بخش پادآسیمیک: شاخه آرام‌بخش سیستم خودمختار

سیستم پادآسیمیک: موتور آرامش و بازیابی بدن

سیستم عصبی خودمختار چیست؟

بدن شما برای کنترل کارکردهای غیرارادی مانند ضربان قلب، تنفس و هضم غذا، یک سیستم مدیریتی بسیار هوشمند دارد به نام سیستم عصبی خودمختار. این سیستم مانند خلبان خودکار یک هواپیما عمل می‌کند و شما بدون آن که نیاز باشد به آن فکر کنید، نفس می‌کشید و قلب شما می‌تپد. این سیستم به دو شاخه‌ی اصلی تقسیم می‌شود:

کارکردهای حیاتی بخش پادآسیمیک

سیستم پادآسیمیک مانند یک مکانیسم ترمیم و ذخیره‌ی انرژی داخلی عمل می‌کند. تصور کنید پس از یک روز پرمشغله به خانه بازمی‌گردید و روی مبل می‌نشینید. در این لحظه، سیستم پادآسیمیک شما فعال می‌شود و تغییرات زیر را در بدن شما ایجاد می‌کند:

• کاهش ضربان قلب و فشار خون: قلب شما آرام‌تر و با قدرت بیشتری می‌تپد تا انرژی ذخیره کند.
• تحریک غدد بزاقی و دستگاه گوارش: ترشح بزاق افزایش می‌یابد و حرکت لوله‌ی گوارش برای هضم بهتر غذا سریع‌تر می‌شود. این همان دلیلی است که پس از غذا خوردن احساس آرامش و گاهی خواب‌آلودگی می‌کنید.
• انقباض مردمک چشم: مردمک‌های چشم شما کوچک‌تر می‌شوند تا نور کمتری وارد شود و شرایط برای استراحت فراهم گردد.
• تحریک دفع ادرار و مدفوع: عضلات مربوط به مثانه و روده شل می‌شوند تا فرآیند دفع راحت‌تر انجام شود.

زبان شیمیایی ارتباط: استیل‌کولین

سلول‌های عصبی چگونه با یکدیگر و با اندام‌ها صحبت می‌کنند؟ آن‌ها از مولکول‌های خاصی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی استفاده می‌کنند. انتقال‌دهنده‌ی عصبی اصلی در سیستم پادآسیمیک، استیل‌کولین است. این مولکول مانند یک کلید عمل می‌کند که فقط قفل‌های خاصی به نام «گیرنده‌ها» را روی سلول هدف باز می‌کند و دستور «آرامش» را صادر می‌نماید.

فرمول شیمیایی استیل‌کولین به صورت زیر است:

فعالیت پادآسیمیک در عمل: از غذا خوردن تا خوابیدن

برای درک بهتر، یک سناریوی روزانه را در نظر بگیرید:

صحنه: شما یک وعده غذای کامل میل کرده‌اید و حالا روی صندلی نشسته‌اید. بدن شما وارد حالت «استراحت و هضم» می‌شود.

• سیستم پادآسیمیک از طریق عصب واگ به قلب شما سیگنال می‌فرستد: "ضربان را کم‌کن".
• همزمان به معده و روده‌ی شما دستور می‌دهد: "انقباضات خود را برای مخلوط کردن و حرکت دادن غذا افزایش بده". آنزیم‌های گوارشی بیشتری ترشح می‌شوند.
• به غدد بزاقی دستور می‌دهد تا بزاق بیشتری تولید کنند که این کار به هضم اولیه‌ی غذا در دهان کمک می‌کند.
• با کاهش فعالیت کلی بدن، انرژی ذخیره شده و صرف فرآیندهای ترمیم سلولی و تقویت سیستم ایمنی می‌شود.

این فرآیندها به‌طور کامل خودکار و خارج از کنترل آگاهانه‌ی شما هستند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ پادآسیمیک (Parasympathetic): بخشی از سیستم عصبی خودمختار که مسئول فعالیت‌های آرام‌بخش و بازیابنده است.
^۲ سیستم عصبی خودمختار (Autonomic Nervous System): بخشی از سیستم عصبی که عملکردهای غیرارادی اندام‌های داخلی را کنترل می‌کند.
^۳ انتقال‌دهنده‌ی عصبی (Neurotransmitter): مواد شیمیایی که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کنند.
^۴ استیل‌کولین (Acetylcholine): یک انتقال‌دهنده‌ی عصبی مهم در سیستم پادآسیمیک و همچنین در اتصالات عصبی-عضلانی.
^۵ هم‌آسیمیک (Sympathetic): بخشی از سیستم عصبی خودمختار که مسئول پاسخ «جنگ و گریز» به استرس است.
^۶ نوراپی‌نفرین (Norepinephrine): انتقال‌دهنده‌ی عصبی اصلی در سیستم هم‌آسیمیک.
^۷ عصب واگ (Vagus Nerve): دهمین عصب جمجمه‌ای که نقش اصلی در انتقال پیام‌های پادآسیمیک به قلب، ریه‌ها و دستگاه گوارش دارد.