مدارس سمپاد درگیر ماندن یا رفتن؛ از نقد تیزهوشان تا دلایل مسئولان

گاما- حذف آزمون مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی در پایه هفتم اگر چه منجر به پایان دادن آزمون‌های مختلف در دوره ابتدایی می‌شود اما موفقیت این طرح با نحوه اجرای آن ارتباط تنگاتنگی دارد.

به گزارش گاما به نقل از تسنیم، ابتدای هفته جاری بود که وزیر آموزش‌وپرورش در صفحه شخصی خود در توئیتر از "نهادینه کردن اضطراب در روح دانش‌آموزان و حذف آزمون‌های بی‌ثمر در دوره ابتدایی خبر داد." و پس از آن او با حضور در یک برنامه تلویزیونی از حذف آزمون و کتاب‌های کمک آموزشی در دوره ابتدایی خبر داد همچنین با مصوبه جدید شورای عالی آموزش‌‌وپرورش آزمون ورودی  مدارس سمپاد و نمونه دولتی در پایه هفتم حذف و تا سه سال آینده نیز این مدارس در دوره متوسطه اول حذف خواهند شد.

سید محمد بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش درباره  این تصمیم جدید می‌گوید: "ناخواسته بدون اینکه بخواهیم دزدی را وارد نظام آموزشی کرده‌‌ایم که کودکی آنها را دزده است و آنها دیگر فرصت نمی‌کنند با دوستان و خانواده به طبیعت بروند، کتاب داستان مورد علاقه خود را مطالعه کنند، در محافل خانوادگی شرکت کرده و لذت ببرند. در آموزش‌وپرورش به شدت نتیجه‌گرا شده‌ایم و به فرآیند آموزش و یادگیری توجه نداریم، اینکه این کودک از چه مسیری به این نتیجه رسیده مهم نیست و فقط نتیجه برای ما مهم است. آموزش‌وپرورش دراینباره گام اول را برداشت و حاکمیت آزمون در دوره ابتدایی را پایان دادیم، اجازه بدهیم بچه‌ها در مدرسه و خانواده زندگی کنند از زیبایی اطراف لذت ببرند و شادی کنند و بتوانند تجربه خوبی را از دوران کودکی و نوجوانی داشته باشند."

فضای آموزشی کشور در روزهای اخیر تحت تاثیر تصمیم جدید وزارت آموزش‌وپرورش شاهد نظرات مختلف کارشناسان درباره محاسن و معایب این تصمیم بود، اغلب مسئولان آموزش‌وپرورش از معاونان تا مدیران کل استان‌ها در مدح و ثنای این تصمیم سخن گفتند و حذف آزمون ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی را اقدام شجاعانه وزیر آموزش‌وپرورش تلقی کردند.

مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش درباره اهمیت این تصمیم می‌گوید: "تاکید ما بر این است که جداسازی دانش‌آموزان اتفاق نیفتد و صاحبان استعدادهای برتر از خدمات آموزشی بیشتری در مدارس عادی برخوردار باشند و بر این اساس طرح شهاب موسوم به شناسایی و هدایت استعدادهای برتر بیش از گذشته در دستور کار آموزش و پرورش قرار خواهد گرفت و تلاش بر این است با توانمندسازی معلمان و تدوین برنامه‌های ویژه به این دانش‌آموزان خدمات بیشتری ارائه شود. آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی در پایه هفتم تاثیر منفی زیادی بر دوره ابتدایی داشت و از هر 16 دانش‌آموز فقط یک نفر می‌توانست در این آزمون قبول شود و آنهایی که پذیرفته نمی‌شدند، شکست را تجربه می‌کنند که اثرات منفی بر روحیه آنها دارد،  با مداخله برخی از موسسات خصوصی از همان کلاس اول یا دوم دبستان، شاهد برگزاری آزمون‌های تست‌زنی برای دانش‌آموزان بودیم به این بهانه که آنها می‌خواهند برای قبولی در آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی قبول شوند و این مسئله آسیب‌های روانی و اضطراب بسیاری را برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی به همراه داشت."

 در برابر این دیدگاه‌ها، دانش‌آموزان و فارغ‌التحصیلان مدارس سمپاد به عنوان معترضان جدی این طرح، تجمعی را مقابل وزارت آموزش‌وپرورش برگزار کردند.

مریم دانش‌آموز پایه ششم که از تابستان امسال برای حضور در آزمون مدارس سمپاد در حال درس خواندن است، می‌گوید:‌ خانواده‌ام حدود 4 میلیون تومان هزینه پرداخت کرده‌اند تا با حضور در کلاس‌ آموزشگاه‌های خصوصی و آزمون‌های آزمایشی برای قبولی در آزمون مدارس سمپاد در پایه هفتم آماده شوم اما به یکباره اعلام کردند که این مدارس سال آینده در پایه هفتم پذیرش دانش‌آموز ندارند. تصور می‌کنم  آموزش‌وپرورش ما را دوست ندارد و می‌خواهند ما را در مدارس دولتی که سطح آنها متوسط است قرار دهد چرا مانع پیشرفتمان می‌شوند؟  با شنیدن این خبر شوکه شدم این خبر باید از تابستان یا اوایل سال تحصیلی اعلام می‌شد نه حالا که دانش‌آموزان برنامه‌ریزی و هزینه کرده‌اند.

المیرا دانش‌آموز دیگری که در دوره متوسطه دوم در مدارس سمپاد مشغول به تحصیل است، عنوان می‌کند: حضور در مدارس سمپاد یکی از مهمترین بخش‌های زندگی‌ام بود، مدارس سمپاد مظهر عدالت اجتماعی هستند و نباید دانش‌آموزان تیزهوش در مدارس دولتی قرار بگیرند چرا که این مدارس امکانات کیفی لازم را برای حمایت از آنها ندارند. در دوره متوسطه اول دانش‌آموزان مدارس سمپاد از کنکور فاصله دارند و فرصت بیشتری برای تحقیق و پژوهش دارند اما هم‌اکنون می‌خواهند مدارس  سمپاد را در دوره متوسطه اول حذف کنند. من برای قبولی در آزمون مدارس سمپاد درگیر آزمون و تست نشدم و فقط یکبار آزمون دادم و پذیرفته شدم باید توجه داشته باشند که درصد کمی از جامعه نخبه هستند و آنها به آسانی می‌توانند در آزمون ورودی این مدارس پذیرفته شوند و نیازی به حضور در کلاس‌های مختلف ندازند البته می‌پذیرم که در سال‌های اخیر مدارس سمپاد به شیوه‌ای نادرست توسعه یافته بود که ادغام مدارس سمپاد در حال اصلاح آن هستند ولی نمی‌توان با این استناد نسخه حذف این مدارس در دوره متوسطه اول را پیچید. دانش‌آموزانی که واقعا تیزهوش هستند باید در مدارس سمپاد تحصیل کنند، اینگونه نیست که حضور ما در این مدارس باعث غرورمان شود و نتوانیم با سایر دانش‌آموزان و افراد جامعه ارتباط برقرار کنیم.

پدری که فرزندش در مدارس سمپاد تحصیل می‌کند، درباره تصمیم اخیر وزارت آموزش‌وپرورش می‌گوید: با این تصمیم مدارس غیردولتی برای جذب دانش‌آموزان تیزهوش برنامه‌ریزی می‌کنند، من هیچوقت حاضر نیستم فرزندم در مدرسه دولتی تحصیل کند چرا که این مدارس به لحاظ کیفی در وضعیت مناسبی قرار ندارند بنابراین اگر مدارس سمپاد حذف شود اغلب خانواده‌ها به سمت مدارس غیردولتی گرایش پیدا می‌کنند از سوی دیگر برخی دانش‌آموزان برای شرکت در آزمون ورودی مدارس سمپاد از تابستان برنامه‌ریزی کرده‌اند و با این تصمیم دچار ضربه شده‌اند، کجای دنیا تصمیمات یک روزه میگیرند؟

مسعود نجفی معلم یکی از مدارس استعدادهای درخشان شهر تهران در میان سخنان خود به وضعیت فعلی برخی مدارس سمپاد اشاره می‌کند که می‌تواند نکات قابل توجهی را گوشزد کند، این معلم که سال‌ها تجربه تدریس در مدارس سمپاد دارد از کاهش تعداد این مدارس استقبال کرده و می‌گوید "اختصاص دادن زمان زیاد به فعالیتهای تکراری که در سطح دانش آموزان مدارس سمپاد نیست، دلزدگی دانش‌آموزان از پژوهش، کیفیت پایین پژوهش در بعضی از مدارس استعدادهای درخشان از جمله نقاط ضعف آنهاست."

به اذعان بسیاری از کارشناسان، توسعه بی‌رویه مدارس سمپاد باعث شده سطح کیفیت افت چشمگیری داشته باشد از سوی دیگر برگزاری آزمون مدارس سمپاد و نمونه دولتی برای ورود به پایه هفتم، دانش‌آموزان دوره ابتدایی را درگیر آزمون و تست می‌کند و در این میان موسسات خصوصی با کشاندن این کودکان به بازی سودجویانه خود، فضای تست و آزمون را به دبستان‌ها برده‌اند که با حذف آزمون‌ها و برچیده شدن مدارس سمپاد و نمونه دولتی در دوره متوسطه اول، چنین فضایی در دبستان‌ها مشاهده نخواهد شد.

برخی دیگر از صاحبنظران نیز معتقدند، مدارس سمپاد در دوره متوسطه اول باید به فعالیت خود ادامه بدهند و روش‌های پذیرش دانش‌آموزان برای ورود به این مدارس تغییر یابد. محمد نستوه معاون سابق مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان یکی از مدافعان این دیدگاه است، به اعتقاد او "  97.5 درصد دانش‌آموزان باید در کنار یکدیگر درس بخوانند اما در هر جامعه ای دو درصد دانش‌آموزان تیزهوش هستند که باید برای آنها فکری کرد یعنی جداسازی دانش‌آموزان تیزهوش باید اتفاق بیفتد. هم‌اکنون میزان پذیرش دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان بالاست به گونه‌ای که گاه دانش‌آموزان سختکوش در این مدارس حضور می‌یابند که باید میزان پذیرش را کاهش داد اما باید برای دانش‌آموزان تیزهوش فکری کرد و پاک کردن صورت مسئله فایده‌ای ندارد، و حذف مدارس سمپاد در دوره متوسطه اول پاک کردن صورت مسئله است بهتر بود به جای آن روش‌های پذیرش دانش‌آموزان در این مدارس متفاوت می‌شد."

علاوه براین برخی دیگر از کارشناسان هشدار می‌دهند، حذف آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی با هدف کاهش استرس دانش‌آموزان در صورتی می‌تواند موفق باشد که آزمون ورودی مدارس غیردولتی نیز حذف شود، رضا نهضت کارشناس آموزشی از طرفداران همین دیدگاه است.

او معتقد است " اینکه آزمون‌ها در دوره ابتدایی باید حذف شود حرف پسندیده‌ای بوده و در آن شکی نیست و برای کم‌کردن این آزمون‌ها باید آزمون مدارس خاص را کاهش داد اما باید آزمون ورودی تمام مدارس از جمله مدارس غیردولتی نیز حذف شود. اگر آزمون ورودی مدارس غیردولتی حذف نشوند این موضوع قابل قبول نیست و این طرح ایده‌ای می برای پر کردن صندلی‌های مدارس غیردولتی، هم اکنون مدارس دولتی وضعیت مناسبی ندارند و با کمبود معلم و کلاس‌های شلوغ مواجه هستند و خانواده‌ای که تا پیش از این حاضر بود هزینه مدارس سمپاد را پرداخت کند حاضر نخواهد شد فرزند خود را به مدرسه دولتی عادی بفرستد و در این شرایط مدرسه غیردولتی را انتخاب می‌کند. در این شرایط متقاضیان مدارس غیردولتی افزایش خواهد یافت و این سوال مطرح می‌شود که این مدارس چگونه قرار است از بین دانش آموزان متقاضی اقدام به جذب کنند؟ در پاسخ باید گفت که این مدارس ناچار به گزینش دانش‌آموزان از طریق آزمون ورودی و مصاحبه هستند. اگر در این طرح آزمون ورودی مدارس غیردولتی حذف نشود به نتیجه ای نخواهیم رسید و انرژی که صرف مدارس استعدادهای درخشان و نمونه دولتی می‌شد همگی به سمت مدارس غیردولتی سوق پیدا می‌کند و همچنان استرس در دبستان‌ها باقی می‌ماند، اگر هدف تربیت و کاهش اثرات روانی است تمام آزمون‌ها باید حذف شوند.این طرح با عجله می خواهد اجرا شود، عده‌ای از دانش آموزان قرار بود که برای آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان در سال آینده شرکت کنند و از قبل برنامه‌ریزی کرده بودند و در میان برنامه‌ریزی آنها به یک باره وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌کند که آزمون ورودی مدارس سمپاد برای پایه هفتم حذف شد. این آزمون‌ها در دوره ابتدایی دانش آموزان را تحت فشار بسیاری قرار می‌دهد اما اگر نیت خیرخواهانه است باید آزمون ورودی مدارس غیردولتی نیز لغو شوند. برخی مدارس مطرح غیردولتی از مدارس استعدادهای درخشان نیز متقاضی بیشتری دارند و تعداد زیادی دانش آموزان متقاضی حضور آنجا هستند که حذف مدارس سمپاد می‌تواند به افزایش متقاضیان آنها منجر شود."

به گزارش تسنیم، حذف نظام‌های آموزشی که بر آزمون مبتنی هستند در اغلب کشورها دنبال می‌شود به عنوان مثال در برخی کشورها تفاوت میان مدارس معنایی ندارد و تمام مدارس به لحاظ کیفی در یک سطح قرار دارند، تصمیم جدید وزارت آموزش‌وپرورش ایران نیز با هدف حذف تمام آزمون‌ها در دوره ابتدایی، ممنوعیت استفاده از کتاب‌های کمک‌آموزشی در این دوره و حذف آزمون ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی اقدام مهمی است که قطعا دارای اثرات مثبت بسیاری خواهد بود اما موفقیت این طرح با نحوه اجرای آن ارتباط تنگاتنگی دارد به عنوان مثال باید مشخص شود که برای حذف آزمون ورودی مدارس غیردولتی در پایه هفتم چه برنامه‌ای وجود دارد؟ حذف مدارس سمپاد و نمونه دولتی در دوره متوسطه اول در افزایش استقبال خانواده‌ها از مدارس غیردولتی و افزایش تعداد متقاضیان آنها چه نقشی خواهد داشت؟ آیا طرح شهاب به حدی رسیده که بتواند در مدارس  دولتی، استعدادهای مختلف دانش‌آموزان را شناسایی کند و دست آخر موفقیت یک طرح در سایر کشورها  تضمینی برای موفقیت آن در کشور ما هم خواهد بود؟ به عنوان مثال آیا ارزشیابی توصیفی که در سایر کشورها با موفقیت همراه بوده است با وضعیت فعلی مدارس دولتی ایران و کلا‌های درس شلوغ با موفقیت همراه بوده است؟ و چه تدابیری اتخاذ شده است که اجرای طرح شهاب و حضور دانش‌آموزان تیزهوش در مدارس عادی با موفقیت همراه باشد؟