پشته میانی اقیانوسی: کوه‌زایی شگفت‌انگیز در اعماق دریا
پشته میانی اقیانوسی چیست؟
پشته میانی اقیانوسی یک رشته کوه عظیم زیردریایی است که در مرکز بسیاری از اقیانوس‌های جهان قرار دارد. این پشته‌ها شبیه به درزهای غول‌پیکری هستند که کره زمین را دور می‌زنند. برای درک بهتر، می‌توانید یک پرتقال را تصور کنید که پوست آن ترک خورده است - پشته‌های میانی اقیانوسی مانند این ترک‌ها هستند، اما در مقیاس سیاره‌ای.
چگونه پشته میانی اقیانوسی تشکیل می‌شود؟
تشکیل پشته میانی اقیانوسی نتیجه مستقیم حرکت صفحات تکتونیکی است. هنگامی که دو صفحه تکتونیکی از هم دور می‌شوند، شکافی در پوسته زمین ایجاد می‌شود. ماگمای داغ از گوشته۶ زمین به سمت بالا حرکت کرده و این شکاف را پر می‌کند. هنگامی که این مواد مذاب با آب سرد اقیانوس برخورد می‌کنند، سفت شده و سنگ‌های جدیدی را تشکیل می‌دهند.
| نام پشته | اقیانوس | طول (کیلومتر) | ویژگی منحصر به فرد |
|---|---|---|---|
| پشته میانی اطلس | اقیانوس اطلس | 16,000 | ایسلند در بالای این پشته تشکیل شده است |
| پشته شرقی اقیانوس آرام | اقیانوس آرام | 8,700 | سریع‌ترین نرخ گسترش را دارد |
| پشته میانی اقیانوس هند | اقیانوس هند | 6,000 | شکل Y معروف دارد |
سرعت گسترش پشته‌ها و اثرات آن
پشته‌های میانی اقیانوسی با سرعت‌های مختلفی گسترش می‌یابند. این سرعت می‌تواند از 2 سانتیمتر در سال تا بیش از 15 سانتیمتر در سال متغیر باشد. سرعت گسترش بر شکل پشته تأثیر می‌گذارد: پشته‌های با گسترش سریع، پروفیل ملایم‌تر و دره مرکزی کم‌عمق‌تری دارند، در حالی که پشته‌های با گسترش کند، دره مرکزی عمیق‌تر و شیب‌های تندتری دارند.
اکosystem های ویژه در دل پشته‌ها
یکی از شگفت‌انگیزترین کشف‌های مربوط به پشته‌های میانی اقیانوسی، وجود چشمه‌های آب گرم۷ در اعماق دریا است. این چشمه‌ها آب داغ و غنی از مواد معدنی را به درون آب سرد اقیانوس تخلیه می‌کنند و محیطی مناسب برای تشکیل اکوسیستم‌های منحصر به فرد فراهم می‌کنند. در این مناطق، باکتری‌هایی زندگی می‌کنند که از مواد شیمیایی (مانند سولفید هیدروژن) به جای نور خورشید برای تولید انرژی استفاده می‌کنند.
| نوع چشمه | دمای آب | مواد معدنی | جانداران شاخص |
|---|---|---|---|
| دودکش سیاه۸ | 350-400 درجه سانتی‌گراد | سولفیدها | کرم‌های لوله‌ای غول‌پیکر |
| دودکش سفید۹ | 200-300 درجه سانتی‌گراد | باریوم، کلسیم، سیلیکون | میگو، خرچنگ |
کاربردهای عملی مطالعه پشته‌ها
مطالعه پشته‌های میانی اقیانوسی فقط یک تحقیق علمی محض نیست، بلکه کاربردهای عملی مهمی دارد. این مطالعات به ما کمک می‌کند تا:
• چگونگی تشکیل کانسارهای معدنی ارزشمند را درک کنیم
• الگوهای زمین‌لرزه و آتشفشان را بهتر پیش‌بینی کنیم
• منشأ حیات بر روی زمین را بررسی کنیم (برخی دانشمندان معتقدند حیات اولیه ممکن است در این چشمه‌های گرمابی آغاز شده باشد)
• تغییرات آب و هوایی گذشته زمین را با مطالعه رسوبات اقیانوسی بازسازی کنیم
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، پشته میانی اقیانوسی یک رشته کوه پیوسته است که از هزاران کوه جداگانه، دره‌ها و فلات‌ها تشکیل شده است. این ساختار پیچیده بیشتر شبیه به یک سیستم کوهستانی گسترده است تا یک قله منفرد.
نه لزوماً. اگرچه نام "میانی اقیانوسی" دارد، اما همیشه دقیقاً در مرکز قرار ندارد. برای مثال، پشته میانی اقیانوس آرام شرقی، بیشتر به سمت شرق این اقیانوس متمایل است.
فشار بسیار زیاد در اعماق اقیانوس (صدها برابر فشار اتمسفر در سطح دریا) نقطه جوش آب را به شدت افزایش می‌دهد. بنابراین آب می‌تواند حتی در دمای 400 درجه سانتی‌گراد هم به حالت مایع باقی بماند.
پاورقی
۱ Mid-Ocean Ridge
۲ Divergent Boundaries
۳ Tectonic Plates
۴ Magma
۵ Oceanic Crust
۶ Mantle
۷ Hydrothermal Vents
۸ Black Smokers
۹ White Smokers
