رفتار آموخته: نقش تجربه در شکلگیری ما
انواع اصلی رفتار آموخته
رفتارهای آموخته را میتوان به چند دسته اصلی تقسیم کرد. هر کدام از این روشها، مکانیسم خاصی برای یادگیری دارند.
| نوع یادگیری | توضیح | مثال ساده | 
|---|---|---|
| شرطیسازی کلاسیک | یادگیری ارتباط بین دو محرک. یک محرک خنثی پس از جفتشدن مکرر با یک محرک طبیعی، به تنهایی باعث ایجاد پاسخ میشود. | صدای زنگ (Bell) قبل از دادن غذا به سگ. پس از چند بار، سگ فقط با شنیدن زنگ بزاق ترشح میکند. | 
| شرطیسازی عامل | یادگیری از طریق پیامدهای رفتار. اگر رفتاری نتیجه خوبی (تقویت) داشته باشد، تکرار میشود و اگر نتیجه بدی (تنبیه) داشته باشد، تضعیف میشود. | وقتی برای نمره خوب جایزه میگیری، احتمال درس خواندنت بیشتر میشود. | 
| یادگیری مشاهدهای | یادگیری با نگاه کردن به رفتار دیگران و پیامدهای آن. این روش نیازی به تجربه مستقیم ندارد. | یک کودک با مشاهده اینکه برادر بزرگترش به خاطر کمک در کار خانه تحسین میشود، یاد میگیرد که او نیز کمک کند. | 
تقویت و تنبیه: موتور محرک یادگیری
در شرطیسازی عامل، پیامدهای یک رفتار، احتمال تکرار آن را در آینده تعیین میکنند. این پیامدها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
| نوع پیامد | تعریف | تأثیر بر رفتار | مثال | 
|---|---|---|---|
| تقویت مثبت | اضافه کردن یک محرک خوشایند پس از یک رفتار. | افزایش | دریافت جایزه یا تحسین پس از گرفتن نمره خوب. | 
| تقویت منفی | حذف کردن یک محرک ناخوشایند پس از یک رفتار. | افزایش | وقتی سردت است و کت میپوشی (رفتار) و احساس سرما (محرک ناخوشایند) از بین میرود. | 
| تنبیه مثبت | اضافه کردن یک محرک ناخوشایند پس از یک رفتار. | کاهش | گیر کردن جریمه رانندگی به خاطر سرعت غیرمجاز. | 
| تنبیه منفی | حذف کردن یک محرک خوشایند پس از یک رفتار. | کاهش | محروم شدن از بازی با تبلت به خاطر انجام ندادن تکالیف. | 
کاربردهای رفتار آموخته در زندگی واقعی
ما هر روز و در موقعیتهای مختلف از رفتارهای آموخته استفاده میکنیم. در مدرسه، معلمان با دادن ستاره یا نمره خوب (تقویت مثبت)، انگیزه دانشآموزان برای مطالعه را افزایش میدهند. در خانه، والدین با تعیین قوانین و پیامدهای آنها (مانند محرومیت موقت) به کودکان یاد میدهند که چه رفتارهایی قابل قبول است. حتی ترسهای ما نیز اغلب آموخته شدهاند. مثلاً اگر یک بار با دست زدن به یک وسیله داغ بسوزیم (تنبیه مثبت)، یاد میگیریم که در آینده ابتدا دمای آن را بررسی کنیم. تبلیغات نیز از اصول شرطیسازی کلاسیک استفاده میکنند؛ آنها یک محصول (محرک خنثی) را در کنار تصاویر افراد شاد و موفق (محرک غیرشرطی) نشان میدهند تا در نهایت دیدن آن محصول به تنهایی احساسات مثبت (پاسخ شرطی) را در ما برانگیزد.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
پاورقی
    ۱ Learned Behavior
    ۲ Classical Conditioning
    ۳ Operant Conditioning
    ۴ Observational Learning
    ۵ Reinforcement
    ۶ Punishment
    ۷ Instinct
  
 
    