ساختمان واژه های مشتق/مرکب/مشتق مرکب
1-اسم ساده :اسمی که فقط ازیک جزء معنادارساخته شده باشد:گوسفند ، اسفندیار ، خانه ،فرهنگ .
2-اسم غیرساده :اسمی که بیش ازیک جزءمعنا داردارد ومی توانیم آن هارابه دویا چندبخش تقسیم کنیم:کتاب خانه ، قلم تراش ، کارکرد .
اسم غیر ساده نیز به سه نوع تقسم می شود : 1-اسم مشتق 2- اسم مرکّب 3- اسم مشتق – مرکّب
1-اسم مشتق :اسمی که درساختمان آن یک جزءمعنادار ویک جزء معناساز(معنی را عوض کند)وجودداشته باشد
در کلمات مشتق اگر جزء بی معنی قبل از جزء معنی دار باشد ، پیشوند و اگر بعد از آن باشد پسوند نامیده می شود . در زیر به مهم ترین پیشوند ها و پسوند ها ی مشتق ساز اشاره می شود .
مهم ترین پیشوند ها ی مشتق ساز :
با + اسم = صفت ؛ مثال : باادب
بی + اسم = صفت ؛ مثال : بی درد
نا + صفت = صفت ؛ مثال : نادرست
نا + اسم = صفت ؛ مثال : ناسپاس
نا + بن فعل = صفت ؛ مثال : نادان
ن+بن فعل =صفت؛ مثال:نشکن / نسوز
هم + اسم = صفت ؛ مثال : هم کلاس
مهم ترین پسوند های مشتق ساز :
اسم + ی = صفت ؛ تهرانی ، ماندنی ، خانگی ( "ی" نکره مشتق ساز نیست . مثل : مردی و ... )
صفت + ی = اسم ؛ خوبی ، درستی ، آلودگی و...
اسم + ی = اسم ( اسم حرفه یا مکان شغل ) ؛ خیاطی ، قصابی و...
اسم + گر = اسم ( صفت شغلی ) ؛ آهنگر ، کوزه گر و...
اسم + گری = اسم ؛ وحشی گری و...
اسم یا صفت + یت = اسم ؛ مرجعیت ، آدمیت و...
بن ماضی+ ار= اسم ؛ کردگار،گفتارو..
بن ماضی + ه / ـه = صفت مفعولی ؛ خورده ، شنیده و....