زاویه‌ٔ راست یا قائمه: زاویه‌ای ۹۰ درجه که توسط دو خط عمود بر هم ساخته می‌شود.

بروزرسانی شده در: 12:45 1404/08/14 مشاهده: 12 دسته بندی: کپسول آموزشی

زاویه‌ی راست: نود درجه از شگفتی

سفر به دنیای هندسه و کشف زاویه‌ای که همه‌جا هست!

این مقاله به زبان ساده، زاویه‌ی راست^۱ را معرفی می‌کند. شما با مفهوم این زاویه، چگونگی تشخیص آن در محیط اطراف، کاربردهایش در زندگی روزمره و تفاوت آن با دیگر زاویه‌ها آشنا خواهید شد. کلمات کلیدی مهم این مقاله عبارت‌اند از: زاویه، درجه، عمود بر هم و نود درجه.

زاویه‌ی راست چیست؟

فرض کنید دو خط کش را روی میزتان طوری قرار دهید که کاملاً به هم بچسبند. اگر یکی از خط‌کش‌ها را به آرامی بچرخانید، یک «بازشدگی» بین آن‌ها ایجاد می‌شود. به این بازشدگی یک زاویه^۲ می‌گویند. حالا اگر این چرخش را آنقدر ادامه دهید که دو خط کش دقیقاً مانند حرف «L» انگلیسی یا گوشه‌ی یک کاغذ شوند، شما یک زاویه‌ی راست ساخته‌اید. این زاویه دقیقاً 90 درجه است.

فرمول نمادین: وقتی دو خط بر هم عمود^۳ هستند، زاویه‌ی بین آن‌ها یک زاویه‌ی راست یا $90^\circ$ است.

انواع زاویه‌ها

همه‌ی زاویه‌ها مثل هم نیستند! آن‌ها را بر اساس اندازه‌ی درجه‌شان به گروه‌های مختلف تقسیم می‌کنیم. در جدول زیر با مهم‌ترین انواع زاویه آشنا می‌شویم.

نام زاویه	محدوده‌ی درجه	مثال ساده
زاویه‌ی تند^۴	کمتر از 90 درجه	تیزی نوک مداد
زاویه‌ی راست	دقیقاً 90 درجه	گوشه‌ی یک کتاب
زاویه‌ی باز^۵	بیشتر از 90 و کمتر از 180 درجه	دهان یک کروکودل وقتی کمی باز است!

شکارچی زاویه‌ی راست در خانه و مدرسه

حالا بیایید مانند یک شکارچی، به دنبال زاویه‌های راست در اطرافمان بگردیم. شما می‌توانید آن‌ها را در گوشه‌ی دیوارهای کلاس، لبه‌ی میز تحریر، درِ یخچال، صفحه‌ی تلویزیون و حتی در طراحی پنجره‌ها پیدا کنید. وقتی یک نقاشی می‌کشید و خط‌کش را برای رسم یک مربع یا مستطیل استفاده می‌کنید، در هر چهار گوشه‌ی آن، زاویه‌ی راست به وجود می‌آورید. این زاویه به سازه‌ها و وسایل استحکام و پایداری می‌دهد. تصور کنید اگر گوشه‌ی میزتان زاویه‌ی راست نبود، چه شکلی می‌شد؟ احتمالاً همه‌چیز از روی آن به راحتی می‌لغزید و می‌افتاد!

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

سوال: آیا هر شکلی که شبیه مربع یا مستطیل است، حتماً زاویه‌ی راست دارد؟

پاسخ: خیر. گاهی ممکن است یک شکل چهارضلعی، به دلیل کشیده شدن یا دید از یک زاویه‌ی خاص، شبیه مستطیل به نظر برسد، اما گوشه‌های آن دقیقاً 90 درجه نباشند. برای اطمینان باید از وسیله‌ای مثل گونیام^۶ استفاده کرد.

سوال: چرا عدد 90 برای این زاویه انتخاب شده است؟

پاسخ: تقسیم یک دایره کامل به 360 درجه، یک قرارداد قدیمی است. یک زاویه‌ی راست، دقیقاً یک‌چهارم ($\frac{1}{4}$) از این دایره است. پس $\frac{360}{4} = 90$ به دست می‌آید.

جمع‌بندی: زاویه‌ی راست، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین مفاهیم در هندسه است که آن را با اندازه‌ی 90 درجه و نماد $90^\circ$ می‌شناسیم. این زاویه وقتی به وجود می‌آید که دو خط کاملاً بر هم عمود باشند. شما هر روزه با نگاه کردن به وسایل و ساختمان‌های اطرافتان، می‌توانید نمونه‌های زیادی از این زاویه‌ی مفید را پیدا کنید.

پاورقی

^۱زاویه‌ی راست (Right Angle): به زاویه‌ای که اندازه‌ی آن دقیقاً ۹۰ درجه باشد گفته می‌شود.

^۲زاویه (Angle): به فضای بین دو خط که در یک نقطه به هم می‌رسند، زاویه می‌گویند.

^۳عمود (Perpendicular): وقتی دو خط در یک نقطه همدیگر را قطع می‌کنند و زاویه‌های بین آن‌ها راست است، به آن دو خط، عمود بر هم می‌گویند.

^۴زاویه‌ی تند (Acute Angle): به زاویه‌ای که اندازه‌ی آن کمتر از ۹۰ درجه باشد گفته می‌شود.

^۵زاویه‌ی باز (Obtuse Angle): به زاویه‌ای که اندازه‌ی آن بیشتر از ۹۰ درجه و کمتر از ۱۸۰ درجه باشد گفته می‌شود.

^۶گونیا (Set Square): یک وسیله‌ی مثلث‌شکل که برای رسم و تشخیص زاویه‌ی راست از آن استفاده می‌شود.

زاویه زاویه راست نود درجه عمود هندسه

پایهٔ سوم ریاضی سوم زاویه‌ٔ راست

اطلاع از تغییرات در بسته‌های گاما

کاربر عزیز سلام!