Loading [Contrib]/a11y/accessibility-menu.js

گاما رو نصب کن!

اعلان ها
اعلان جدیدی وجود ندارد!
کاربر جدید

جستجو

میتونی لایو بذاری!
درحال دریافت اطلاعات ...

درسنامه آموزشی مطالعات اجتماعی کلاس نهم با پاسخ درس 20: آرامش در خانواده

آخرین ویرایش: 12:15   1401/08/22 73520 گزارش خطا

در درس گذشته با وظایف و کارکردهای خانواده آشنا شدید. اگر خانواده‌ای بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد، می‌توان از آن به عنوان خانواده‌ای مطلوب یاد کرد. به عکس، وقتی خانواده نتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد، دچار آسیب شده است. در چنین حالتی، رابطهٔ خانواده با دیگر نهادهای جامعه نیز دچار مشکل می‌شود و در نهایت، آسیب به همهٔ جامعه سرایت می‌کند. اولین گام در راه تشکیل یک خانوادهٔ متعادل و سالم، دقت در انتخاب همسر است.

شروع زندگی مشترک

یکی از عواملی که موجب سازگاری و آرامش در خانواده می‌شود، انتخاب صحیح همسر است. اگر افراد در انتخاب همسر بر معیارهای نادرستی تکیه کنند، مثلاً فقط زیبایی ظاهری یا ثروت همسر خود را در نظر بگیرند، احتمال اینکه در زندگی خانوادگی با شکست روبه‌رو شوند افزایش می‌یابد. برای زندگی خوب و با سعادت، افراد باید در انتخاب همسر به تناسب و همگونی خود با طرف مقابل توجه کنند. هر چه افراد از نظر اعتقادات دینی، فرهنگ، اخلاق، روحیات و وضعیت خانوادگی با همدیگر هماهنگی داشته باشند، زندگی‌شان با دوام‌تر است. از دیدگاه اسلام، مهم‌ترین عاملی که باید در همسرگزینی به آن توجه کرد، ایمان و اعتقادات دینی افراد است. اسلام همچنین بر اصالت خانواده تأکید کرده است؛ یعنی، فردی که به عنوان همسر انتخاب می‌شود، در خانواده‌ای صالح و اهل ایمان و تقوا پرورش یافته باشد.

اگر جوانان همسر خود را با همفکری و حمایت خانواده‌ها انتخاب و از تجربه‌های آنان استفاده کنند، از بروز بسیاری از ناسازگاری‌ها جلوگیری می‌شود.

سازگاری زن و شوهر در خانواده

یکی از مهم‌ترین اهداف ازدواج برقراری آرامش و محبت بین زن و شوهر است. پس از ازدواج زن و شوهر یاور هم بوده و سعی می‌کنند با همدلی و کمک به یکدیگر، محبت و آرامش را در خانواده برقرار کنند. یک همسر خوب، باید وظایف و مسئولیت‌های خود را به خوبی شناخته و علاوه بر انجام دقیق آنها، شریک زندگی خود را نیز در انجام مسئولیت‌هایش، یاری کند.

هر زنی که به زندگی خود برسد و آن را سر و سامان دهد، خداوند او را مورد لطف و رحمت خودش قرار می‌دهد.

«پیامبر (ص) امالی شیخ طوسی، ص 6»

فرزندان، گرمابخش خانواده

یکی از عواملی که موجب امنیت و ثبات خانواده و گرمی و نشاط آن می‌شود، وجود فرزندان است. برخی روان‌شناسان معتقدند که خانواده‌هایی که چند فرزند دارند، تجربهٔ اجتماعی شدن و رشد اجتماعی کودکان افزایش می‌یابد. در این خانواده‌ها، کودکان هم‌بازی دارند و رقابت‌ها و بازی‌ها و دعواهای کودکانه و همچنین الگوبرداری از رفتارهای خواهر و برادر شکل می‌گیرد.

همچنین، افرادی که برادر و خواهر دارند، در آینده از لذّت ارتباطات وسیع‌تر خانوادگی و حمایت و محبت برادر و خواهر محروم نمی‌شوند و فرزندانشان نیز از داشتن عمو و خاله و دایی و عمه، برخوردار خواهند بود.

فرزندان، گرمابخش خانواده

حقوق و تکالیف والدین و فرزندان

همان‌طور که با تشکیل خانواده، حقوق و تکالیفی بر روابط زن و شوهر حاکم می‌شود، با تولد فرزندان نیز حقوق و تکالیف متقابلی بین والدین و فرزندان به وجود می‌آید.

 

پدر و مادر مکلف‌اند سرپرستی کودک را به عهده بگیرند و نیازهای مادی و معنوی او را رفع کنند.

فرزندان نیز نسبت به پدر و مادرشان وظایفی دارند و باید در هر حال، به آنها احترام بگذارند. فرزندی که پدر و مادر از او راضی نباشند، از رحمت خدا دور می‌شود. اطاعت از والدین، رعایت اخلاق خوش و خودداری از بی‌احترامی به آنها در هر شرایطی واجب است. اطاعت از والدین تنها در صورتی جایز نیست که به گناه و نافرمانی از خدا دستور دهند.

چگونه می‌توانیم ارتباط بهتری با اعضای خانواده داشته باشیم؟

وجود اختلاف در نظر و سلیقهٔ فرزندان با یکدیگر یا با والدین، تا حدی طبیعی است. این اختلاف نظر یا ناسازگاری، به سبب آشنا شدن فرزندان با محیط و گروه های مختلف در جامعه است. این اختلاف نظرها اگر به خوبی مدیریت شود، می‌تواند به ارتقا و انسجام بیشتر اعضای خانواده کمک کند.

فرض کنید برای شما، اختلاف و مشکلی در خانواده پیش آمده است. به منظور حل مشکل از طریق ارتباط خوب با دیگر اعضای خانواده و شروع یک گفت‌وگوی صمیمی، موارد زیر می‌تواند به شما کمک کند:
1- باور داشته باشیم که بسیاری از مشکلات با ارتباط و گفت‌وگوی صحیح قابل حل شدن هستند. بنابراین سعی کنیم زمانی را برای صحبت با اعضای خانواده و شنیدن حرف‌هایشان اختصاص دهیم.
2- در هنگام صحبت مخصوصاً با پدر و مادر، حتماً احترام آنها را رعایت کنیم.
3- برای ارتباط صحیح با دیگران، پیام‌هایمان را به شکل کامل منتقل کنیم. یعنی مشکلمان را دقیق و کامل بیان کنیم و احساس خودمان را نیز نسبت به آن، مطرح کنیم.
4- شرایط شنونده را در نظر بگیریم؛ مثلاً وقتی که فرد مقابل خسته است یا وقت کافی ندارد یا ذهن او به شدت به مسئلهٔ دیگری مشغول است، مشکل خودمان را مطرح نکنیم.
5- هنگامی که عصبانی یا شدیداً ناراحت هستیم، صبر کنیم تا کمی آرام شویم، سپس با اعضای خانواده صحبت کنیم.
6- هنگام ارتباط، از تمسخر، تحقیر و طعنه زدن اجتناب کنیم. این امر سبب می‌شود تا شنونده به دقت به حرف‌های ما گوش نکند.
7- پس از طرح مشکل، راه‌های پیشنهادی خود را مطرح کنیم.
8- از کمک و مشورت صاحبان تجربه و تخصص و بزرگترهای خانواده و فامیل در مشکلات جدی بهره ببریم. باور داشته باشیم که برای ما، خانه امن‌ترین جا و اعضای خانواده، دلسوزترین افراد هستند.
9- مشکلات و مسائل خانواده خودمان را، تا جای ممکن در خانه حل کرده و از بازگو کردن آنها به دیگران خودداری کنیم.
10- صبر و توکل به خدا، یاری رسان ما در تمام مسائل و مشکلات احتمالی ما در زندگی است.

گفت‌وگوی صحیح دانش آموزان با والدین و مشاور مدرسه

گفت‌وگوی صحیح دانش آموزان با والدین و مشاور مدرسه

فعالیت (صفحهٔ 137 کتاب درسی)

 

1- کاربرگهٔ شمارهٔ (15) سازگاری والدین و فرزندان را انجام دهید.
پاسخ در لینک زیر
https://gama.ir/test/detail/5828

2- در کلاس، به گروه‌های دو یا سه نفره تقسیم شوید. سپس با نظارت و راهنمایی معلم خود، هر گروه یک مشکل فرضی را تصوّر کند. در هر گروه، یک نفر نقش مادر یا پدر و دیگری، نقش فرزند یا فرزندان را بر عهده بگیرند. با توجه به توصیه‌های بیان شده در این درس برای ایجاد یک گفت‌وگوی صحیح، سعی کنید مشکل را با گفت‌وگو حل کنید. پس از اجرای هر گروه در کلاس، دیگر دانش‌آموزان پیشنهادات خودشان را درباره آن اجرا و به اشتراک بگذارند.

3- به نظر صاحب‌نظران، تک فرزندی چه پیامدهای نامطلوب فردی و اجتماعی دارد؟ کودکان از داشتن هم‌بازی محروم می‌شوند و رقابت و بازی‌ها و دعواهای کودکانه و همچنین الگو برداری از رفتار خواهر و برادر شکل نمی‌گیرد و کودکان همواره با افراد بزرگسال در ارتباط‌‌‌‌اند که موجب می‌شود فرآیند اجتماعی شدن کودکان به خوبی شکل می‌گیرد. از لذت ارتباطات خانوادگی و حمایت و محبت برادر و خواهر محروم می‌شوند و فرزندانشان نیز در آینده از داشتن عمو، خاله، دایی و عمه محروم خواهند بود.

4- کاهش نرخ باروری در کشور ما در آینده چه پیامدهای نامطلوبی دارد؟ دست کم به سه مورد اشاره کنید.
1) پیر شدن جمعیت   2) افزایش هزینه‌های درمانی سالمندان و نگهداری آنها   3) کاهش نیروی فعال و کارآمد و کاهش تولید   4) کم شدن جمعیت زیرا اولین شرط بقای هر جامعه جمعیت آن است.

مدیریت مشکلات و حوادث در خانواده

زندگی خانوادگی، یک دورهٔ طولانی از ازدواج تا پایان عمر را در برمی‌گیرد که علاوه بر شیرینی‌ها و خاطرات ماندگار خود، ممکن است همراه با مشکلات گوناگون از قبیل بیکاری، فقر، بیماری شدید و طولانی، فوت یکی از اعضای خانواده یا معلولیت کودک باشد و شرایط دشواری را برای خانواده به وجود بیاورد و حتی ارکان خانواده را دچار تزلزل کند.

در چنین مواقعی، اعضای خانواده باید با توکل به خدا، صمیمیت و همکاری بین خود را بیشتر کنند و با در پیش گرفتن صبر و شکیبایی و دعوت یکدیگر به صبر، این مشکلات و حوادث را مدیریت کنند و نگذارند که خانواده دچار بحران شود و آسیب ببیند.

موقعیت‌های 1 و 2 و 3 را بخوانید. در هر یک از آنها خانواده‌ها برای مقابله با مشکلات چه تدبیرهایی اندیشیده‌اند؟

موقعیت «1»
… پسردایی من نادر، دچار معلولیت است و برای انجام دادن کارهای روزانه مشکلاتی دارد. دایی من و دیگر اعضای خانوادهٔ او این موضوع را پذیرفته‌اند و می‌دانند که برای مقابله با این مشکل، باید بیشتر تلاش و همکاری کنند. آنها با صبوری در انجام کارهای روزانه به نادر کمک می‌کنند. در تفریح‌‌ها و سرگرمی‌هایشان او را مشارکت می‌دهند و نمی‌گذارند اعتماد به نفسش ضعیف شود. من روحیهٔ عالی آنها را تحسین می‌کنم و از صبوری‌شان درس می‌گیرم.

موقعیت «2»
… دو سال پیش، پدربزرگ من فوت کرد و مادربزرگم تنها ماند. به دلیل پیری و بیماری، او دیگر نمی‌توانست در خانه تنها بماند و کارهایش را خودش انجام بدهد. پدر و عموهایم با همفکری برای حل این مشکل برنامه ریزی کردند. آنها قرار گذاشتند که در هفته به نوبت به مادربزرگ سر بزنند و خریدهای او را انجام دهند. هرشب نیز یک نفر در خانهٔ او بخوابد. پدرم همیشه می‌گوید: «ما هم روزی پیر می‌شویم و به کمک نیاز داریم» ما سعی می‌کنیم با محبت کردن و احترام گذاشتن به مادربزرگم او را خوشحال کنیم. مادربزرگ هم، همیشه دعای خیرش را بدرقه راه ما می‌کند.

موقعیت «3»
خانواده‌ای را در نظر بگیرید که در آن پدر بنا به دلایلی دچار مشکلات اقتصادی شده است و با وجود تلاشی که می‌کند، درآمد کافی ندارد و نمی‌تواند هزینه‌های زندگی را به خوبی تأمین کند. به نظر شما در این شرایط وظیفهٔ اعضای خانواده چیست؟ اعضای خانواده باید چه تغییری در سطح توقعات و خواسته‌های خود به وجود آورند؟

صِلۀ اَرحام

در دین اسلام به صلهٔ اَرحام سفارش و اَمر شده است. واژه «صِله» از وصل گرفته شده و به معنای اتحاد و پیوستگی است و «اَرحام» یعنی خویشان و نزدیکان. صلهٔ ارحام از آن دسته واجباتی است که فواید زیادی در آن نهفته است. در اسلام، کمک کردن به ارحام و خویشاوندان نسبت به دیگران اولویت دارد.

منظور از صلهٔ ارحام این است که افراد به دیدار خویشاوندان خود بروند و از یکدیگر خبر بگیرند. البته صلهٔ ارحام تنها به دید و بازدید خلاصه نمی‌شود و این دید و بازدیدها باید با مهر و محبت توأم باشند. باید دقت کنیم که وسایل ارتباطی مانند تلفن یا پیامک یا ...، ما را از دیدار حضوری فامیل‌هایمان، محروم نکند.

کمک مالی به خویشاوندان نیز جزء صلهٔ ارحام محسوب می‌شود. در مواردی که افراد نذری دارند یا می‌خواهند زکات یا صدقه و … بدهند، اگر در بین خویشاوندان آنها نیازمندی وجود داشته باشد، باید او را بر دیگران مقدم بدانند.

فعالیت (صفحهٔ 139 کتاب درسی)

 

5- اگر مواردی از مدیریت درست مشکلات و حوادث در خانواده خود یا خویشان و آشنایان سراغ دارید، در کلاس بیان کنید. مواردی مانند تشکیل صندوق خیریه خانوادگی برای رفع نیازهای مالی و درمانی خانواده نیازمند خویشان و آشنایان و...

6- فواید صلهٔ ارحام برای خانواده‌ها چیست؟
1) دید و بازدید و اطلاع از حال دیگران  2) افزایش طول عمر  3) کاهش مشکلات خانواده‌های نیازمند در بین اقوام و نزدیکان  4) همفکری و استفاده از تجربیات خانواده‌ها در امور مختلف

7- اصل دهم قانون اساسی را در درس 22 را بخوانید. چرا چنین اصلی را در قانون اساسی کشور ما قرار داده‌اند؟ چون هیچ جامعه‌ای بدون خانواده امکان رشد و شکوفایی را ندارد و در دین اسلام که قوانین کشور ما بر اساس آن است ارزش زیادی برای خانواده و تشکیل و حفظ آن قایل شده است.

8- چگونه بیمه شدن اعضای خانواده در امور مختلف می‌تواند به رفع مشکلات و آرامش بیشتر خانواده‌ها کمک کند؟ با راهنمایی معلم چند نمونه بیان کنید.

بیشتر بدانیم: واژه‌ها

نهاد اجتماعی: نهاد اجتماعی عبارت است از نظام سازمان یافته ای از روابط اجتماعی که ارزش‌ها و هنجارهای معینی را در برمی‌گیرد و به منظور برطرف کردن یکی از نیازهای اساسی افراد و جامعه به وجود می‌آید. خانواده، حکومت، تعلیم و تربیت و اقتصاد مهم‌ترین نهادهای اجتماعی هستند.

کارکرد: در لغت به معنای انجام یک وظیفه، خدمت و کار است و در اصطلاح، به اثر و فایده‌ای می‌گویند که یک پدیده در زندگی افراد و جامعه دارد.

سیاست‌های جمعیتی: مجموعهٔ تصمیماتی است که حکومت‌ها برای افزایش یا کاهش جمعیت در کشور خود اتخاذ می‌کنند.

نرخ باروری کل: میانگین تعداد فرزندانی که یک زن در دورهٔ باروری به دنیا می‌آورد. این شاخص به ازای هر هزار زن محاسبه می‌شود.

به کارببندیم (صفحهٔ 138 کتاب درسی)

 

1- برای قدردانی از یک یا چند نفر از اعضای خانوادهٔ خود (پدر، مادر، برادر و خواهر) طرحی تهیه کنید. دربارهٔ زمان مناسب و شیوهٔ قدردانی فکر کنید و ابتکاری به خرج دهید. طرح خود را بنویسید و به معلم بدهید. سپس آن را به اجرا در آورید.

2- با راهنمایی و کمک معلم و مسئولان مدرسه ودعوت از کارشناس خبره، جلسه‌ای با حضور اولیا و دانش آموزان داوطلب تشکیل دهید و در آن، علل ناسازگاری‌های اجتماعی والدین و فرزندان و راهکارهای مربوط به آن را به بحث و گفت‌وگو بگذارید.قبل از تشکیل جلسه فکر کنید و مواردی را که موجب ناسازگاری والدین و فرزندان می‌شود، بنویسید.

3- با اعضای خانوادهٔ خود در روزهای تعطیل آخر هفته به دیدن یکی از سالمندان خانواده بروید و از وی قدردانی کنید.