نای؛ لوله انتقال هوا به شش‌ها

نای؛ لولهٔ حیاتی تنفس

نای چیست و کجا قرار دارد؟

نای^۱، که به فارسی «گُلویی» نیز نامیده می‌شود، لوله‌ای است که هوا را از حنجره^۲ به سمت نایژه‌ها^۳ و در نهایت به شش‌ها هدایت می‌کند. این لوله دقیقاً در جلوی مری^۴ قرار گرفته است. وقتی غذایی را قورت می‌دهیم، یک پردهٔ کوچک به نام اپی‌گلوت^۵ روی نای را می‌پوشاند تا غذا به جای رفتن به مسیر هوا، به مری برود.

برای درک بهتر، یک نی نوشیدنی را تصور کنید. این نی مانند نای، مسیری مستقیم برای رساندن مایع به مقصد (لیوان) فراهم می‌کند. نای هم مسیری مستقیم برای رساندن هوا به شش‌ها ایجاد می‌کند.

ساختار داخلی نای؛ چگونه شکل خود را حفظ می‌کند؟

دیوارهٔ نای از حلقه‌های غضروفی به شکل حرف C ساخته شده‌اند. این حلقه‌ها مانند یک اسکلت داخلی عمل می‌کنند و مانع از این می‌شوند که نای در هنگام دم بسته شود. پشت این حلقه‌های غضروفی، عضلات صاف وجود دارند که می‌توانند منقبض و منبسط شوند.

داخل نای با سلول‌های مژکدار و غده‌های مخاطی پوشیده شده است. مژک‌ها مانند جاروی کوچکی عمل می‌کنند که به سمت بالا حرکت می‌کنند و ذرات گرد و غبار و میکروب‌هایی که با هوا وارد شده‌اند را به بیرون می‌رانند. مخاط نیز این ذرات را به دام می‌اندازد.

سفر یک مولکول اکسیژن از میان نای

بیایید سفر یک مولکول اکسیژن را از بینی تا رسیدن به یک کیسهٔ هوایی^۶ در شش دنبال کنیم. این سفر به درک عملکرد نای کمک می‌کند:

1. مولکول اکسیژن از بینی یا دهان وارد می‌شود.
2. از حنجره عبور کرده و وارد نای می‌شود. قطر نای در بزرگسالان حدود 2.5 سانتیمتر است.
3. نای به دو شاخه تقسیم می‌شود: نایژه‌های چپ و راست. این نقطه به نام کارینا^۷ شناخته می‌شود.
4. مولکول وارد نایژه‌های کوچک‌تر و سپس نایژک‌ها^۸ می‌شود.
5. در پایان، به کیسه‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول می‌رسد، جایی که تبادل گازها انجام می‌شود.

این مسیر را می‌توان به یک درخت وارونه تشبیه کرد که نای تنهٔ اصلی آن و نایژه‌ها و نایژک‌ها شاخه‌های کوچک‌تر آن هستند.

وقتی نای آسیب می‌بیند؛ بیماری‌های رایج

نای می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عفونت‌ها، استنشاق دود، یا یک جسم خارجی دچار مشکل شود. دو بیماری شایع که نای را تحت تأثیر قرار می‌دهند، تراکئیت^۱۰ (التهاب نای) و آسپیراسیون^۱۱ (ورود جسم خارجی به نای) هستند.

برای مثال، هنگامی که یک تکه غذا یا یک قطعه اسباب‌بازی کوچک به اشتباه وارد نای می‌شود، مسیر هوا مسدود شده و فرد دچار خفگی می‌شود. اینجاست که مانور هایملیخ^۱۲ (فشار به شکم) می‌تواند با ایجاد فشار از پایین به بالا، جسم را به بیرون براند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ نای (Trachea): لوله‌ای غضروفی که مسیر اصلی انتقال هوا به ریه‌هاست.
^۲ حنجره (Larynx): عضو تولید صدا که در بالای نای قرار دارد.
^۳ نایژه (Bronchus): هر یک از دو شاخه‌ای که از انتهای نای منشعب شده و به ریه‌ها می‌روند.
^۴ مری (Esophagus): لوله‌ای که غذا را از دهان به معده انتقال می‌دهد.
^۵ اپی‌گلوت (Epiglottis): یک پردهٔ غضروفی که مانند درپوشی روی حنجره را در هنگام بلع می‌پوشاند.
^۶ کیسهٔ هوایی (Alveolus): کیسه‌های میکروسکوپی در شش‌ها که تبادل گازهای اکسیژن و دی‌اکسید کربن در آن‌ها انجام می‌شود.
^۷ کارینا (Carina): برآمدگی در محل دو شاخه شدن نای به نایژه‌های چپ و راست.
^۸ نایژک (Bronchiole): شاخه‌های کوچک و بدون غضروف که از نایژه‌ها منشعب می‌شوند.
^۹ حجم جاری (Tidal Volume): حجم هوایی که در یک تنفس عادی و آرام وارد یا خارج می‌شود.
^۱۰ تراکئیت (Tracheitis): التهاب و عفونت نای.
^۱۱ آسپیراسیون (Aspiration): ورود مواد خارجی (مانند غذا یا مایع) به مسیرهای هوایی پایین‌تر از حنجره.
^۱۲ مانور هایملیخ (Heimlich Maneuver): یک اقدام کمک‌های اولیه برای رفع انسداد راه هوایی توسط یک جسم خارجی.