میکروب گلودرد چرکی چیست؟
باکتری‌های مسبب بیماری
گلودرد چرکی برخلاف بیشتر گلودردها که توسط ویروس[1] ایجاد می‌شوند، توسط گروهی از باکتری‌ها به نام استرپتوکوک[2] ایجاد می‌شود. این باکتری‌ها بسیار کوچک‌تر از آن هستند که با چشم دیده شوند. برای درک بهتر، فرض کنید یک نقطه‌ی کوچک روی کاغذ کشیده‌اید؛ میلیون‌ها باکتری می‌توانند در فضای آن نقطه زندگی کنند! این باکتری‌ها وقتی وارد گلو می‌شوند، شروع به تکثیر می‌کنند و باعث قرمزی، تورم و ایجاد چرک روی لوزه‌ها می‌شوند.
| ویژگی | گلودرد چرکی (باکتریایی) | گلودرد معمولی (ویروسی) |
|---|---|---|
| علت | باکتری استرپتوکوک | ویروس‌های مختلف |
| علائم شایع | چرک سفید روی لوزه، تب بالا، درد شدید گلو | آبریزش بینی، سرفه، عطسه، درد خفیف گلو |
| درمان | حتماً نیاز به آنتی‌بیوتیک[4] دارد | معمولاً با استراحت و درمان‌های ساده خوب می‌شود |
راه‌های انتقال و سرایت
این میکروب به راحتی از فرد بیمار به افراد سالم منتقل می‌شود. اصلی‌ترین راه‌های انتقال عبارت‌اند از:
قطرات تنفسی: وقتی فرد بیمار سرفه یا عطسه می‌کند، قطرات ریزی حاوی باکتری در هوا پخش می‌شود. اگر این قطرات توسط فرد سالم استنشاق شود، ممکن است بیمار شود. مانند وقتی که در کلاس درس، همکلاسی شما سرماخورده است.
تماس مستقیم: استفاده از لیوان، قاشق، چنگال یا حوله‌ی مشترک با فرد بیمار می‌تواند باعث انتقال میکروب شود. به همین دلیل است که همیشه تأکید می‌شود وسایل شخصی خود را به صورت مشترک استفاده نکنید.
تماس با سطوح آلوده: باکتری می‌تواند برای مدت کوتاهی روی اسباب‌بازی، دستگیره‌ی در یا میز زنده بماند. اگر شما آن سطح را لمس کنید و سپس دست خود را به بینی یا دهان بزنید، میکروب وارد بدنتان می‌شود.
تشخیص و درمان اصولی
پزشک چگونه متوجه می‌شود گلودرد شما از نوع چرکی است؟ او از دو روش اصلی استفاده می‌کند:
معاینه گلو: پزشک با استفاده از یک وسیله‌ی کوچک چوبی به نام «آینه» به گلو نگاه می‌کند. اگر لوزه‌ها قرمز، متورم و دارای نقاط یا رگه‌های سفید چرک باشند، احتمال گلودرد چرکی وجود دارد.
تست سریع استرپ: در این روش، پزشک با یک گوش پاک‌کن نمونه‌ای از ترشحات گلو برمی‌دارد و آن را آزمایش می‌کند. نتیجه این آزمایش در مدت زمان کوتاهی (مثلاً 10 دقیقه) مشخص می‌شود.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. بیشتر گلودردها، به‌ویژه در کودکان، ویروسی هستند و آنتی‌بیوتیک روی آن‌ها هیچ تأثیری ندارد. مصرف خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث مقاومت باکتری‌ها شود، یعنی دفعه‌ی بعد که واقعاً به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید، ممکن است دیگر کار نکند.
اگر گلودرد چرکی به درستی درمان نشود، باکتری می‌تواند در بدن پخش شود و باعث ایجاد بیماری‌های ثانویه مانند تب روماتیسمی[5] (که می‌تواند به قلب آسیب برساند) یا بیماری کلیوی شود. درمان به موقع از این عوارض جلوگیری می‌کند.
شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون، مهم‌ترین راه پیشگیری است. از تماس نزدیک با افراد بیمار خودداری کنید و از لیوان و ظروف غذاخوری شخصی خود استفاده کنید. هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانید.
پاورقی
[1] ویروس (Virus): ذرات بسیار ریزی که می‌توانند باعث بیماری شوند و آنتی‌بیوتیک روی آن‌ها بی‌اثر است.
[2] استرپتوکوک (Streptococcus): نام گروهی از باکتری‌ها که عامل بیماری‌های مختلف از جمله گلودرد چرکی هستند.
[3] سیستم ایمنی (Immune System): سیستم دفاعی بدن در برابر میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا.
[4] آنتی‌بیوتیک (Antibiotic): داروهایی که برای کشتن باکتری‌ها یا توقف رشد آن‌ها استفاده می‌شوند.
[5] تب روماتیسمی (Rheumatic Fever): یک بیماری التهابی که می‌تواند پس از یک عفونت استرپتوکوکی درمان‌نشده ایجاد شود و به مفاصل، قلب، پوست و مغز آسیب برساند.