حکومت علویان: یک فرمانروایی کوچک و مذهبی
طبرستان؛ خانهٔ امن علویان
تصور کنید شما و خانوادهتان در محلهای زندگی میکنید که یک گروه قدرتمند میخواهند به شما زور بگویند. شما چه کار میکنید؟ احتمالاً به جایی امن پناه میبرید. علویان هم دقیقاً همین کار را کردند. آنها که از خلفای عباسی ناراضی بودند، به منطقهای به نام طبرستان (استانهای مازندران و گلستان امروزی) رفتند. این منطقه به خاطر کوههای بلند و جنگلهای انبوه، مانند یک قلعهٔ طبیعی بود و دفاع از آن آسان بود.
| مشخصه | طبرستان | پایتخت عباسیان (بغداد) |
|---|---|---|
| آب و هوا | معتدل و پرباران | گرم و خشک |
| موقعیت دفاعی | کوهستانی و سخت | هموار و باز |
| امنیت برای علویان | بسیار بالا | بسیار پایین |
بنیانگذاران و فرمانروایان مهم
حکومت علویان توسط افرادی از نوادگان امام علی (ع) رهبری میشد. آنها مانند مدیران یک مدرسهٔ بزرگ بودند که میخواستند قوانین خود را بر اساس عقایدشان اجرا کنند.
| نام فرمانروا | دوره حکومت (سال قمری) | کار مهم |
|---|---|---|
| حسن بن زید (داعی کبیر)۴ | ۲۵۰ - ۲۷۰ | بنیانگذاری حکومت |
| ناصر کبیر (اطروش)۵ | ۳۰۱ - ۳۰۴ | تقویت و گسترش حکومت |
زندگی مردم تحت حکومت علویان
در این حکومت، مانند زمانی که معلم جدیدی به کلاس میآید و قوانین تازهای وضع میکند، علویان نیز روشهای جدیدی برای ادارهٔ جامعه به کار بردند. آنها کشاورزی را رونق دادند. کشاورزان در دامنههای سبز کوههای طبرستان برنج و مرکبات میکاشتند. همچنین، آنها به ساخت مساجد و آموزش عقاید شیعی اهمیت زیادی میدادند.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
پاسخ: خیر. این حکومت فقط بر منطقهٔ طبرستان و بخشهایی از گیلان تسلط داشت. آنها یک دولت محلی و نسبتاً کوچک بودند.
پاسخ: همانطور که یک تیم فوتبال ممکن است به دلیل بیپولی یا درگیری بین بازیکنانان از هم بپاشد، حکومت علویان نیز به دلیل اختلافات داخلی و حملهٔ سلسلههای قدرتمند همسایه مانند سامانیان۶ از بین رفت. سرانجام در سال ۳۱۶ هجری قمری، حکومت آنها برای همیشه پایان یافت.
پاورقی
۱ علویان (Alavids): به نوادگان امام علی (ع) گفته میشود که در اینجا اشاره به سلسلهای حاکم در طبرستان دارد.
۲ طبرستان (Tabaristan): نام تاریخی مناطق شمالی ایران که امروزه استانهای مازندران و گلستان را شامل میشود.
۳ عباسیان (Abbasid Caliphate): خلفایی که مرکز حکومتشان در شهر بغداد بود و بر بخش وسیعی از جهان اسلام حکومت میکردند.
۴ داعی کبیر (Al-Da'i al-Kabir): به معنای «خوانندهٔ بزرگ» و لقب حسن بن زید، بنیانگذار حکومت علویان.
۵ اطروش (Al-Utrush): به معنای «کر» یا «کمشنوا» و لقب ناصر کبیر، یکی از فرمانروایان مهم علوی.
۶ سامانیان (Samanid Empire): یک سلسلهٔ ایرانی که در ماوراءالنهر و خراسان قدرت داشتند و رقیب علویان بودند.