مساحت سطح هرم: از قاعده تا رأس
اجزای تشکیلدهندهی سطح یک هرم
هر هرم از یک قاعده و چند وجه جانبی مثلثشکل تشکیل شده است که همگی در یک نقطه به نام رأس هرم به هم میرسند. برای فهم مساحت کل، باید این دو بخش را جداگانه بررسی کنیم.
| شکل قاعده | نمونههای واقعی | فرمول مساحت قاعده |
|---|---|---|
| مربع | اهرام مصر، باجههای تلفن قدیمی | $A = a^2$ (a: طول ضلع) |
| مثلث متساویالاضلاع | برخی از جواهرات یا تزیینات | $A = \frac{\sqrt{3}}{4} a^2$ |
| مستطیل | سقفهای شیروانی برخی انبارها | $A = l \times w$ (طول × عرض) |
محاسبهی مساحت مثلثهای جانبی و ارتفاع مایل
وجههای جانبی هرم همگی مثلث هستند. برای پیدا کردن مساحت هر کدام، به ارتفاع مایل نیاز داریم. ارتفاع مایل، فاصلهی رأس هرم تا وسط یک ضلع از قاعده است (نه فاصلهی عمودی رأس تا مرکز قاعده که آن را ارتفاع هرم مینامیم).
$\text{مساحت جانبی} = \frac{1}{2} \times (\text{محیط قاعده}) \times (\text{ارتفاع مایل})$
سپس مساحت کل سطح: $\text{مساحت کل} = \text{مساحت قاعده} + \text{مساحت جانبی}$
مثال: یک آرمیچر چوبی هرمی با قاعده مربع به ضلع ۱۰ سانتیمتر داریم. ارتفاع مایل آن ۱۳ سانتیمتر است. مساحت کل سطح چقدر است؟
۱. مساحت قاعده (مربع): $10 \times 10 = 100\ cm^2$
۲. محیط قاعده: $4 \times 10 = 40\ cm$
۳. مساحت جانبی: $\frac{1}{2} \times 40 \times 13 = 260\ cm^2$
۴. مساحت کل: $100 + 260 = 360\ cm^2$
کاربرد در دنیای واقعی: از تاریخ تا زندگی روزمره
مصریان باستان برای ساخت اهرام ثلاثه، باید مقدار عظیمی سنگ را میتراشیدند و میچیدند. محاسبهی تقریبی سطح جانبی به آنها کمک میکرد تا مقدار پوشش یا مصالح مورد نیاز برای سطح خارجی هرم را تخمین بزنند.
در زندگی ما، هنگام رنگآمیزی یا پوششدهی سقفهای شیروانی شکل (که شبیه هرم هستند) باید مساحت سطح آنها را بدانیم تا مقدار رنگ، ایزوگام یا سفال مورد نیاز را خریداری کنیم. حتی برای ساخت یک کارتن هدیه به شکل هرم، باید مساحت کاغذ یا مقوای مصرفی را محاسبه کرد.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
پاورقی
۱هرم (Pyramid): یک چندوجهی است که وجههای جانبی آن مثلثهایی هستند که در یک نقطه مشترک (رأس) به هم میرسند و قاعدهی آن میتواند هر چندضلعی باشد.
۲وجههای جانبی (Lateral Faces): به وجههایی گفته میشود که رأس هرم را به ضلعهای قاعده متصل میکنند و همگی مثلث هستند.
۳ارتفاع مایل (Slant Height): در یک هرم منتظم، فاصلهی خط راستی از رأس هرم تا وسط هر ضلع از قاعده است. این خط بر آن ضلع قاعده عمود است.
۴هرم منتظم (Regular Pyramid): هرمی که قاعدهی آن یک چندضلعی منتظم (مانند مربع یا مثلث متساویالاضلاع) باشد و رأس آن دقیقاً بالای مرکز قاعده قرار گرفته باشد.
