نَصِّ الدَّرسِ

﴿إنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ إنّا لا نُضیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً﴾ _{اَلْکَهْف: 30}
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [بدانند که] ما پاداش کسی را که نیکوکاری کرده است تباه نمی‌کنیم.

فی عامِ أَلْفٍ وَ ثَمانِمِئَةٍ وَ ثَلاثَةٍ وَ ثَلاثینَ وُلِدَ فی مَمْلَکَةِ «السُّوَید» صَبیٌّ سُمِّیَ «أَلْفِرِد نوبِل». کانَ والِدُهُ قَدْ أَقامَ مَصْنَعاً لِصِناعَةِ مادَّةِ «النّیتروغِلیسِرین» السّائِلِ السَّریعِ الاِنْفِجارِ، وَلَوْ بِالْحَرارَةِ الْقَلیلَةِ.
در سال هزار و هشتصد و سی و سه در پادشاهی (کشور) سوئد پسری متولّد شد که آلفرد نوبل نامیده شد. پدر او کارخانه‌ای برای ساختن مادهّ نیتروگلیسیرین بر پا کرده بود، مایع سریع الانفجار  ولو با گرمای اندک.

اِهْتَمَّ أَلْفِرِد مُنْذُ صِغَرِهِ بِهذِٰهِ الْمادَّةِ، وَ عَمِلَ عَلَی تَطْویرِها مُجِدّاً، لِیَمْنَعَ انْفِجارَها. بَنیٰ مُخْتَبَراً صَغیراً لِیجُرْیَ فیهِ تَجارِبَهُ، وَلکِٰنْ مَعَ اَلْأَسَفِ انْفَجَرَ الْمُخْتَبَرُ وَ انْهَدَمَ عَلیٰ رَأْسِ أَخیهِ الْأَصغَرِ وَ قَتَلَهُ.
آلفرد از هنگام خردسالی‌اش به این مادّه اهمّیت داد و تلاشگرانه برای بهینه سازی‌اش کار کرد تا از انفجارش کار کرد تا از انفجارش جلوگیری کند. [او] آزمایشگاهی ساخت تا تجربه‌هایش را در آن تجرا کند، ولی شور بختانه آزمایشگاه منفجر شد و بر سر برادرِ کوچکش ویران شد و او را به قتل رساند. (کُشت)

هٰذِهِ الْحادِثَةُ لَمْ تُضْعِفْ عَزْمَهُ، فَقَدْ واصَلَ عَمَلَهُ دَؤوباً، حَتَّی اسْتَطاعَ أَنْ یَخْتَرِع مادَّةَ «الدّینامیتِ» الَّتی لا تَنْفَجِرُ إلّا بِإرادَةِ الْإنسانِ.
این رویداد (حادثه) عزم او را ناتوان (ضعیف) نکرد، [وی] کارش را با پشتکار ادامه داد تا توانست که مادّهٔ دینامیت را که فقط به خواست (ارادهٔ) انسان منفجر می‌شد، اختراع کند. (... مادّدهٔ دینامیت را که جز به خواست (ارادهٔ) انسان منفجر نمی‌شد، اختراع کند).

بَعْدَ أَنِ اخْتَرَعَ الدّینامیتَ، أَقْبَلَ عَلیٰ شِرائِهِ رُؤَساءُ شَرِکاتِ الْبِناءِ و الْمَناجِمِ و الْقُوّاتُ الْمُسَلَّحَةُ وَ هُم مُشتاقونَ لِاسْتِخْدامِهِ، فَانْتَشَرَ الدّینامیتُ فی جَمیعِ أَنْحاءِ الْعالَمِ.
پس از اینکه دینامیت اختراع شد، رئیسان (مدیران) شرکت‌های ساختمانی و معادن و نیروهای مسلّح در حالی که مشتاق به کارگیری آن بودند، برای خریدش روی آوردند.

قامَ أَلفِرِد بِإنشاءِ عَشَراتِ الْمَصانعِ وَ الْمَعامِلِ فی عِشْرینَ دَوْلَةً، وَ کَسَبَ مِنْ ذٰلِکَ ثَروَةً کَبیرَةً جِدّاً حَتّیٰ أَصْبَحَ مِنْ أَغْنیٰ أَغنیاءِ الْعالمِ.
آلفرد به ساختن ده‌ها کارخانه و کارگاه در بیست کشور اقدام کرد و از آن ثروت بسیار بزرگی به دست آورد تا اینکه از ثروتمندترین ثروتمندان جهان شد.

فَقَدِ اسْتفَاد الْإنسانُ مِنْ هٰذِهِ المْادَّةِ، وَ سَهَّلَ أَعمالَهُ الصَّعْبَةَ فی حَفْرِ الْأَنفاقِ وَ شَقِّ الْقَنَواتِ وَ إنشاءِ الطُّرُقِ وَ حَفْرِ الْمَناجِمِ وَ تَحْویلِ الْجِبالِ وَ التِّلالِ إلیٰ سُهولٍ صالِحَةٍ لِلزِّراعَةِ.
انسان از این ماده استفاده کرد و کارهای دشوارش (سخت خود) را در کندن (حفر) تونل‌ها و شکافتن کانال‌ها و ساختن راه‌ها و حفر معدن‌ها و تبدیل کوه‌ها و تپه‌ها به دشت‌های قابل کشاورزی آسان است.

وَ مِنَ الْأَعمالِ الْعَظیمَةِ الَّتی تَمَّتْ بِواسِطَةِ هٰذِهِ المْادَّةِ تَفْجیرُ الْأَرضِ فی قَناةِ «بَنَما» بِمِقدارٍ مِنَ الدّینامیتِ بَلَغَ أَرْبَعینَ طُنّاً.
و از کارهای بزرگی که به کمک این مادّه انجام شد، منفجر کردن زمین بود در کانال سوئز با مقداری دینامیت که به چهل تُن می‌رسید.

وَ بَعْدَ أَنِ اخْتَرَعَ نوبِل الدّینامیتَ، اِزِْدادَتِ الْحُروبُ وَ کَثُرَتْ أَدَواتُ الْقَتْلِ وَ التَّخْریبِ بِهٰذِهِ الْمادَّةِ، وَ إنْ کانَ غَرَضُهُ مِنِ اخْتِراعِهِ مُساعَدَةَ الْإنسانِ فی مَجالِ الْإعمارِ وَ الْبِناءِ.
و پس از اینکه نوبل دینامیت را اختراع کرد جنگ‌ها افزایش یافت و به کمک این مادّه ابزار کشتار و ویرانگری بسیار شد؛ گرچه هدف او از اختراعش کمک کردن به انسان در زمینه آبادانی و ساختن بود.

نَشَرَتْ إحْدَی الصُّحُفِ الْفَرَنسیَّةِ عِنْدَ مَوْتِ أَخیهِ الْآخَرِ عُنوانا خَطَأً: «ماتَ ألفرد نوبل تاجِرُ الْمَوتِ الَّذی أَصْبَحَ غَنیّا مِنْ خِلالِ إیجادِ طُرُقٍ لِقَتْلِ الْمَزیدِ مِنَ النّاسِ».
یکی از روزنامه‌های فرانسوی هنگام مرگ برادر دیگرش عنوان اشتباهی را منتشر کرد: «آلفرد نوبل بازرگان مرگ که در خلال ایجاد راه‌هایی برای کشتن بیشتر مردم ثروتمند شد، مُرد»

شَعَر نوبلِ بِالذَّنْبِ وَ بِخَیْبَةِ الْأَمَلِ مِنْ هٰذَا الْعُنوانِ، وَ بَقِیَ حَزیناً وَ خافَ أَنْ یَذْکُرَهُ النّاسُ بِالسّوءِ بَعْدَ مَوتِهِ. لذِٰلِکَ فَقَدْ بَنیٰ مُؤَسَّسَةً لِمَنْحِ الْجَوائِزِ الشَّهیرَةِ بِاسْمِ «جائِزَِةِ نوبل». وَ مَنَحَ ثَرْوَتَهُ لِشِراءِ الْجَوائِزِِ الذَّهَبیَّةِ لِکَی یُصَحِّحَ خَطَأََهُ.
نوبل از این عنوان احساس گناه و ناامیدی کرد و اندوهگین ماند و ترسید که مردم پس از مرگش او را به بدی یاد کنند. بنابراین سازمانی (مؤسّسه‌ای) را برای بخشیدن (اهدای) جایزه‌های معروف به «جایزهٔ نوبل» بنیان نهاد. (ساخت) و دارایی‌اش (ثروتش) را برای خریدن جوائز طلا (جایزه‌های طلایی) بخشید تا خطایش را درست کند. (تصحیح کند)

تُمْنَحُ هٰذِهِ الجْائِزَةُ فی کُلِّ سَنَةٍ إلیٰ مَنْ یُفیدُ الْبَشَریَّةَ فی مَجالاتٍ حَدَّدَها، وَ هیَ مَجالاتُ السَّلامِ وَ الْکیمیاءِ وَ الفْیزیاءِ وَ الطِّبِّ وَ الْأَدَبَِ و ... .
این جایزه در هر سال به کسی که در زمینه‌هایی که آن را مشخص کرده است (در زمینه‌های مشخّص) اهدا می‌شود، و عبارت است از: زمینه‌های صلح، شیمی، فیزیک، پزشکی، ادبیات و ...

وَلٰکِنْ هَلْ تُعْطَی الْجَوائِزُ الْیَومَ لِمَنْ هوَ أَهْلٌ لِذٰلِکَ؟!
ولی آیا امروزه این جوایز به کسی که شایستهٔ آن است اهدا می‌شود؟!

لِکُلِّ اخْتِراعٍ عِلْمیٍّ وَ ابْتِکارٍ فِی التِّقنیَّةِ وَجْهانِ: وَجْهٌ نافِعٌ، وَ وَجْهٌ مُضِرٌّ. وَ عَلَی الْإنسانِ الْعاقِلِ أَنْ یَسْتَفیدَ مِنَ الْوَجْهِ النّافِعِ.
هر اختراع علمی و نوآوری در فناوری دو رویه دارد: رویهٔ سودمند و رویهٔ زیان‌رسان، و بر انسان خردمند واجب است که از رویهٔ سودمند بهره ببرد. (استفاده کند.)

اَلْمُعْجَم

حَوْلَ النَّصِّ

أ. ضَعْ فِی الْفَراغ کَلِمَةً مُناسِبَةً حَسَبَ نَصِّ الدَّرْسِ.

1- بَعْدَ اخْتِراعِ الدّینامیتِ، اِزْدادَتِ الْحُروبُ وَ کَثُرَتْ وَسائِلُ الْقَتْلِ وَ التَّخْریبِ بِهٰذِهِ الْمادَّةِ.
پس از اختراع دینامیت جنگ‌ها افزایش یافت و وسایل کشتن و خراب کردن با این ماده زیاد شد.

2- أَقبَلَ عَلیٰ شِراءِ الدّینامیتِ رُؤَساءُ شَرِکاتِ الْبِناءِ وَ الْمَناجِم وَ الْقُوّاتُ الْمُسَلَّحَةُ.
سران شرکت‌های ساختمانی و معادن و نیروهای مسلح به خرید آن روی آوردند.

3- تُمْنَحُ جائِزَةُ نوبِل فی کُلِّ سَنَةٍ إلیٰ مَنْ یُفیدُ الْبَشَریَّةَ فی مَجالاتٍ مُحَدَّدَةٍ.
این جایزه هر سال به کسی داده می‌شود که به بشریت در زمینه‌هایی که مشخص شده سود برساند.

4- کانَ والِدُ نوبِل قَدْ أَقامَ مَصْنَعاً لِصِناعَةِ مادَّةِ «النّیتروغِلیسِرین».
پدر نوبل کارخانه‌ای را برای تولید ماده نیتروگلیسرین، بنیاد کرده بود.

5- قامَ أَلفِرِد بِإنشاءِ عَشَراتِ الْمَصانِعِ وَ الْمَعامِلِ فی عِشْرینَ دَوْلَةً.
آلفرد اقدام به ساخت ده‌ها کارخانه و کارگاه در بیست کشور کرد.

6- بَنیٰ نوبِل مُخْتَبَرا وَلٰکِنَّهُ انْفَجَرَ وَ انْهَدَمَ، وَ تَسَّببَ بِقْتَلِ أَخیهِ الْأَصغَرِ.
نوبل آزمایشگاهی ساخت ولی متأسفانه آزمایشگاه منفجر شد و ویران  شد و به کشتن برادر کوچکش منجر شد.

ب. عَیِّنِ الصَّحیحَ وَالْخَطأَ حَسَبَ نَصِّ الدَّرْسِ.

1- لَمْ یَکُنْ لِاخْتِراعِ الدِّینامیتِ تَأثیرٌ فی تَسْهیلِ الْأَعمالِ الصَّعْبَةِ کَحَفْرِ الْأَنفاقِ وَ شَقِّ الْقَنَواتِ. غ
اختراع دینامیت در آسان‌سازی کارهای سخت مانند حفر تونل‌ها و شکافتن کانال‌‌ها تأثیری نداشت.

2- خافَ نوبلِ أَنْ یَذْکُرَهُ النّاسُ بِالسّوءِ بَعْدَ مَوتِهِ؛ لِذٰلِکَ فَقَدْ بَنیٰ مُؤَسَّسَةَ «جائِزَةِ نوبلِ». ص
نوبل ترسید که مردم، پس از مرگش او را به بدی یاد کنند؛ بنابراین سازمان «جایزه نوبل» را بنیان نهاد.

3- اَلَّذینَ حَصَلوا عَلیٰ جَوائِزِ نوبِل خِلالَ السَّنَواتِ الْماضیَةِ کانوا کُلُّهُم أَهْلاً لِذٰلِکَ. غ
کسانی که در خلال سال‌های گذشته جوایزی به دست آوردند همگی شایسته آن بودند.

4- لِکُلِّ اخْتِراع عِلمْیٍّ وَ ابتْکِارٍ فِی التِّقنیِّةِ وَجْهٌ نافِعٌ، وَ وَجْهٌ مُضِرٌّ. ص
اختراع علمی و نوآوری در تکنیک یک رویه سودمند و یک رویه زیان‌رسان دارد.

5- إنَّ الْمُختَرَعاتِ الْحَدیثَةَ ساعَدَتِ الْبَشَرَ لِتَسْهیلِ أُمورِ الْحَیاةِ. ص
اختراعات نوین، بشر را برای آسان‌سازی کارهای زندگی کمک کرده است.

6- کانَ غَرَضُ نوبِل مِنِ اخْتِراعِ الدّینامیتِ إشاعَةَ الْحُروبِ. غ
هدف نوبل از اختراع دینامیت گسترش جنگ‌ها بود.

اَلتَّمارین