منظومه شمسی

منظومه شمسی: سفر به قلب کیهان

خورشید: قلب تپنده منظومه ما

خورشید، یک ستاره از نوع کوتوله زرد، بیش از 99.8% از جرم کل منظومه شمسی را تشکیل می دهد. این نیروگاه عظیم هسته ای منبع نور، گرما و انرژی برای همه سیارات است. برای درک اندازه آن، تصور کنید اگر خورشید به اندازه یک دروازه فوتبال بود، زمین تنها به اندازه یک مهره کوچک می بود! واکنش های همجوشی در هسته خورشید، هیدروژن را به هلیوم تبدیل می کند و انرژی عظیمی آزاد می نماید. این انرژی طی سفر خود از لایه های مختلف خورشید (هسته، ناحیه تابشی، ناحیه همرفتی، شیدسپهر، کروموسفر و تاج) عبور می کند تا بالاخره به صورت نور و گرما به ما برسد.

سیارات داخلی: دنیاهای سنگی

چهار سیاره نزدیک به خورشید (عطارد، زهره، زمین و مریخ) به عنوان سیارات سنگی یا زمین‌سان شناخته می شوند. این سیارات سطحی جامد و سنگی دارند و نسبت به سیارات خارجی کوچک‌تر و چگال‌تر هستند.

سیارات خارجی: غول های گازی و یخی

فراتر از کمربند سیارکی، چهار سیاره غول پیکر قرار دارند: مشتری و زحل (غول های گازی) و اورانوس و نپتون (غول های یخی). برخلاف سیارات سنگی، این جهان‌ها سطح جامد مشخصی ندارند و عمدتاً از گازهای هیدروژن و هلیوم و همچنین انواع یخ‌ها تشکیل شده‌اند.

اجرام کوچک: سیارک ها، دنباله دارها و کمربند کویپر

منظومه شمسی تنها از سیارات تشکیل نشده است. اجرام کوچک‌تر زیادی وجود دارند که به درک ما از تشکیل منظومه شمسی کمک می‌کنند.

• کمربند سیارکی: بین مریخ و مشتری قرار دارد و حاوی میلیون ها سیارک، که بقایای تشکیل منظومه شمسی هستند، می باشد. بزرگترین سیارک در این ناحیه سرس است که اکنون به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه بندی می شود.
• دنباله دارها: اغلب به "گلوله های برفی کثیف" تشبیه می شوند زیرا از یخ، غبار و سنگ تشکیل شده اند. هنگامی که به خورشید نزدیک می شوند، یخ آنها تبخیر شده و دنباله ای درخشان ایجاد می کند. دنباله دارهای معروف مانند هالی در مدارهای بیضی شکل کشیده به دور خورشید می چرخند.
• کمربند کویپر و ابر اورت: فراتر از نپتون، کمربند کویپر قرار دارد که خانه سیارات کوتوله مانند پلوتو، اریس و ماکیماکی است. حتی دورتر، ابر کروی اورت قرار دارد که منبع بسیاری از دنباله دارهای بلند دوره ای است.

مأموریت های اکتشافی: چشمان بشر در فضا

بشر برای کشف اسرار منظومه شمسی، فضاپیماهای بی سرنشین بسیاری را به نقاط مختلف آن فرستاده است. این مأموریت‌ها تصاویر خیره‌کننده‌ای ارسال کرده و داده‌های ارزشمندی درباره ترکیب، زمین شناسی و تاریخچه سیارات و قمرهایشان جمع‌آوری کرده‌اند.

مأموریت های معروف شامل وویجر 1 و 2 (که از تمام سیارات خارجی عبور کردند و اکنون در فضای بین ستاره ای هستند)، کاوشگرهای وایکینگ (فرود روی مریخ)، کاسینی (مطالعه زحل و قمرهایش) و اخیراً پرسویرنس (جستجوی حیات در مریخ) هستند. تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز در حال انقلابی درک ما از تشکیل سیارات در سایر منظومه های ستاره ای است.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

[1] IAU (International Astronomical Union): اتحادیه بین المللی نجوم. سازمانی متشکل از منجمان حرفه ای از سراسر جهان که مسئولیت نامگذاری اجرام آسمانی و تعریف استانداردهای نجومی را بر عهده دارد.

شیدسپهر (Photosphere): سطح مرئی خورشید که نور مرئی از آن ساطع می شود.

Chromosphere (کروموسفر): لایه ای از جو خورشید که مستقیماً بالا شیدسپهر قرار دارد و در در طول یک کسوف مجموع به رنگ قرمز دیده می شود.