وزغ: قهرمانان ناشناخته طبیعت
وزغ چیست و به کدام گروه از جانوران تعلق دارد؟
وزغها جانورانی از رده دوزیستان یا دوزیستان هستند. دوزیستان به جانورانی گفته میشود که میتوانند هم در آب و هم در خشکی زندگی کنند. زندگی آنها معمولاً با تخمگذاری در آب شروع میشود. نوزادان آنها که لارو نام دارند و به آنها بچه قورباغه هم میگویند، در آب زندگی میکنند و با آبشش تنفس میکنند. سپس طی فرآیندی شگفتانگیز به نام دگردیسی، تغییر شکل داده و به موجود بالغ تبدیل میشوند که دارای شش است و میتواند در خشکی نفس بکشد.
برای مثال، یک وزغ معمولی (Common Toad) در یک برکه تخمگذاری میکند. پس از چند روز، هزاران بچه قورباغهٔ ریز از تخم خارج میشوند. آنها ابتدا به جلبکها میکنند و سپس با رشد کردن و پیدا کردن پاها، به تدریج برکه را ترک میکنند و به زندگی روی خشکی عادت میکنند.
تفاوت های کلیدی وزغ و قورباغه
خیلی از مردم فکر میکنند وزغ و قورباغه یکی هستند، اما آنها تفاوتهای زیادی با هم دارند. این تفاوتها به آنها کمک میکند تا در محیطهای مختلفی زندگی کنند.
ویژگی | وزغ | قورباغه |
---|---|---|
پوست | خشک، زبر و پر از غده (دانههای ریز) | مرطوب، نرم و لغزنده |
پاهای عقبی | کوتاهتر، برای راه رفتن | بلندتر، برای پریدن و شنا |
محل زندگی | بیشتر در خشکی، فقط برای تخمگذاری به آب میرود | نزدیک به آب (برکه، رودخانه) |
تخمها | به شکل رشتههای طویل و باریک | به صورت تودههای ژلهای گرد |
سازگاری های شگفت انگیز برای بقا
وزغها برای زنده ماندن در محیطهای مختلف، ویژگیهای فیزیکی و رفتاری فوقالعادهای دارند.
پوست: پوست خشک و زبر وزغ به او کمک میکود رطوبت بدنش را در محیطهای خشکتر حفظ کند. غدههای روی پوستش اغلب مواد شیمیایی تولید میکنند که برای بسیاری از شکارچیان سمی یا بدطعم است. این یک مکانیسم دفاعی بسیار مؤثر است.
رنگ: رنگ اکثر وزغها قهوهای، خاکستری یا سبز زیتونی است. این رنگها به آنها کمک میکند تا در میان برگهای خشک، خاک و سنگها استتار کنند و از دید شکارچیان پنهان بمانند.
زبان: مانند قورباغهها، وزغها نیز زبانی بلند و چسبنده دارند که میتوانند آن را با سرعت بسیار به سمت طعمه پرتاب کنند. معادله ساده حرکت زبان را میتوان اینگونه نشان داد: انرژی پتانسیل کشسانی در ماهیچهها به انرژی جنبشی برای پرتاب زبان تبدیل میشود. برای نشان دادن سرعت، میتوان گفت شکار در مدت زمان بسیار کوتاهی صید میشود.
یک کمک کننده بزرگ به کشاورزان و باغداران
وزغها برای انسانها بسیار مفید هستند. آنها به عنوان یک آفتکش طبیعی عمل میکنند. یک وزغ بالغ در طول یک شب میتواند تعداد بسیار زیادی از حشرات موذی که به محصولات کشاورزی و باغها آسیب میرسانند را شکار کند. منوی غذایی آنها شامل حلزون، کرم، سوسک، عنکبوت، لارو حشرات و بسیاری از حشرات دیگر است.
برای درک این موضوع، فرض کنید یک باغ کوچک دارید که مورد حمله حلزونها قرار گرفته است. به جای استفاده از سموم شیمیایی که میتواند به خاک و دیگر موجودات مفید آسیب برساند، حضور چند وزغ میتواند به طور طبیعی جمعیت حلزونها را کنترل کند. این یک مثال عینی از کنترل زیستی آفات است.
اشتباهات رایج و پرسش های مهم
این یک باور کاملاً غلط و رایج است! آن برآمدگیهای روی پوست وزغ، زگیل نیستند. آنها غده هستند که برخی از آنها ممکن است مواد محافظتی ترشح کنند. این مواد اگرچه ممکن است برای برخی شکارچیان مضر باشد، اما برای انسانها باعث ایجاد زگیل نمیشود. پس از لمس یک وزغ، فقط کافی است دستان خود را با آب و صابون بشویید.
وزغها گوشتخوار هستند و رژیم غذایی آنها عمدتاً از حشرات و بیمهرگان کوچک تشکیل شده است. آنها شکارچیان صبوری هستند. در تاریکی کمین میکنند و وقتی طعمه به اندازه کافی نزدیک شد، زبان فوقالعاده چسبناک و سریع خود را به سمت آن پرتاب میکنند. طعمه به زبان میچسبد و بلافاصله بلعیده میشود.
متأسفانه مانند بسیاری از دوزیستان، جمعیت وزغها به دلیل آلودگی، از بین رفتن محل زندگی (مانند خشک کردن تالابها) و عبور وسایل نقلیه از جادههای مهاجرت در حال کاهش است. ما میتوانیم با ساختن یک حوضچه کوچک در باغ یا گلدانهای برعکس به عنوان پناهگاه، به آنها کمک کنیم. همچنین باید در رانندگی شبانه، به خصوص در نزدیکی مناطق مرطوب، دقت بیشتری داشته باشیم.
پاورقی
[1] Amphibians (دوزیستان): به جانورانی گفته میشود که بخشی از زندگی خود را در آب و بخشی را در خشکی میگذرانند. مانند وزغ، قورباغه، سمندر و سیسیلیان.
[2] Ecosystem (بومسازگان): به جامعهای از موجودات زنده (گیاهان، جانوران و ریزجانداران) در پیوند با عوامل غیرزنده محیط (هوا، آب و خاک) گفته میشود که به عنوان یک واحد با هم در تعامل هستند.
[3] Metamorphosis (دگردیسی): فرآیند تغییر شکل قابل توجه و نسبتاً سریع از نظر جسمی که پس از تولد یا تفریخ اتفاق میافتد. در حشرات و دوزیستان دیده میشود، مانند تبدیل یک لارو (بچه قورباغه) به یک بالغ (وزغ).
[4] Tadpole (بچه قورباغه): مرحله لاروی دوزیستان بیدم مانند قورباغهها و وزغها.