پادتن1 چیست؟
پادتن‌ها؛ مدافعان نامرئی
بدن انسان مانند یک قلعهٔ بزرگ است که دشمنان مختلفی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌خواهند به آن حمله کنند. پادتن1ها مانند سربازهای ویژه‌ای هستند که در خون ما گردش می‌کنند و از این قلعه محافظت می‌نمایند. این سربازها توسط بخشی از سامانهٔ ایمنی4 به نام یاخته‌های بی5 ساخته می‌شوند.
فرض کنید یک سرماخوردگی ساده دارید. ویروس سرماخوردگی وارد بدن شما شده است. در اینجا پادتن‌ها به سرعت ویروس را شناسایی کرده و به آن می‌چسبند. این کار مانند آن است که یک کلید، فقط قفل مخصوص به خودش را باز کند. پس از چسبیدن پادتن به ویروس، ویروس دیگر نمی‌تواند به یاخته6های بدن شما آسیب بزند و از کار می‌افتد.
پادتن چگونه کار می‌کند؟
کار پادتن‌ها بسیار دقیق و هوشمندانه است. آن‌ها برای هر نوع میکروب یا مادهٔ خارجی که به آن پادگن7 می‌گویند، یک شکل خاص دارند. این فرآیند را می‌توان در سه مرحلهٔ اصلی خلاصه کرد:
| مرحله | شرح | مثال |
|---|---|---|
| شناسایی | پادتن، پادگن مهاجم (مثل یک ویروس) را پیدا می‌کند. | مانند نگهبانی که یک فرد غریبه را در جمع شناسایی می‌کند. |
| اتصال | پادتن به پادگن می‌چسبد و آن را غیرفعال می‌کند. | مانند دستبندی که به دست مجرم می‌زنند تا نتواند فرار کند. |
| نابودی | سایر بخش‌های سامانهٔ ایمنی، مهاجم نشانه‌گذاری شده را از بین می‌برند. | مانند این که نگهبان، محل اختفای مجرم را به پلیس نشان دهد. |
انواع اصلی پادتن‌ها
پادتن‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام وظیفهٔ خاصی در بدن انجام می‌دهند. آن‌ها را با حروف اختصاری مانند IgG، IgA و... می‌شناسند. در جدول زیر با مهم‌ترین انواع آن‌ها آشنا می‌شویم:
| نام | کار اصلی | محل اصلی فعالیت |
|---|---|---|
| IgG | مقابله با عفونت‌ها و ایجاد ایمنی طولانی‌مدت | خون و مایعات بدن |
| IgA | محافظت از راه‌های ورودی بدن مانند بینی و دهان | بزاق، اشک و مخاط |
| IgM | اولین پادتنی که در برابر یک عفونت جدید ساخته می‌شود | خون و مایعات بدن |
پادتن‌ها در عمل؛ واکسن‌ها
یکی از مهم‌ترین کاربردهای پادتن در بدن، پس از تزریق واکسن8 است. واکسن‌ها مانند یک تمرین نظامی برای سامانهٔ ایمنی بدن هستند. آن‌ها حاوی بخش ضعیف یا مردهٔ یک میکروب هستند که بیماری‌زا نیستند، اما بدن را فریب می‌دهند تا فکر کند مورد حمله قرار گرفته است.
در نتیجه، بدن شروع به تولید پادتن علیه آن میکروب خاص می‌کند. حتی پس از از بین رفتن میکروبِ واکسن، یاخته‌های خاطره‌ای9 در بدن باقی می‌مانند. اگر در آینده همان میکروب واقعی به بدن حمله کند، این یاخته‌های خاطره‌ای به سرعت دستور تولید تعداد بسیار زیادی پادتن را صادر می‌کنند و از بیمار شدن شما جلوگیری می‌نمایند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، پادتن‌ها به خودی خود بیماری‌زا نیستند. آن‌ها برای محافظت از بدن ساخته می‌شوند. فقط در برخی بیماری‌های نادر، سامانهٔ ایمنی بدن به اشتباه به یاخته6های خودی حمله می‌کند که به آن بیماری خودایمنی10 می‌گویند، اما این کار پادتن‌های طبیعی و سالم نیست.
نه همیشه. برای بعضی بیماری‌ها مانند آبله مرغان، بله. اما برای بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی معمولی، خیر. چون ویروس سرماخوردگی هر سال شکل خود را عوض می‌کند (جهش11 می‌کند) و پادتن‌های قدیمی دیگر آن را نمی‌شناسند.
پادتن1ها را بدن خود ما می‌سازد. اما آنتی‌بیوتیک12ها داروهایی هستند که توسط انسان ساخته می‌شوند و فقط روی باکتری‌ها اثر دارند، نه روی ویروس‌ها. پادتن‌ها هم روی باکتری و هم روی ویروس اثرگذارند.
پاورقی
1 پادتن (Antibody)
2 بیماری‌ها (Diseases)
3 انواع پادتن (Antibody Types/Immunoglobulins)
4 سامانهٔ ایمنی (Immune System)
5 یاخته‌های بی (B Cells)
6 یاخته (Cell)
7 پادگن (Antigen)
8 واکسن (Vaccine)
9 یاخته‌های خاطره‌ای (Memory Cells)
10 بیماری خودایمنی (Autoimmune Disease)
11 جهش (Mutation)
12 آنتی‌بیوتیک (Antibiotic)