شهریه «مدرسه» دارا و ندار نمی‌شناسند
به گزارش تیم رصد گاما به نقل از روزنامه ایران، این روزها روزهایی است که والدین آرام آرام به فکر آن می‌افتند که مدرسه‌ای با امکانات مناسب برای تحصیل فرزندانشان بیابند؛ حالا این مدرسه دولتی باشد یا غیر دولتی؟ غیرانتفاعی باشد یا هیأت امنایی؟ دغدغه خانواده‌ها پیداکردن مدرسه‌ای خوب است تا فرزندشان را با اطمینان خاطر به آن بسپارند.
گرچه هنوز چند ماهی به آغازسال تحصیلی جدید مانده، اما ذهن بسیاری از خانواده‌ها درگیر این است که فرزندانشان را در سال تحصیلی جدید کجا ثبت‌نام کنند. بعد از پیدا کردن مدرسه مناسب، موضوع جدی برای خیلی از خانواده ها شهریه مدرسه‌ای است که فرزندشان قرار است در آن تحصیل کند. با اینکه مسئولان آموزش و پرورش در بخشنامه‌های مختلف هرساله اعلام می‌کنند که مدرسه دولتی حق گرفتن شهریه از خانواده‌ها را ندارد و مدارس غیردولتی هم باید طبق مصوبه وزارت آموزش و پرورش شهریه دریافت کنند اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که برخی از مدارس دولتی به بهانه‌های مختلف و البته تحت عناوین و عباراتی غیر از <شهریه> از خانواده‌ها پول می‌گیرند.
مدارس غیردولتی هم که دیگر تکلیف‌شان روشن است. هزینه‌های نجومی و غیر قابل باور برخی مدارس غیر انتفاعی کار را به جایی رساند که چندی پیش رئیس سازمان مدارس غیردولتی تأکید کرد که شهریه‌های مدارس غیرانتفاعی واقعی نیست و این سازمان در نظر دارد مدارس غیردولتی ارزان قیمت ایجاد کند. موضوعی که حالا دغدغه خیلی از خانواده‌های دارا و ندار شده است.
مریم میرزایی جزو همان خانواده‌هایی است که فرزندش در مدرسه غیرانتفاعی درس می‌خواند و معتقد است که مدارس غیر انتفاعی مصوبه‌های آموزش و پرورش را رعایت نمی‌کنند، اما به خاطر روش تدریس و همینطور توجهی که این مدارس به درس و وضعیت اخلاقی دانش‌آموزان دارند ترجیح می‌دهد که فرزندش در این مدرسه درس بخواند.
میرزایی می‌گوید: «وقتی دخترم وارد دبیرستان شد دیگر حاضر نشدم که در مدرسه دولتی درس بخواند گرچه همان مدارس دولتی هم کمتر از مدارس غیرانتفاعی پول از خانواده‌ها نمی‌گیرند .
اما به خاطررسیدگی جدی به مسائل آموزشی، دخترم را در مدرسه غیرانتفاعی ثبت‌نام کردم با این حال هر سال 25 درصد به شهریه او اضافه می‌شد و امسال که پیش دانشگاهی است باید 15 میلیون تومان پول پرداخت کنم. این میزان شهریه نسبت به شهریه‌ای که یکی از دوستانم برای فرزندش می‌دهد بسیار کمتر است. او دخترش را در مدرسه‌ای ثبت‌نام کرده است که در مقطع پیش دانشگاهی 20 میلیون تومان می‌دهد.»
یک مینی بوس بخرید، ثبت‌نامش کنیم!
ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس غیرانتفاعی برای والدینی که می‌خواهند فرزندانشان در این مدارس درس بخوانند، به دغدغه‌ای نگران‌کننده تبدیل شده است و تنها نگرانی والدین هم هزینه‌های کمرشکن و توقعات برخی از مدیران مدارس سرشناس شهر از خانواده‌ها است. خبرنگار روزنامه ایران در پیگیری‌هایش به این نتیجه رسید که برخی از مدارس تا سقف 25 میلیون تومان هم از والدین پول می‌گیرند. البته دبیرستانی هم بوده که در همین مقطع 16 میلیون تومان دریافت کرده است. این اتفاق تنها در دبیرستان‌ها نمی‌افتد.
دبستان‌ها هم دست کمی از خواهر و برادرهای بزرگ‌تر خود ندارند! میزان شهریه در مدارس غیرانتفاعی در پایه ابتدایی از 3 میلیون تومان آغاز و تا 7میلیون تومان میرسد. در این میان، برخی مدیران مدارس سرشناس شهر نیز توقعاتی دارند که گاه به نظر عجیب و غریب می‌آید: «خرید یک دستگاه مینی بوس برای ثبت‌نام در مدرسه» این پیشنهاد یک مدیر مدرسه سرشناس به خانواده یکی از دانش‌آموزان بود.
مادر این دانش‌آموز درباره ثبت‌نام فرزندش در یک مدرسه سرشناس می‌گوید: «نمرات پسرم عالی بود. خیلی دوست داشتم که فرزندم در این مدرسه درس بخواند. مدیر مدرسه به همسرم گفت اگر می‌خواهید پسرتان وارد این مدرسه شود باید برای مدرسه یک مینی بوس بخرید. وضع مالی آنچنانی نداشتیم که هم شهریه را پرداخت کنیم هم مینی بوس را برای مدرسه خریداری کنیم. بنابراین اگر چه پسرم یک دانش‌آموز ممتاز و حتی نخبه است نتوانست وارد آن مدرسه شود.»
هم‌اکنون از نقاط مختلف شهر تهران خبر میرسد شهریه‌های اعلام‌شده از سوی مدارس غیردولتی به بهانه‌های مختلف همچون کلاس‌های فوق‌برنامه با رقم مصوب و اعلام شده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش متفاوت است.
خانم رضایی نیز دو دختر دارند که در یک مدرسه غیر انتفاعی درس می‌خوانند. او با انتقاد از هرج و مرج قیمت‌ها در مدارس غیرانتفاعی می‌گوید: «به دلیل اینکه نظارتی بر کار مدارس غیرانتفاعی نیست، مسئولان این مدارس تقریباً برای ثبت‌نام مشکل تراشی می‌کنند. برای ثبت‌نام دخترم در دبیرستان غیرانتفاعی واقع در منطقه یک مراجعه کردم که ده‌ها ایراد از من گرفتند. حتی شهریه مدارس مختلف در یک منطقه واحد هم متفاوت بود. خیلی گشتم تا بتوانم مدرسه غیرانتفاعی ارزانی پیدا کنم تا سرانجام این مدرسه را پیدا کردم که 8 میلیون تومان برایم تمام شد.»
این صحبت‌های شهروندان در حالی مطرح می‌شود که بر اساس گفته‌های مجتبی زینی‌وند، مدیر کل مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش برای سال تحصیلی 94_93 سقف شهریه مدارس غیردولتی در دوره ابتدایی 4میلیون و 800 هزار تومان و در دوره متوسطه 8 میلیون و 800 هزار تومان است. البته او توضیحی درباره مبالغ دوره پیش دانشگاهی می‌دهد و می‌گوید: «میزان شهریه این دوره را اعضای هیأت امنای مدارس تعیین می‌کنند و رقم مشخصی ندارد.»
همین جملات آشفته بازاری را در دوره پیش دانشگاهی به وجود آورده است. مدارس پیش دانشگاهی رقم‌های متفاوتی را از والدین دریافت می‌کنند گرچه شهریه مدارس هم بستگی به این دارد که مدرسه در پایین شهر باشد یا در بالای شهر. با این حال مسئولان وزارت آموزش و پرورش نرخ‌ها را مصوب و به مدارس مختلف کشور بر اساس میزان امکانات آموزشی و رفاهی و همچنین نوع برنامه‌های درسی داده است، اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد نرخ مصوب آموزش و پرورش در بسیاری از مدارس غیر انتفاعی رعایت نمی‌شود.
شهریه‌هایی که براساس شهریه‌های مصوب آموزش و پرورش برای این مدارس تعیین شده با شهریه دریافتی از سوی آنان اختلاف معناداری دارد. مدل حاکم بر مدارس غیرانتفاعی مبنی بر پرداخت پول بیشتر در قبال خدمات آموزشی بهتر و بیشتراست. مسأله‌ای که با میانگین درآمد و اختلافات طبقاتی میان مناطق شمال و جنوب شهر ارتباط معناداری دارد و به طور قطع میزان خدمات آموزشی و کیفیت آنها با توجه به میزان بالای شهریه‌ها در مناطق شمالی با مناطق جنوبی قابل قیاس نیست.
زینی وند درباره افزایش خودسرانه شهریه در مدارس غیرانتفاعی شهر می‌گوید: «هیچ مدرسه‌ای حق گرفتن شهریه اضافی از خانواده‌ها را ندارد و تیم نظارتی ما در طول هفته به طور جدی این موضوع را پیگیری می‌کند. ما در سطح تهران مدرسه‌ای را پیدا نکردیم که 15 تا 25 میلیون تومان شهریه دریافت کند که اگر چنین است شما نام مدرسه را اعلام کنید و ما برخورد جدی با آنها خواهیم داشت.»
نام چند مدرسه را به او می‌دهم و می‌گویم این مدارس توقعات نابجایی هم از خانواده‌ها داشته‌اند مثلاً خرید مینی بوس یا برخی لوازم و تجهیزات مدرسه در جواب می‌شنوم: «چنین چیزی اصلاً امکان ندارد و ما این موضوعات را تکذیب می‌کنیم. ما از مدارس خواستیم که میزان مصوب شهریه را در اختیار خانواده‌ها قرار دهند.»
وی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید، چقدر مدیران مدارس متخلف به این مصوبه آموزش و پرورش توجه می‌کنند، می‌گوید: «این قانون است و تمام مدارس ملزم به اجرای آن هستند. اگر مدرسه‌ای این موضوع را رعایت نکند با مدیر برخورد خواهد شد و مدرسه را تعطیل می‌کنیم.» وی در واکنش به اینکه مردم از شهریه‌های بالای مدارس غیردولتی ناراضی‌اند و بعضاً شنیده می‌شود در برخی مناطق تهران، مدارس غیردولتی، شهریه‌های بالا هم طلب می‌کنند، می‌گوید: «گروه‌های بازرسی ما برای نظارت بر عملکرد مدارس غیردولتی در فصل ثبت‌نام فعال شده‌اند.
برای سال تحصیلی جدید هنوز هیچ شهریه‌ای تعیین و اعلام نشده و طلب ارقامی چون 20 میلیون تومان در برخی مدارس صحت ندارد و شایعه است و اگر هم باشد قطعاً تخلف است.» او تأکید می‌کند: «هزینه‌های فوق برنامه همچون هزینه ناهار و رفت و آمد باید به تأیید انجمن اولیا و مربیان مدارس رسیده باشد و اگر مدرسه‌ای این هزینه‌ها را دریافت می‌کند حتماً با رضایت خانواده‌ها است.»
با این حال باید بررسی کرد که به لحاظ ساختاری آیا امکانات و خدمات آموزشی و پرورشی این‌گونه مدارس با میزان شهریه دریافتی تناسب دارد یا خیر؟ برخی مشکلات و معایب مدارس غیرانتفاعی به ساختمان این مدارس برمی‌گردد که اغلب مسکونی بوده و هیچگونه تناسبی با مدارس متعارف و استاندارد ندارند و برخی مدارس از فضای مناسبی برای ورزش و جنب و جوش دانش‌آموزان برخوردار نیستند. اما در این میان تمایل خانواده‌ها به تحصیل فرزندانشان در مدارس غیرانتفاعی در سال‌های قبل بسیار افزایش یافته و این مسأله موجب شده است که تناسب حضور دانش‌آموزان مستعد و متوسط در مدارس دولتی و غیردولتی به هم بخورد.
موضوعی که کارشناسان تعلیم و تربیت هم بر آن تأکید می‌کنند. البته زینی وند نیز در این باره می‌گوید: «شهریه‌های دریافتی متناسب با خدمات مدارس تعیین می‌شود و به مدارس مختلف در مناطق مختلف ارسال می‌شود.» با این همه در این سال‌ها مسئولان وزارت آموزش و پرورش به ابلاغ بخشنامه‌ها اکتفا کرده‌اند؛ بخشنامه‌هایی که گویا برای خیلی از مدیران مدارس دولتی و غیرانتفاعی بی‌اهمیت است. نهادهای رسمی کراراً گوشزد کرده‌اند که اخذ شهریه‌های بالا، تخلف است و در صورت مشاهده ناظران،به شدت با آن برخورد می‌شود اما لابد یک جای کار لنگ است که دغدغه خانواده‌ها همچنان باقی است.