جمله‌نویسی چیست؟
اجزای اصلی یک جمله
هر جمله مانند یک خانه کوچک است که دو بخش مهم دارد: نهاد1 و گزاره2. نهاد مثل صاحب خانه است و گزاره مثل کاری که آن صاحب خانه انجام می‌دهد. برای مثال در جمله «پرنده آواز می‌خواند.»، کلمه پرنده نهاد و آواز می‌خواند گزاره است.
| نام بخش | کاربرد | مثال |
|---|---|---|
| نهاد | کسی یا چیزی که جمله درباره اوست | پدر |
| گزاره | کاری که نهاد انجام می‌دهد یا ویژگی او | نان می‌خرد |
| جمله کامل | نهاد + گزاره با معنی کامل | پدر نان می‌خرد |
چگونه یک جمله خوب بسازیم؟
برای ساختن یک جمله خوب، اول باید بدانیم می‌خواهیم درباره چه کسی یا چه چیزی حرف بزنیم. این می‌شود نهاد جمله. سپس باید بدانیم آن شخص یا چیز چه کاری انجام می‌دهد یا چه ویژگی دارد. این هم می‌شود گزاره. مثلاً اگر بخواهیم درباره گربه خانه حرف بزنیم، می‌گوییم: «گربه سفید است.» یا «گربه شیر می‌خورد.»
جمله‌سازی در زندگی روزمره
ما هر روز و در هر جا از جمله استفاده می‌کنیم. وقتی به مادرتان می‌گویید: «من گرسنه‌ام.» در واقع یک جمله ساخته‌اید. وقتی معلم از شما می‌پرسد: «امروز هوا چطور است؟» و شما جواب می‌دهید: «آفتابی است.» این هم یک جمله است. حتی وقتی در دفتر مشق خود می‌نویسید: «من به مدرسه می‌روم.» در حال جمله‌نویسی هستید.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: خیر، این فقط یک کلمه است. چون نمی‌فهمیم آن پسر چه کاری انجام می‌دهد یا چگونه است. برای کامل شدن باید بگوییم: «پسر بازی می‌کند.» یا «پسر مهربان است.»
پاسخ: خیر، چون نمی‌دانیم چه کسی می‌خورد. این فقط گزاره است و نهاد ندارد. جمله کامل می‌شود اگر بگوییم: «سارا می‌خورد.»
پاسخ: یک جمله می‌تواند فقط دو کلمه داشته باشد، مانند «باران می‌بارد.» اما مهم این است که هم نهاد و هم گزاره را داشته باشد و معنی کامل بدهد.
پاورقی
1 نهاد (Subject): کسی یا چیزی که جمله درباره آن صحبت می‌کند.
2 گزاره (Predicate): بخشی از جمله که کار یا ویژگی نهاد را بیان می‌کند.