ورقه دورشونده: ورقه‌هایی که از هم دور می‌شوند.

ورق‌های دورشونده: یک پدیده‌ی ساده با مثال‌های جذاب

چرا ورق‌ها از هم دور می‌شوند؟ (دلیل اصلی)

برای فهم این پدیده، اول باید با مفهوم فشار هوا آشنا شویم. فشار هوا نیرویی است که هوای اطراف ما به همه‌ی سطوح وارد می‌کند. وقتی دو ورق کاغذ به هم نزدیک هستند، هوای بین آن‌ها فضای کمی دارد. حالا اگر بین آن‌ها فوت کنید چه می‌شود؟

پس منظور از "دورشونده" چیست؟ اگر دو برگه را طوری بگیریم که لبه‌های بالایی آن‌ها کنار هم و لبه‌های پایینی کمی از هم فاصله داشته باشند و از بالا بین آن‌ها فوت کنیم، این بار برگه‌ها از هم دور می‌شوند. دلیلش این است که هوای پرسرعتی که از بالا وارد می‌شود، فشار بین برگه‌ها در قسمت بالا را کم می‌کند. در پایین که هوا ساکن است و فشار بیشتر، این فشار زیاد برگه‌ها را از پایین به سمت بیرون و بالا می‌راند، گویی که از هم دور می‌شوند.

دسته‌بندی ورق‌های دورشونده در طبیعت و فناوری

این پدیده فقط مربوط به کاغذ نیست. می‌توانیم نمونه‌های مختلف آن را در سه دسته طبقه‌بندی کنیم:

از آزمایش تا ساخت: یک کاردستی علمی ساده

بیایید یک آزمایش عملی و جذاب انجام دهیم تا مطمئن شویم موضوع را فهمیده‌ایم.

وسایل مورد نیاز: دو تکه کاغذ A4 (یا دو برگ از یک دفتر)، یک نی نوشیدنی.

روش آزمایش:

۱. هر دو برگه کاغذ را از طول تا بزنید تا مثل یک کتاب بشوند.

۲. آن‌ها را کنار هم روی میز بگذارید، طوری که لبه‌های تا خورده به هم چسبیده و لبه‌های باز آن‌ها از هم حدود 2 سانتی‌متر فاصله داشته باشد (شکل V برعکس).

۳. نی را بین دو کاغذ، نزدیک به لبه‌های تا شده، قرار دهید و محکم فوت کنید.

مشاهده: با کمال تعجب، دو برگه از هم دور می‌شوند! این اتفاق به خاطر همان اصل برنولی رخ می‌دهد. هوای پرسرعت حاصل از فوت کردن شما، فشار در فضای باریک بین دو کاغذ را کاهش می‌دهد. فشار هوای معمولی بیرون که حالا از فشار بین کاغذها بیشتر است، از طرف لبه‌های باز (که فاصله داشتند) به کاغذها نیرو وارد کرده و آن‌ها را از هم باز می‌کند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ فشار (Pressure): نیروی وارد بر واحد سطح. واحد آن در سیستم بین‌المللی پاسکال (Pa) است.

² اصطکاک (Friction): نیرویی که در مقابل حرکت نسبی دو سطح در تماس با هم مقاومت می‌کند.

³ برنولی (Bernoulli's Principle): اصل فیزیکی که رفتار یک سیال در حال جریان را توصیف می‌کند و به افتخار ریاضی‌دان سوئیسی، دانیل برنولی نام‌گذاری شده است.

⁴ برآ (Lift): نیروی آیرودینامیکی که عمود بر جهت جریان هوا بر یک جسم (مانند بال) وارد می‌شود و آن را بالا می‌برد.