هنر اندازهگیری زاویه: رازهای نقاله را کشف کن!
نقاله چیست و اجزای آن کداماند؟
نقاله یک وسیلهی اندازهگیری نیمدایرهای یا گاهی دایرهای است که برای اندازهگیری زاویه1 به کار میرود. تصور کنید یک کیک تولد را به ۳۶۰ تکهی کاملاً مساوی تقسیم کنید. اندازهی هر تکه، یک درجه2 است. نقاله نیز بر همین اساس درجهبندی شده است.
| نام جزء | توضیح |
|---|---|
| خط پایه (Base Line) | لبهی صاف و مستقیم نقاله که معمولاً روی یکی از ضلعهای زاویه قرار میگیرد. |
| مرکز (Center Point) | نقطهی کوچک دقیقاً در وسط خط پایه. این نقطه باید روی راس زاویه منطبق شود. |
| مقیاس درجهبندی (Scale) | دو سری اعداد از 0 تا 180 که روی لبهی منحنی نقاله نوشته شدهاند. |
انواع زاویههایی که هر روز میبینیم
قبل از یادگیری روش اندازهگیری، بهتر است با انواع زاویه آشنا شویم. زاویهها را بر اساس اندازهی آنها به گروههای مختلف تقسیم میکنند.
| نوع زاویه | محدوده اندازه (درجه) | مثال از محیط زندگی |
|---|---|---|
| حاده (تند) | < 90° | لبهی یک تکه پیتزا، نوک مداد وقتی آن را تیز میکنی. |
| قائم (راست) | 90° | گوشهی یک کتاب، گوشهی درب کلاس. |
| منفرجه (باز) | > 90° و < 180° | زاویهی بین عقربههای ساعت وقتی ساعت 4 را نشان میدهد. |
| نیمصفحه (Straight) | 180° | یک خط کش صاف که هیچ خمیدی ندارد. |
چگونه با نقاله یک زاویه را اندازهگیری کنیم؟
اندازهگیری زاویه با نقاله، مانند یک بازی پازل است که باید قطعات آن را درست سر جای خود قرار دهیم. این کار فقط در چهار گام ساده انجام میشود:
گام اول: هممرکز سازی. نقاله را طوری روی زاویه قرار دهید که مرکز نقاله دقیقاً روی راس زاویه (نقطهای که دو خط به هم میرسند) منطبق شود.
گام دوم: همخط سازی. خط پایه نقاله باید کاملاً بر یکی از ضلعهای زاویه مماس و همراستا باشد.
گام سوم: انتخاب مقیاس صحیح. نقاله دو سری اعداد دارد. باید از سری اعدادی استفاده کنید که از صفر شروع شده و در جهت ضلع دوم زاویه افزایش مییابد.
گام چهارم: خواندن مقدار. به دنبال نقطهای باشید که ضلع دوم زاویه از روی درجهبندی نقاله عبور میکند. عددی که در این تقاطع میبینید، اندازه زاویه بر حسب درجه است.
یک آزمایش عملی: اندازهگیری زاویهی مثلث
یک مثلث روی کاغذ بکشید. حالا از دانشهای جدید خود استفاده کنید. نقاله را بردارید و مراحل چهارگانه را برای اندازهگیری هر یک از سه زاویهی مثلث انجام دهید. یک کار جالب: مجموع سه زاویهای که اندازه زدید را با هم جمع بزنید. حاصل چقدر شد؟ بله، همیشه 180° میشود! این یک قانون مهم در هندسه است.
فرمول جمع زوایای مثلث به این صورت است: $\angle A + \angle B + \angle C = 180^\circ$
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
پاسخ: به جهت افزایش اعداد دقت کنید. اگر ضلع دوم زاویه به سمت راست باز شده، از اعداد ردیف پایین استفاده کنید. اگر به سمت چپ باز شده، از اعداد ردیف بالا. همیشه مطمئن شوید که از صفر شروع کردهاید.
پاسخ: دو اشتباه بسیار رایج وجود دارد. اول: قرار ندادن مرکز نقاله دقیقاً روی راس زاویه. دوم: همخط نکردن خط پایه نقاله با یکی از ضلعهای زاویه. این دو اشتباه، نتیجهی اندازهگیری را کاملاً اشتباه میکند.
پاسخ: خیر! شما میتوانید از نقاله برای کشیدن زاویههایی با اندازهی دقیق نیز استفاده کنید. مثلاً میخواهید یک زاویهی 60° بکشید. ابتدا یک خط راست بکشید (یک ضلع). سپس نقاله را طوری قرار دهید که مرکز آن روی نقطهی شروع خط (راس آینده) و خط پایه بر آن خط منطبق شود. حالا در مقابل عدد 60 روی نقاله یک نقطه بگذارید و آن را به راس وصل کنید.
پاورقی
1زاویه (Angle): فضای بین دو خط که در یک نقطه به نام راس به هم میرسند. واحد اندازهگیری آن درجه است.
2درجه (Degree): یکای اندازهگیری زاویه. یک دایرهی کامل ۳۶۰ درجه است.
3راس (Vertex): نقطهای که دو ضلع یک زاویه در آن به هم میرسند.
4ضلع (Side): هر یک از دو خط راستی که یک زاویه را میسازند.
5حاده (Acute Angle): به زاویهای گفته میشود که اندازهی آن از ۹۰ درجه کمتر باشد.
6قائم (Right Angle): زاویهای که اندازهی آن دقیقاً ۹۰ درجه است.
7منفرجه (Obtuse Angle): زاویهای که اندازهی آن بین ۹۰ و ۱۸۰ درجه باشد.
