راهبرد حذف حالت‌های نامطلوب در حل مسئله
اصول کلی راهبرد حذف
وقتی با یک مسئله یا سؤال چندگزینه‌ای روبه‌رو می‌شوید، گاهی پیدا کردن پاسخ درست به‌طور مستقیم سخت است. در این شرایط، راهبرد حذف به کمک شما می‌آید. اساس این روش بر این اصل استوار است که ابتدا گزینه‌هایی که به وضوح نادرست هستند را کنار بگذارید. با این کار، دامنهٔ انتخاب‌های شما کوچک‌تر شده و احتمال انتخاب پاسخ صحیح افزایش می‌یابد.
این روش فقط مخصوص درس ریاضی نیست؛ شما در بسیاری از موقعیت‌های زندگی روزمره نیز از این راهبرد استفاده می‌کنید. برای مثال، وقتی می‌خواهید یک بازی رایانه‌ای انتخاب کنید، ابتدا بازی‌هایی را که دوست ندارید، حذف می‌کنید و در نهایت از بین گزینه‌های باقی‌مانده، بهترین را برمی‌گزینید.
مراحل عملی اجرای راهبرد حذف
برای استفادهٔ درست از این راهبرد، باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
| مرحله | شرح | مثال |
|---|---|---|
| 1 | خواندن دقیق صورت مسئله و تمام گزینه‌ها | سؤال: «حاصل 15 + 25 کدام است؟» با گزینه‌های 30, 40, 50, 35 |
| 2 | حذف گزینه‌های آشکارا نادرست | حذف گزینهٔ 30 (چون جمع دو عدد زوج، حتماً زوج می‌شود) |
| 3 | بررسی گزینه‌های باقی‌مانده با محاسبه یا استدلال | بررسی 40 و 35؛ محاسبه می‌کنیم: $ 15 + 25 = 40 $ |
| 4 | انتخاب پاسخ نهایی از بین گزینه‌های باقی‌مانده | پاسخ صحیح 40 است |
کاربرد راهبرد حذف در زندگی روزمره
این راهبرد فقط برای حل سؤال‌های درسی نیست. شما در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های روزمره، ناخودآگاه از این روش استفاده می‌کنید. برای مثال:
فرض کنید می‌خواهید برای تولد دوست‌تان یک هدیه بخرید. شما ابتدا لیستی از چیزهایی که نمی‌خواهید بخرید، تهیه می‌کنید: مثلاً لوازم تحریر (چون خودش زیاد دارد)، اسباب‌بازی (چون بچه‌گانه است) و کتاب (چون مطمئن نیستید چه کتابی دوست دارد). با حذف این گزینه‌ها، حالا می‌توانید روی گزینه‌های بهتر مانند یک بازی فکری یا یک پوستر تمرکز کنید.
مثال دیگر: وقتی در یک مسابقهٔ تلویزیونی شرکت می‌کنید و سؤالی از شما پرسیده می‌شود، اگر پاسخ را دقیقاً نمی‌دانید، سعی می‌کنید ابتدا گزینه‌های غیرمنطقی را حذف کنید. این کار شانس شما برای برنده شدن را بسیار افزایش می‌دهد.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: خیر. این راهبرد زمانی مؤثر است که شما بتوانید حداقل یک یا دو گزینه را به‌طور قطعی نادرست تشخیص دهید. اگر هیچ کدام از گزینه‌ها به نظرتان نادرست نرسد، باید از روش‌های دیگر حل مسئله کمک بگیرید.
پاسخ: بزرگ‌ترین اشتباه، عجله کردن و حذف زودهنگام یک گزینه است. ممکن است یک گزینه در نگاه اول نادرست به نظر برسد، اما با دقت بیشتر متوجه شوید که همان پاسخ صحیح است. بنابراین همیشه با دقت و حوصله تمام گزینه‌ها را بررسی کنید.
پاسخ: بله، اما به شکل‌های مختلف. در درس علوم می‌توان گزینه‌های مخالف واقعیت‌های علمی را حذف کرد. در درس فارسی می‌توان کلمات یا جمله‌های بی‌معنی را کنار گذاشت. حتی در انتخاب دوست نیز می‌توان از این روش استفاده کرد!
پاورقی
در این مقاله از برخی واژه‌های تخصصی استفاده شده که معادل انگلیسی1 آن‌ها به شرح زیر است:
1 English Equivalent
راهبرد2 (Strategy): یک برنامه یا روش کلی برای رسیدن به هدف.
حالت‌های نامطلوب3 (Undesirable States): شرایط یا گزینه‌هایی که ما را به پاسخ صحیح نزدیک نمی‌کنند.
گزینه‌های نامناسب4 (Inappropriate Options): پاسخ‌های احتمالی که با اطلاعات مسئله همخوانی ندارند.