هشت‌پا: نرم‌تن دریایی با بازوهای چسبنده

هشت‌پا: شگفتی‌های اقیانوس با مغز و بازوهای قدرتمند

ویژگی‌های بدنی: یک مهندسی فوق‌العاده

بدن هشت‌پا یک شاهکار مهندسی طبیعت است. این موجود برخلاف انسان یا ماهی‌ها، هیچ اسکلت استخوانی ندارد و بدنش عمدتاً از ماهیچه‌های قدرتمند تشکیل شده است. این ویژگی به هشت‌پا اجازه می‌دهد تا بدن خود را به شدت فشرده کند و از سوراخ‌هایی به کوچکی قطر یک سکه 2.5 سانتی‌متر عبور کند! فکر کنید انگشت شست شما به راحتی از حلقه‌ی یک دسته کلید رد شود، هشت‌پا با بدنی به مراتب بزرگ‌تر می‌تواند چنین کاری انجام دهد.

هشت‌پا هشت بازو دارد که با صدها مکنده‌ی کوچک و قوی پوشیده شده‌اند. جالب است بدانید مکنده‌های یک هشت‌پای غول‌پیکر اقیانوس آرام آنقدر قوی هستند که هر کدام می‌توانند چیزی در حدود 13 کیلوگرم را بلند کنند. یعنی هر مکنده تقریباً می‌تواند وزن یک سبد پر از کتاب را تحمل کند!

موتور حیات: سه قلب و خون آبی

یکی از شگفت‌انگیزترین حقایق درباره هشت‌پا این است که سه قلب دارد! اما چرا؟ کار این قلب‌ها با هم تقسیم شده است.

خون هشت‌پا به جای قرمز، آبی رنگ است. دلیل این رنگ آبی، وجود ماده‌ای به نام هموسیانین⁴ برای حمل اکسیژن است که به جای آهن (مانند هموگلوبین⁵ در خون انسان)، دارای مس می‌باشد. وجود مس است که به خون آن‌ها رنگ آبی می‌دهد.

مهارت‌های بقا: استتار، هوش و دفاع

هشت‌پاها برای زنده ماندن در اقیانوس، که خانه‌ی شکارچیان زیادی است، مهارت‌های خارق‌العاده‌ای دارند.

استتار و تغییر رنگ: پوست هشت‌پا دارای هزاران سلول ویژه به نام کروماتوفور⁶ است. این سلول‌ها حاوی رنگدانه‌های رنگی هستند و هشت‌پا می‌تواند با کنترل آن‌ها، رنگ و حتی بافت پوست خود را در کسری از ثانیه تغییر دهد تا کاملاً با محیطی مانند سنگ‌های مرجانی یا بستر شنی ادغام شود.

هوش بالا: هشت‌پاها باهوش‌ترین بی‌مهرگان⁷ روی کره زمین محسوب می‌شوند. آن‌ها می‌توانند معماها را حل کنند، درب ظروف شیشه‌ای را باز کنند و حتی چهره انسان‌ها را تشخیص دهند.

کیسه جوهر: مانند یک سیستم دفاعی دود، هشت‌پا یک کیسه جوهر دارد. وقتی احساس خطر می‌کند، ابری از این جوهر تیره رنگ را در آب پخش می‌کند تا دید شکارچی را تار کرده و در حین فرار، خود را پنهان کند.

هشت‌پا در زندگی انسان

هشت‌پاها نه تنها موجودات جالبی برای مطالعه هستند، بلکه با زندگی انسان نیز در نقاط مختلف جهان گره خورده‌اند.

در فرهنگ و تاریخ: از داستان‌های اسطوره‌ای مانند کراکن (هیولای دریایی شبیه به هشت‌پای غول‌پیکر) گرفته تا طرح‌های هنری دوران باستان، ردپای هشت‌پا در فرهنگ‌های مختلف دیده می‌شود.

در سفره غذایی: در بسیاری از کشورهای ساحلی جهان، هشت‌پا یک ماده غذایی محبوب است. روش‌های پخت آن متنوع است و می‌توان آن را آبپز، کبابی یا سرخ کرده مصرف کرد. هشت‌پا منبع خوبی از مواد مغذی مانند ویتامین B12 است. نکته مهم در پخت آن این است که باید با حرارت ملایم و زمان کافی پخته شود تا بافت آن نرم شود و مانند لاستیک سفت نشود.

پرسش‌های مهم

پاورقی

¹هشت‌پای ولفی (Wolfi Octopus): کوچک‌ترین گونه هشت‌پا.
²قلب سیستمیک (Systemic Heart): قلب اصلی که خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند.
³قلب آبششی (Branchial Heart): قلب‌هایی که خون را به سمت آبشش‌ها پمپ می‌کنند.
⁴هموسیانین (Hemocyanin): پروتئین حامل اکسیژن در خون برخی از بی‌مهرگان که حاوی مس است و به خون رنگ آبی می‌دهد.
⁵هموگلوبین (Hemoglobin): پروتئین حامل اکسیژن در خون انسان و بسیاری از جانوران که حاوی آهن است و به خون رنگ قرمز می‌دهد.
⁶کروماتوفور (Chromatophore): سلول‌های حاوی رنگدانه در پوست که به هشت‌پا امکان تغییر رنگ می‌دهند.
⁷بی‌مهرگان (Invertebrates): جانورانی که ستون فقرات ندارند.