ویروس آنفلوآنزا: یک مهمان ناخواندهٔ کوچک
ویروس چیست و آنفلوآنزا چگونه وارد بدن می‌شود؟
یک ویروس، یک ذرهٔ بسیار کوچک است که حتی از باکتری هم کوچک‌تر است. آنقدر کوچک که فقط با میکروسکوپ‌های خیلی قوی دیده می‌شود. ویروس آنفلوآنزا مانند یک کلید عمل می‌کند که فقط قفل سلول‌های بینی، گلو و ریه‌های ما را می‌تواند باز کند. وقتی فرد بیمار سرفه یا عطسه می‌کند، قطرات ریزی حاوی ویروس در هوا پخش می‌شوند. اگر این قطرات را تنفس کنیم یا به سطوح آلوده دست بزنیم و سپس دستمان را به چشم، بینی یا دهان بزنیم، ویروس وارد بدن ما می‌شود.
وقتی ویروس وارد سلول می‌شود، مانند یک کارخانه، شروع به ساختن کپی‌های زیادی از خودش می‌کند. این کپی‌ها سلول را ترک کرده و به سلول‌های جدید حمله می‌کنند. فرآیند تکثیر ویروس را می‌توان به صورت زیر نشان داد:
$ 1 \text{ ویروس } \rightarrow \text{ داخل سلول } \rightarrow 100 \text{ ویروس جدید } $
این یعنی یک ویروس می‌تواند در مدت کوتاهی، صدها ویروس جدید تولید کند.
انواع مختلف ویروس آنفلوآنزا
ویروس آنفلوآنزا فقط یک نوع نیست، بلکه خانواده‌ای از ویروس‌هاست. دانشمندان آن‌ها را بر اساس پروتئین‌های سطحی‌شان به انواع اصلی A، B و C تقسیم‌بندی می‌کنند. نوع A و B مسئول شیوع سالانهٔ بیماری در انسان‌ها هستند.
| نوع ویروس | میزبان‌های اصلی | شدت بیماری |
|---|---|---|
| نوع A2 | انسان، پرندگان، خوک | شدید |
| نوع B3 | عمدتاً انسان | متوسط |
| نوع C4 | انسان، خوک | خفیف |
ویروس نوع A به دلیل توانایی تغییر سریع و ایجاد همه‌گیری‌های بزرگ، بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. برای مثال، آنفلوآنزای خوکی5 و آنفلوآنزای پرندگان6 از انواع ویروس نوع A هستند.
علائم بیماری و جنگ بدن با ویروس
وقتی ویروس آنفلوآنزا وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی7 ما مانند یک ارتش دفاعی وارد عمل می‌شود. بسیاری از علائمی که احساس می‌کنیم، در واقع نتیجهٔ جنگ سیستم ایمنی بدن با ویروس است.
علائم شایع آنفلوآنزا عبارتند از:
- تب و لرز: تب، یک استراتژی دفاعی بدن برای کند کردن تکثیر ویروس است.
- سرفه و گلودرد: ویروس به سلول‌های مجاری تنفسی حمله کرده و باعث التهاب می‌شود.
- آبریزش یا گرفتگی بینی: بدن سعی می‌کند با تولید مخاط بیشتر، ویروس را از بینی خارج کند.
- دردهای عضلانی و احساس خستگی مفرط: این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن تمام انرژی خود را برای مبارزه با ویروس متمرکز می‌کند.
معمولاً این علائم بین 3 تا 7 روز طول می‌کشند، اما احساس خستگی ممکن است بیشتر ادامه داشته باشد.
راه‌های عملی برای پیشگیری از آنفلوآنزا
ما می‌توانیم با رعایت چند نکتهٔ ساده، مانند یک قلعهٔ محکم از خود در برابر این ویروس دفاع کنیم. بهترین راه برای پیشگیری، تزریق واکسن8 آنفلوآنزا در آغاز فصل پاییز است. واکسن به سیستم ایمنی بدن ما آموزش می‌دهد که چگونه بدون بیمار کردن ما، با ویروس مبارزه کند.
راه‌های دیگر پیشگیری:
- شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه.
- پوشاندن دهان و بینی با دستمال یا آرنج هنگام سرفه و عطسه.
- خودداری از تماس نزدیک با افراد بیمار.
- تمیز نگه داشتن سطوحی که زیاد لمس می‌شوند، مانند دستگیرهٔ درها.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. اگرچه هر دو بیماری تنفسی هستند، اما توسط ویروس‌های کاملاً متفاوتی ایجاد می‌شوند. آنفلوآنزا معمولاً ناگهانی‌تر شروع می‌شود و علائم شدیدتری مانند تب بالا و درد عضلانی دارد، در حالی که سرماخوردگی معمولاً خفیف‌تر است و بیشتر با آبریزش بینی و عطسه همراه است.
خیر. آنفلوآنزا فقط توسط ویروس ایجاد می‌شود. هوای سرد به تنهایی باعث آنفلوآنزا نمی‌شود، اما چون در فصول سرد مردم بیشتر در فضاهای بسته و در کنار هم هستند، ویروس راحت‌تر از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
چون ویروس آنفلوآنزا بسیار باهوش است و هر سال شکل خود را کمی تغییر می‌دهد (جهش می‌کند). دانشمندان هر سال با بررسی ویروس‌های در گردش، واکسن جدیدی را تولید می‌کنند که برای مقابله با همان انواع جدید، بهترین محافظت را ارائه می‌دهد.
ویروس آنفلوآنزا یک موجود بسیار ریز است که می‌تواند باعث بیماری شود. ما با شناخت راه‌های انتقال آن (از طریق سرفه، عطسه و دست‌های آلوده) و با رعایت نکات بهداشتی ساده مانند شستن دست‌ها و تزریق واکسن سالانه، می‌توانیم به خوبی از خود و عزیزانمان در برابر این بیماری محافظت کنیم. به یاد داشته باش که پیشگیری، همیشه بهتر از درمان است.
پاورقی
1 Influenza Virus
2 Influenza A Virus: این نوع می‌تواند هم انسان و هم حیوانات را آلوده کند و قابلیت ایجاد همه‌گیری را دارد.
3 Influenza B Virus: این نوع عمدتاً انسان‌ها را آلوده می‌کند.
4 Influenza C Virus: معمولاً باعث بیماری خفیف می‌شود.
5 Swine Flu
6 Avian Flu (Bird Flu)
7 Immune System: سیستم دفاعی بدن.
8 Vaccine: ماده‌ای که برای تحریک سیستم ایمنی بدن و ایجاد مصونیت در برابر یک بیماری خاص تزریق می‌شود.