گویچه سفید: یاخته‌های ایمنی بدن برای مقابله با میکروب‌ها

گویچه سفید: سپاه نامرئی مدافع بدن

ویژگی‌ها و تفاوت گلبول سفید و قرمز

تصور کنید خون بدن شما مانند یک شهر بزرگ است. در این شهر، گویچه‌های قرمز¹ پیک‌های موتوری هستند که اکسیژن را به همه محله‌ها (سلول‌های بدن) می‌رسانند. در مقابل، گویچه‌های سفید² مانند نیروهای پلیس و امنیتی هستند که مدام در حال گشت‌زنی، شناسایی مهاجمان و برقراری امنیت هستند. این دو اگرچه هم‌کار هستند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند که آن‌ها را برای وظیفه خاصی مناسب می‌کند.

انواع سربازان ایمنی: تقسیم‌بندی گلبول‌های سفید

گویچه‌های سفید یک تیم متحد اما متنوع با وظایف تخصصی هستند. آن‌ها بر اساس ساختار و عملکرد، به پنج نوع اصلی تقسیم می‌شوند. برخی از آن‌ها در سیتوپلاسم خود کیسه‌های کوچکی به نام گرانول دارند که حاوی مواد شیمیایی قدرتمند برای نبرد هستند. به این گروه گرانولوسیت‌ها می‌گویند. گروه دیگر این کیسه‌های قابل مشاهده را ندارند و آگرانولوسیت‌ها نامیده می‌شوند.

از آزمایش خون تا سلامت روزمره: کاربرد عملی این دانش

شناخت گلبول‌های سفید فقط یک موضوع درسی نیست؛ بلکه کلید درک بسیاری از اتفاقات بدن و تفسیر یک آزمایش ساده خون است.

زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید و او درخواست آزمایش CBC (شمارش کامل خون) می‌دهد، یکی از مهم‌ترین مواردی که بررسی می‌شود، تعداد و انواع گلبول‌های سفید است. نتیجه این آزمایش مانند یک گزارش وضعیت از سیستم ایمنی بدن شماست:

• افزایش تعداد کل گلبول‌های سفید (لکوسیتوز): معمولاً نشان می‌دهد بدن در حال جنگ با یک عفونت است (مثل عفونت باکتریایی که نوتروفیل‌ها را افزایش می‌دهد) یا یک التهاب دارد. حتی استرس شدید یا ورزش سنگین هم می‌تواند به طور موقت این عدد را بالا ببرد.
• کاهش تعداد کل گلبول‌های سفید (لکوپنی): می‌تواند نشانه ضعف سیستم ایمنی باشد. برخی عفونت‌های ویروسی (مانند آنفلوانزا)، کمبودهای تغذیه‌ای یا عوارض برخی درمان‌ها مثل شیمی‌درمانی می‌توانند باعث آن شوند.

این دانش به ما می‌فهماند که تب، یک علامت بیماری نیست، بلکه یک تاکتیک دفاعی بدن است. وقتی تعداد گویچه‌های سفید زیاد می‌شود، برخی مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که درجه حرارت بدن را بالا می‌برد تا محیط برای رشد میکروب‌ها نامناسب شود. همچنین، ایجاد ورم و قرمزی در اطراف یک زخم، نتیجه فراخوان و تجمع همین سلول‌های مدافع در محل آسیب است.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹گویچه قرمز (اریتروسیت - Erythrocyte): سلول خونی بدون هسته که حاوی هموگلوبین است و مسئول انتقال گازهای تنفسی می‌باشد.

²گویچه سفید (لکوسیت - Leukocyte): سلول‌های ایمنی هسته‌دار خون که از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا دفاع می‌کنند.

³لنفوسیت B (B Lymphocyte): نوعی از گلبول سفید که در پاسخ به آنتی‌ژن، آنتیبادی تولید می‌کند.

⁴لنفوسیت T (T Lymphocyte): نوعی از گلبول سفید که مستقیماً سلول‌های آلوده یا سرطانی را از بین می‌برد یا فعالیت سایر سلول‌های ایمنی را تنظیم می‌کند.

⁵ماکروفاژ (Macrophage): سلول بیگانه‌خوار بزرگ که از مونوسیت‌های خون به‌وجود می‌آید و در بافت‌ها به پاکسازی بقایای سلولی و میکروب‌ها می‌پردازد.

⁶هیستامین (Histamine): ماده‌شیمیایی که توسط بازوفیل‌ها و ماست‌سل‌ها آزاد می‌شود و باعث گشاد شدن عروق و بروز علائم آلرژی مانند قرمزی و خارش می‌گردد.