سوء‌تغذیه: وضعیتی که در آن بدن مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کند.

سوءتغذیه: وقتی بدن گرسنهٔ مواد مغذی است

سوءتغذیه چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

بدن ما مانند یک ماشین پیچیده است که برای کارکرد درست به سوخت مناسب نیاز دارد. این سوخت، مواد مغذی هستند که از طریق غذاها به دست می‌آیند. سوءتغذیه یعنی بدن به اندازهٔ کافی از این مواد دریافت نکند. تصور کن یک خودروی گران‌قیمت را با بنزین بی‌کیفیت پر کنی؛ قطعاً نمی‌تواند به خوبی حرکت کند. بدن ما نیز چنین است.

دو شکل اصلی سوءتغذیه وجود دارد:

علل شایع سوءتغذیه در زندگی روزمره

سوءتغذیه فقط مربوط به گرسنگی کشیدن نیست. حتی کسانی که غذا می‌خورند نیز ممکن است دچار آن شوند. مهم‌ترین دلایل آن عبارت‌اند از:

• رژیم غذایی نامتعادل: خوردن مداوم غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فودها، شیرینی‌جات و نوشابه به جای غذاهای سالم و تازه. مثل کسی که همیشه پفک و چیپس می‌خورد و میوه و سبزیجات نمی‌خورد.
• کم‌اشتهایی: برخی بیماری‌ها یا مشکلات روحی مانند استرس می‌توانند اشتهای فرد را کم کنند.
• مشکلات اقتصادی: وقتی خانواده‌ای توان مالی خرید غذاهای مقوی مانند گوشت، میوه و شیر را نداشته باشد.
• بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند عفونت‌ها، بدن را وادار می‌کنند مواد مغذی بیشتری مصرف کند یا جذب غذا را سخت می‌کنند.

نشانه‌های هشداردهنده که باید جدی بگیریم

بدن وقتی مواد مغذی کافی ندارد، علائمی را نشان می‌دهد که مانند چراغ قرمز ماشین عمل می‌کنند. این علائم بسته به نوع مادهٔ مغذی کمبود، متفاوت هستند.

چگونه یک بشقاب غذایی سالم و کامل داشته باشیم؟

پیشگیری از سوءتغذیه بسیار آسان‌تر از درمان آن است. کلید کار، داشتن یک رژیم غذایی متعادل است. یک روش ساده، استفاده از مفهوم "بشقاب من" است. تصور کن بشقاب تو به چهار بخش تقسیم شده است:

مثال عملی: برای ناهار، به جای خوردن فقط سیب‌زمینی سرخ‌کرده (که فقط کربوهیدرات و چربی دارد)، یک تکه مرغ کبابی (پروتئین)، همراه با برنج قهوه‌ای (غلات کامل) و یک سالاد بزرگ از کاهو و گوجه‌فرنگی (سبزیجات) و یک لیوان دوغ میل کن. این یک وعدهٔ متعادل است.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ سوءتغذیه (Malnutrition): وضعیتی که در آن دریافت یا جذب مواد مغذی کمتر از نیاز بدن است.

^۲ مواد مغذی (Nutrients): اجزای تشکیل‌دهندهٔ غذا که برای رشد، انرژی و حفظ سلامت بدن ضروری هستند؛ مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و کربوهیدرات.

^۳ کم‌خونی (Anemia): وضعیتی که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون یا مقدار هموگلوبین آن‌ها کمتر از حد طبیعی است و اغلب باعث خستگی و ضعف می‌شود.

^۴ رژیم غذایی متعادل (Balanced Diet): برنامهٔ غذایی که شامل مقادیر مناسب و کافی از همهٔ گروه‌های غذایی اصلی باشد.

^۵ سوءتغذیه انرژی-پروتئین (Protein-Energy Malnutrition - PEM).

^۶ ریزمغذی‌ها (Micronutrients): به ویتامین‌ها و مواد معدنی گفته می‌شود که بدن به مقدار کم به آن‌ها نیاز دارد اما نبودشان مشکلات بزرگی ایجاد می‌کند.