آب سالم و آلوده

آب سالم و آلوده: مایع حیات در خطر

آب سالم چیست و چگونه شناسایی می‌شود؟

آب سالم آبی است که برای نوشیدن و استفاده روزمره ایمن باشد. این آب باید عاری از عوامل بیماری‌زا، مواد شیمیایی مضر و آلاینده‌ها باشد. ویژگی‌های اصلی آن شامل موارد زیر است:

• بی‌رنگی: آب سالم باید کاملاً شفاف و بدون رنگ باشد.
• بی‌بویی: نباید هیچ بوی نامطبوعی مانند بوی تخم مرغ گندیده یا کلر شدید داشته باشد.
• بی‌مزگی: طعم آن باید خنثی باشد و مزه‌های شور، تلخ یا فلزی نداشته باشد.
• پارامترهای میکروبی و شیمیایی: میزان باکتری‌های مضر (مانند اشرشیا کُلی) و مواد شیمیایی (مانند نیترات و سرب) در آن باید در حد مجاز تعیین شده توسط استانداردهای جهانی باشد.

برای مثال، زمانی که یک لیوان آب از شیر آب خانه می‌گیرید، باید بتوانید از پشت آن نوشته‌های یک صفحه را بخوانید. این یک تست ساده برای شفافیت است.

انواع و منابع اصلی آلودگی آب

آب می‌تواند از راه‌های مختلفی آلوده شود. این آلودگی‌ها را می‌توان به چند دستهٔ اصلی تقسیم کرد:

یک مثال ملموس، ورود کودهای شیمیایی از مزارع به رودخانه‌ها و دریاچه‌ها است. این کودها حاوی نیتروژن و فسفر هستند که باعث رشد بیش از حد جلبک‌ها می‌شوند. این پدیده که کشند قرمز یا نام دارد، اکسیژن آب را مصرف کرده و باعث مرگ ماهی‌ها و دیگر آبزیان می‌شود.

تأثیرات آلودگی آب بر سلامت و محیط زیست

نوشیدن یا استفاده از آب آلوده می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی انسان داشته باشد. بسیاری از بیماری‌ها از طریق آب آلوده منتقل می‌شوند که به آن‌ها بیماری‌های منتقله توسط آب می‌گویند.

• بیماری‌های گوارشی: مانند وبا، حصبه، اسهال و هپاتیت A. این بیماری‌ها سالانه باعث مرگ هزاران کودک در سراسر جهان می‌شوند.
• مسمومیت‌های شیمیایی: فلزات سنگین مانند سرب می‌توانند در بدن جمع شده و باعث آسیب به سیستم عصبی، به‌ویژه در کودکان، شوند. نیترات بالا برای نوزادان بسیار خطرناک است.
• آسیب به اکوسیستم: آلودگی آب زندگی گیاهان و جانوران آبزی را نابود می‌کند و زنجیرهٔ غذایی را برهم می‌زند. برای مثال، یک قطره نفت می‌تواند حدود 1000 لیتر آب را برای نوشیدن نامناسب کند.

راهکارهای علمی و عملی برای اطمینان از سلامت آب

خوشبختانه روش‌های مختلفی برای مقابله با آلودگی آب و اطمینان از سالم بودن آن وجود دارد. این روش‌ها در سطوح مختلف، از کلان (دولتی) تا خرد (خانگی) قابل اجرا هستند.

روش‌های تصفیه آب در مقیاس بزرگ: شهرها از تصفیه‌خانه‌های بزرگ آب استفاده می‌کنند. فرآیند تصفیه معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. آشغال‌گیری: حذف ذرات درشت و آشغال.
2. انعقاد و لخته‌سازی: اضافه کردن مواد شیمیایی (مانند آلوم) برای چسبیدن ذرات ریز به یکدیگر و تشکیل لخته.
3. ته‌نشینی: لخته‌های سنگین در پایین تانک ته‌نشین می‌شوند.
4. فیلتراسیون: عبور آب از لایه‌های ماسه و شن برای حذف ذرات ریز.
5. گندزدایی: اضافه کردن کلر یا ازن برای کشتن باکتری‌ها و ویروس‌های باقی‌مانده.

روش‌های ساده در خانه:

• جوشاندن: جوشاندن آب به مدت 1 دقیقه می‌تواند بیشتر عوامل بیماری‌زای میکروبی را از بین ببرد.
• فیلترهای آب: استفاده از پارچ‌های فیلتردار یا فیلترهای زیرسینکی که با استفاده از کربن فعال، کلر و برخی آلاینده‌ها را جذب می‌کنند.
• قرص‌های کلر: برای مواقع اضطراری مانند سفر یا سیل.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹E. coli (اشریشیا کلی): نوعی باکتری که به طور معمول در رودهٔ حیوانات و انسان‌ها یافت می‌شود. وجود آن در آب نشان‌دهندهٔ آلودگی با فاضلاب است.
²TDS (Total Dissolved Solids): کل جامدات محلول. معیاری برای اندازه‌گیری مجموع تمام مواد آلی و غیرآلی موجود در آب.
³WHO (World Health Organization): سازمان جهانی بهداشت. یک نهاد وابسته به سازمان ملل متحد که مسئولیت پیگیری مسائل بهداشت عمومی در سطح جهان را بر عهده دارد.
⁴Eutrophication (یوتروفیکاسیون یا کشند قرمز): غنی‌سازی آب توسط مواد مغذی که منجر به رشد بیش از حد جلبک‌ها و کاهش اکسیژن محلول در آب می‌شود.
⁵ppm (Parts Per Million): قسمت در میلیون. یکایی برای اندازه‌گیری غلظت بسیار کم یک ماده در دیگری.