جزوه آموزشی فصل 5 علوم نهم: نیرو

این فصل به بررسی مفهوم نیرو، انواع نیروها و اثرات آن‌ها بر اجسام می‌پردازد.
1. تعریف نیرو
نیرو: هر عاملی که باعث تغییر شکل یا تغییر حرکت جسم شود.
نیرو یک کمیت برداری است (یعنی دارای مقدار و جهت).
واحد نیرو: نیوتن (N).
2. اثرات نیرو
تغییر در حرکت جسم (شروع حرکت، توقف، تغییر سرعت یا جهت).
تغییر در شکل جسم (کشیدگی، فشردگی، شکستگی).
3. انواع نیروها
الف) نیروهای تماس
وقتی جسمی با جسم دیگر تماس دارد.
مثال‌ها:
نیروی اصطکاک
نیروی کشش طناب
نیروی مقاومت هوا
نیروی عمودی سطح (تکیه‌گاه)
ب) نیروهای بی‌تماس
بدون تماس مستقیم بین اجسام.
مثال‌ها:
نیروی گرانش (جاذبه زمین)
نیروی الکتریکی
نیروی مغناطیسی
4. نیروی گرانش
زمین همه اجسام را به سمت مرکز خود جذب می‌کند
وزن جسم = جرم × شتاب گرانش
5. نیروی اصطکاک
نیرویی که در برابر حرکت اجسام روی سطح مقاومت می‌کند.
انواع:
اصطکاک ایستایی (مانع شروع حرکت می‌شود).
اصطکاک جنبشی (در حین حرکت وجود دارد).
کاربردها: راه رفتن، ترمز خودرو، نوشتن با مداد.
6. قوانین نیوتن (مروری کوتاه)
قانون اول (اینرسی): جسم بدون نیرو حالت سکون یا حرکت یکنواخت خود را حفظ می‌کند.
قانون دوم: شتاب جسم متناسب با نیرو و معکوس با جرم است.
قانون سوم: هر کنش، واکنشی برابر و مخالف دارد.