محیط‌های کاری پرچالش: نبرد با طبیعت در دل زمین
عوامل زمین‌شناسی خطرناک چه هستند؟
عوامل زمین‌شناسی خطرناک، موادی هستند که منشأ آن‌ها از زمین است و می‌توانند برای سلامتی انسان مضر باشند. این عوامل در برخی محیط‌های کاری مانند معادن، تونل‌ها و پروژه‌های عمرانی بزرگ به وفور یافت می‌شوند. برای مثال، وقتی کارگران در یک معدن زغال‌سنگ کار می‌کنند، ممکن است با گازی به نام متان1 روبه‌رو شوند که هم قابل انفجار است و هم با جایگزین شدن با اکسیژن، باعث خفگی می‌شود.
یکی از رایج‌ترین این عوامل، گردوغبار سیلیس2 است. سیلیس یک ماده معدنی است که در سنگ‌هایی مانند ماسه‌سنگ، گرانیت و سنگ‌چخماق وجود دارد. هنگامی که این سنگ‌ها بریده، سوراخ یا خرد می‌شوند، گردوغبار بسیار ریز سیلیس در هوا پخش می‌شود. اگر یک کارگر این ذرات ریز را استنشاق کند، ممکن است به بیماری ریوی جدی به نام سیلیکوزیس3 مبتلا شود.
دسته‌بندی اصلی مخاطرات در معادن
خطرات زمین‌شناسی در معادن را می‌توان به چند گروه اصلی تقسیم کرد. این دسته‌بندی به ما کمک می‌کند تا هر خطر را بهتر درک کرده و برای مقابله با آن برنامه‌ریزی کنیم.
| نوع خطر | توضیح و مثال | سطح خطر |
|---|---|---|
| خطرات گازی | انباشت گازهای سمی یا قابل انفجار مانند متان ($CH_4$) و مونوکسید کربن ($CO$) در تونل‌ها. | هشدار زیاد |
| خطرات گردوغبار | پخش ذرات ریز سیلیس، زغال‌سنگ یا آزبست در هوا و استنشاق آن‌ها توسط ریه. | هشدار زیاد |
| خطرات ساختاری | ریزش سقف یا دیواره‌های معدن به دلیل فشار سنگ‌ها یا انفجار. | هشدار زیاد |
| خطرات آبی | نفوذ ناگهانی آب از منابع زیرزمینی به داخل تونل و ایجاد سیل. | هشدار زیاد |
ابزارها و فناوری‌های ایمنی در محیط‌های معدنی
برای کاهش خطرات، از ابزار و فناوری‌های مختلفی استفاده می‌شود. یک مثال ساده، چراغ کلاه ایمنی است. این چراغ نه‌تنها مسیر را روشن می‌کند، بلکه اگر کارگری بی‌حرکت بماند (مثلاً به دلیل حادثه)، چراغ به‌طور خودکار شروع به چشمک‌زدن می‌کند تا تیم نجات بتواند او را پیدا کند.
یکی از مهم‌ترین ابزارها، دستگاه‌های سنجش گاز هستند. این دستگاه‌ها شبیه یک تلفن کوچک هستند که کارگران آن را به کمربند خود می‌بندند. اگر میزان گازهای خطرناک مانند مونوکسید کربن از حد مجاز بالاتر برود، دستگاه با صدای بلند هشدار می‌دهد. حد مجاز گازها معمولاً بر اساس واحدهایی مانند پی پی ام (قسمت در میلیون) سنجیده می‌شود.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاورقی
1 متان (Methane): گازی بی‌بو و بی‌رنگ که در معادن زغال‌سنگ تشکیل شده و بسیار قابل انفجار است.
2 گردوغبار سیلیس (Silica Dust): ذرات بسیار ریز حاصل از خرد کردن سنگ‌های حاوی سیلیس.
3 سیلیکوزیس (Silicosis): یک بیماری ریوی غیرقابل درمان ناشی از استنشاق گردوغبار سیلیس.
4 پی پی ام(Parts Per Million): واحد اندازه‌گیری برای نشان دادن غلظت بسیار کم یک ماده در دیگری ماده. برای مثال، 50 پی پی ام به معنای وجود 50 مولکول از یک گاز در یک میلیون مولکول هوا است.
