آوند چیست؟
آوندها: لوله‌های حمل و نقل گیاه
اگر به یک درخت نگاه کنید، شاید فکر کنید که یک چیز ثابت و بی‌حرکت است. اما درون ساقه و برگ‌های آن، اتفاقات زیادی در جریان است! گیاهان هم برای زنده ماندن نیاز به آب و غذا دارند. آوند به مجموعه‌ای از لوله‌های بسیار باریک در درون گیاه گفته می‌شود که کار انتقال مواد مختلف را بر عهده دارند. این لوله‌ها مانند رگ‌های خونی در بدن ما انسان‌ها عمل می‌کنند.
فرض کنید ریشه‌های گیاه یک شیر آب هستند که آب و مواد معدنی را از خاک می‌مکند. این مواد باید به تمام قسمت‌های گیاه، از جمله برگ‌های بالایی برسند. از طرف دیگر، برگ‌ها که غذاسازی می‌کنند، باید غذای آماده شده را به قسمت‌هایی مانند ریشه و میوه بفرستند. این انتقال به وسیله‌ی آوندها انجام می‌شود.
انواع آوند و کار هر کدام
سیستم آوندی گیاهان از دو نوع لوله‌ی اصلی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه‌ی خاص خود را دارند. در جدول زیر می‌توانید این دو نوع را با هم مقایسه کنید:
| نام آوند | مسئول انتقال | جهت حرکت | مثال |
|---|---|---|---|
| بافت چوبی۲ | آب و مواد معدنی | از ریشه به سمت بالا (به سوی برگ‌ها) | مانند لوله‌کشی که آب را به طبقات بالای یک ساختمان می‌برد. |
| بافت آبکش۳ | غذای آماده (شیره‌ی پرورده) | از برگ به همه‌ی قسمت‌های گیاه (به بالا و پایین) | مانند یک سیستم پست که بسته‌های غذایی را به همه‌ی اتاق‌های خانه می‌فرستد. |
آوندها در عمل: از درختان بلند تا سبزیجات
آوندها فقط در درختان وجود ندارند، بلکه در همه‌ی گیاهان، از کوچکترین علف تا بزرگترین درخت بلوط دیده می‌شوند. در درختان، بافت چوبی همان قسمتی است که چوب درخت را تشکیل می‌دهد و بسیار محکم است. به همین دلیل است که می‌توانیم از چوب درخت برای ساختن میز و صندلی استفاده کنیم.
در گیاهانی مانند کاهو یا اسفناج، آوندها بسیار نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند. اگر ساقه‌ی یک گل رز را بشکنید، می‌توانید رشته‌های نازک و سفیدرنگی را ببینید که همان آوندها هستند. حتی در یک توت فرنگی، آوندها مسئول رساندن مواد قندی و طعم‌دار به تمام قسمت‌های میوه هستند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. آوندها در تمام بخش‌های گیاه،包括 ریشه، ساقه، برگ‌ها، گلها و میوه‌ها گسترده شده‌اند و یک شبکه‌ی کامل انتقال را تشکیل می‌دهند.
یکی از دلایل شایع این مشکل، مسدود شدن آوندها است. اگر به گیاه بیش از حد آب داده باشیم، ریشه‌ها نمی‌توانند نفس بکشند و این موضوع کار آوندها را مختل می‌کند و در نتیجه مواد غذایی به خوبی به برگ‌ها نمی‌رسد.
خیر. آوندها مخصوص گیاهان هستند. حیوانات برای انتقال مواد در بدن خود، سیستم گردش خون (رگ‌های خونی) و قلب دارند.
پاورقی
۱آوند (Vascular Tissue): به بافت‌های هادی در گیاهان گفته می‌شود که مسئول انتقال مواد درون گیاه هستند.
۲بافت چوبی (Xylem): نوعی از آوند که مسئول انتقال آب و مواد معدنی از ریشه به سایر قسمت‌های گیاه است.
۳بافت آبکش (Phloem): نوعی از آوند که مسئول انتقال مواد غذایی ساخته شده در برگ به تمام بخش‌های گیاه است.