مقاله: بررسی نقش نقاشی‌های آزاد در شناسایی مشکلات روانی پنهان دانش‌آموزان دوره ابتدایی

نقاشی‌های آزاد به عنوان یکی از موثرترین ابزارهای ارتباط غیرکلامی کودکان، امکان آشکارسازی احساسات، نگرانی‌ها، ترس‌ها و تعارضات درونی آنان را فراهم می‌آورد. در سنین ابتدایی، کودکان به دلیل رشد ناکامل مهارت‌های زبانی و محدودیت در بیان مستقیم احساسات و افکار، اغلب از طریق نقاشی‌های خود پیام‌های پنهان روانی را منتقل می‌کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش نقاشی‌های آزاد در شناسایی مشکلات روانی پنهان دانش‌آموزان دوره ابتدایی انجام شده است. این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه‌ای بوده و از منابع داخلی و خارجی معتبر بهره گرفته است. در این تحقیق، ابتدا اهمیت و جایگاه نقاشی به عنوان زبان سوم کودک، پس از بازی و سخن گفتن، مورد بررسی قرار گرفته و سپس روش‌های علمی تحلیل نقاشی کودکان شامل تحلیل رنگ‌ها، انتخاب سوژه، نحوه ترسیم اشکال و موقعیت‌یابی عناصر در صفحه تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که رنگ‌های تیره و اشکال مبهم می‌توانند نشانگر اضطراب، افسردگی یا احساس ناامنی باشند، در حالی که فقدان برخی اجزای بدنی در نقاشی یا استفاده افراطی از خطوط شکسته ممکن است به مشکلات عزت نفس یا تجربه‌های آسیب‌زا اشاره کند. همچنین تحلیل نحوه‌ی قرارگیری شخصیت‌ها و اشیا در نقاشی‌ها می‌تواند روابط کودک با خانواده، دوستان و محیط اطراف را منعکس کند. نتایج تحقیق بیانگر این است که نقاشی‌های آزاد می‌توانند ابزاری ارزشمند برای معلمان، مشاوران و روانشناسان مدرسه باشند تا پیش از ظهور علائم بالینی آشکار، مشکلات روانی را شناسایی و مداخلات حمایتی و درمانی مناسب را آغاز کنند. در پایان، راهکارهایی جهت به‌کارگیری اصولی تحلیل نقاشی در محیط‌های آموزشی و ایجاد فرصت‌های بیشتر برای نقاشی‌های آزاد در برنامه‌های درسی پیشنهاد شده است.
کلمات کلیدی: نقاشی‌های آزاد، تحلیل نقاشی کودک، مشکلات روانی پنهان، دانش‌آموزان ابتدایی، غربالگری روانی