جزوه آموزشی فصل 4 علوم نهم: حرکت چیست؟

این فصل به بررسی مفهوم حرکت، انواع حرکت، سرعت و شتاب، و تفاوت دیدگاه‌ها درباره‌ی حرکت می‌پردازد.
1. تعریف حرکت
اگر مکان یک جسم نسبت به جسم دیگر تغییر کند، می‌گوییم جسم در حال حرکت است.
حرکت یک مفهوم نسبی است؛ یعنی ممکن است یک جسم نسبت به یک ناظر در حال حرکت باشد و نسبت به ناظر دیگر ساکن.
2. انواع حرکت
حرکت مستقیم‌الخط: جسم در مسیر خط راست حرکت می‌کند (مثل حرکت ماشین در جاده مستقیم).
حرکت دایره‌ای: جسم در مسیر دایره‌ای حرکت می‌کند (مثل حرکت زمین به دور خورشید).
حرکت نوسانی: جسم در رفت و برگشت‌های منظم حرکت می‌کند (مثل حرکت آونگ ساعت یا فنر).
3. سرعت و شتاب
سرعت: مقدار جابه‌جایی جسم در واحد زمان.
سرعت متوسط = جابه‌جایی ÷ زمان
سرعت لحظه‌ای = سرعت جسم در یک لحظه خاص
شتاب: تغییر سرعت در واحد زمان.
اگر سرعت زیاد شود → شتاب مثبت
اگر سرعت کم شود → شتاب منفی
4. حرکت نسبی
حرکت همیشه نسبت به یک ناظر تعریف می‌شود.
مثال: مسافر داخل قطار نسبت به قطار ساکن است، اما نسبت به زمین در حال حرکت است.
5. نمودار حرکت
برای بررسی حرکت، از نمودار مکان-زمان و سرعت-زمان استفاده می‌شود.
این نمودارها نشان می‌دهند جسم چگونه در طول زمان جابه‌جا می‌شود یا سرعتش تغییر می‌کند.