با درد سینه یا قبل از آن رخ دهد. | میتواند در حالت استراحت یا فعالیت خفیف شروع شود. دراز کشیدن ممکن است آن را بدتر کند. | مهمترین علامت در افرادی است که درد سینه واضح ندارند. |
| تعریق سرد | عرق ناگهانی و چسبنده که با گرما یا فعالیت مرتبط نیست. پوست سرد و مرطوب میشود، مانند حالتی که دچار ترس و اضطراب شدید شدهاید. | معمولاً ناگهانی و شدید است. همراه با رنگپریدگی صورت. | پاسخ بدن به استرس شدید ناشی از کمبود خونرسانی به قلب است. یک علامت هشداردهنده قوی. |
| تهوع و استفراغ | احساس دلبههمخوردگی، بیاشتهایی یا نیاز به استفراغ. ممکن است فرد فکر کند مسمومیت غذایی دارد. | میتواند همراه با سایر علائم یا به تنهایی رخ دهد. در زنان شایعتر است. | اغلب نادیده گرفته میشود. اگر همراه با درد بالای شکم باشد، خطر اشتباه گرفتن با ناراحتی معده بیشتر است. |
علائم دیگر که ممکن است وجود داشته باشند
علاوه بر چهار علامت اصلی، برخی افراد علائم کمتر شایعتری را تجربه میکنند. این موارد به ویژه در زنان، افراد مسن و بیماران دیابتی دیده میشود:
- خستگی غیرعادی و شدید: احساس ضعف و خستگی مفرط که برای روزها یا حتی هفتهها قبل از سکته ممکن است وجود داشته باشد. مثلاً فرد از بالا رفتن چند پله خیلی خسته میشود.
- سرگیجه یا سبکی سر: احساس گیجی یا حتی غش کردن به دلیل کاهش موقت خونرسانی به مغز.
- درد در قسمتهای غیرمعمول: درد ممکن است فقط در پشت، بین دو کتف، گردن، فک یا حتی معده احساس شود و اصلاً به قفسه سینه سرایت نکند.
- اضطراب شدید: احساس ناگهانی وحشت و حس قریبالوقوع بودن مرگ.
اقدام فوری: وقتی با این علائم روبرو میشوید چه کار باید بکنید؟
این بخش، مهمترین بخش مقاله است. اگر شما یا فردی در اطرافتان حتی احتمال میدهد که دچار سکته قلبی شده است، این مراحل را دقیقاً دنبال کنید:
| گام | اقدام | توضیح (چرا؟) |
|---|---|---|
| ۱ | بلافاصله با شماره ۱۱۵ (اورژانس) تماس بگیرید. | آمبولانس مجهز به دستگاه نوار قلب6 است و درمان را از مسیر شروع میکند. رسیدن با خودروی شخصی زمان را تلف میکند و خطرناک است. |
| ۲ | بیمار را بنشانید یا بخوابانید و استراحت مطلق کند. | هرگونه فعالیت، فشار بیشتری به قلب آسیبدیده وارد میکند و آسیب را گسترش میدهد. |
| ۳ | اگر بیمار داروی خاصی مانند نیتروگلیسیرین7 دارد، طابق دستور پزشک استفاده کند. | این دارو رگها را گشاد میکند و ممکن است درد را کاهش دهد. هشدار: به کسی که فشار خون پایین دارد یا قبلاً این دارو را مصرف نکرده، ندهید. |
| ۴ | یک قرص آسپرین بزرگ (۳۲۵ میلیگرم) به بیمار بدهید تا بجود و قورت دهد (در صورت عدم حساسیت). | آسپرین از تشکیل لختههای بیشتر خون جلوگیری میکند. جویدن آن جذب را سریعتر میکند. |
| ۵ | آرامش خود را حفظ کنید و تا رسیدن اورژانس کنار بیمار بمانید. | اضطراب اطرافیان به بیمار منتقل میشود و وضعیت را بدتر میکند. حضور شما برای کمکهای احتمالی ضروری است. |
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
خیر، لزوماً اینطور نیست. گاهی انسداد رگ کامل نیست و درد به صورت متناوب (آنژین ناپایدار8) میآید و میرود. این وضعیت بسیار خطرناک و هشداردهنده یک سکته قریبالوقوع است. حتماً باید به اورژانس مراجعه کنید.
اگرچه احتمال آن کمتر است، اما صفر نیست. عوامل ژنتیکی، مشکلات مادرزادی قلبی، مصرف مواد مخدر یا استرس شدید میتوانند باعث سکته در جوانان شود. پس شناخت علائم برای همه ضروری است.
درد ریفلاکس معمولاً بعد از خوردن غذای تند یا چرب، هنگام دراز کشیدن رخ میدهد و با آنتیاسید بهتر میشود. درد قلبی بیشتر با فعالیت بدنی ایجاد میشود و به گردن و بازوها انتشار مییابد. اما چون تشخیص دقیق سخت است، هرگز حدس نزنید. اگر مطمئن نیستید، آن را جدی بگیرید.
پاورقی
1 سکته قلبی (Heart Attack)
2 شریانهای کرونری (Coronary Arteries): رگهای خونرسان به خود عضله قلب.
3 پلاک (Plaque): تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در دیواره رگها.
4 انفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction): نام پزشکی سکته قلبی به معنای مرگ سلولهای عضله قلب.
5 افراد دیابتی (Diabetics): بیماران مبتلا به دیابت (قند خون بالا) که ممکن است حس درد در آنها کاهش یابد.
6 نوار قلب (Electrocardiogram یا ECG/EKG): دستگاهی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند.
7 نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin): داروی گشادکننده رگها که برای درمان درد قلبی (آنژین) استفاده میشود.
8 آنژین ناپایدار (Unstable Angina): درد قلبی که حتی در حال استراحت رخ میدهد و نشانهای از خطر بالای سکته است.
