درسنامه آموزشی مطالعات اجتماعی کلاس نهم با پاسخ درس 20: آرامش در خانواده
-
مطالعات اجتماعی
- فصل 1: سیارهٔ ما، زمین
- فصل 2: سنگ کره، آبکره، هواکره
- فصل 3: زیست کره، تنوع شگفتانگیز
- فصل 4: ساکنان سیارهٔ زمین
- فصل 5: عصر یکپارچگی و شکوفایی
- فصل 6: ایران از عهد نادرشاه تا ناصرالدین شاه
- فصل 7: ایران در عصر مشروطه
- فصل 8: سقوط حکومت شاهنشاهی و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی
- فصل 9: فرهنگ و هویت
- فصل 10: خانواده و جامعه
- فصل 11: حکومت و مردم
- فصل 12: بهرهوری
در درس گذشته با وظایف و کارکردهای خانواده آشنا شدید. اگر خانوادهای بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد، میتوان از آن به عنوان خانوادهای مطلوب یاد کرد. به عکس، وقتی خانواده نتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد، دچار آسیب شده است. در چنین حالتی، رابطهٔ خانواده با دیگر نهادهای جامعه نیز دچار مشکل میشود و در نهایت، آسیب به همهٔ جامعه سرایت میکند. اولین گام در راه تشکیل یک خانوادهٔ متعادل و سالم، دقت در انتخاب همسر است.
شروع زندگی مشترک
یکی از عواملی که موجب سازگاری و آرامش در خانواده میشود، انتخاب صحیح همسر است. اگر افراد در انتخاب همسر بر معیارهای نادرستی تکیه کنند، مثلاً فقط زیبایی ظاهری یا ثروت همسر خود را در نظر بگیرند، احتمال اینکه در زندگی خانوادگی با شکست روبهرو شوند افزایش مییابد. برای زندگی خوب و با سعادت، افراد باید در انتخاب همسر به تناسب و همگونی خود با طرف مقابل توجه کنند. هر چه افراد از نظر اعتقادات دینی، فرهنگ، اخلاق، روحیات و وضعیت خانوادگی با همدیگر هماهنگی داشته باشند، زندگیشان با دوامتر است. از دیدگاه اسلام، مهمترین عاملی که باید در همسرگزینی به آن توجه کرد، ایمان و اعتقادات دینی افراد است. اسلام همچنین بر اصالت خانواده تأکید کرده است؛ یعنی، فردی که به عنوان همسر انتخاب میشود، در خانوادهای صالح و اهل ایمان و تقوا پرورش یافته باشد.
اگر جوانان همسر خود را با همفکری و حمایت خانوادهها انتخاب و از تجربههای آنان استفاده کنند، از بروز بسیاری از ناسازگاریها جلوگیری میشود.
سازگاری زن و شوهر در خانواده
یکی از مهمترین اهداف ازدواج برقراری آرامش و محبت بین زن و شوهر است. پس از ازدواج زن و شوهر یاور هم بوده و سعی میکنند با همدلی و کمک به یکدیگر، محبت و آرامش را در خانواده برقرار کنند. یک همسر خوب، باید وظایف و مسئولیتهای خود را به خوبی شناخته و علاوه بر انجام دقیق آنها، شریک زندگی خود را نیز در انجام مسئولیتهایش، یاری کند.
فرزندان، گرمابخش خانواده
یکی از عواملی که موجب امنیت و ثبات خانواده و گرمی و نشاط آن میشود، وجود فرزندان است. برخی روانشناسان معتقدند که خانوادههایی که چند فرزند دارند، تجربهٔ اجتماعی شدن و رشد اجتماعی کودکان افزایش مییابد. در این خانوادهها، کودکان همبازی دارند و رقابتها و بازیها و دعواهای کودکانه و همچنین الگوبرداری از رفتارهای خواهر و برادر شکل میگیرد.
همچنین، افرادی که برادر و خواهر دارند، در آینده از لذّت ارتباطات وسیعتر خانوادگی و حمایت و محبت برادر و خواهر محروم نمیشوند و فرزندانشان نیز از داشتن عمو و خاله و دایی و عمه، برخوردار خواهند بود.
حقوق و تکالیف والدین و فرزندان
همانطور که با تشکیل خانواده، حقوق و تکالیفی بر روابط زن و شوهر حاکم میشود، با تولد فرزندان نیز حقوق و تکالیف متقابلی بین والدین و فرزندان به وجود میآید.
پدر و مادر مکلفاند سرپرستی کودک را به عهده بگیرند و نیازهای مادی و معنوی او را رفع کنند.
فرزندان نیز نسبت به پدر و مادرشان وظایفی دارند و باید در هر حال، به آنها احترام بگذارند. فرزندی که پدر و مادر از او راضی نباشند، از رحمت خدا دور میشود. اطاعت از والدین، رعایت اخلاق خوش و خودداری از بیاحترامی به آنها در هر شرایطی واجب است. اطاعت از والدین تنها در صورتی جایز نیست که به گناه و نافرمانی از خدا دستور دهند.
چگونه میتوانیم ارتباط بهتری با اعضای خانواده داشته باشیم؟
فعالیت (صفحهٔ 137 کتاب درسی)
1- کاربرگهٔ شمارهٔ (15) سازگاری والدین و فرزندان را انجام دهید.
پاسخ در لینک زیر
https://gama.ir/test/detail/5828
2- در کلاس، به گروههای دو یا سه نفره تقسیم شوید. سپس با نظارت و راهنمایی معلم خود، هر گروه یک مشکل فرضی را تصوّر کند. در هر گروه، یک نفر نقش مادر یا پدر و دیگری، نقش فرزند یا فرزندان را بر عهده بگیرند. با توجه به توصیههای بیان شده در این درس برای ایجاد یک گفتوگوی صحیح، سعی کنید مشکل را با گفتوگو حل کنید. پس از اجرای هر گروه در کلاس، دیگر دانشآموزان پیشنهادات خودشان را درباره آن اجرا و به اشتراک بگذارند.
3- به نظر صاحبنظران، تک فرزندی چه پیامدهای نامطلوب فردی و اجتماعی دارد؟ کودکان از داشتن همبازی محروم میشوند و رقابت و بازیها و دعواهای کودکانه و همچنین الگو برداری از رفتار خواهر و برادر شکل نمیگیرد و کودکان همواره با افراد بزرگسال در ارتباطاند که موجب میشود فرآیند اجتماعی شدن کودکان به خوبی شکل میگیرد. از لذت ارتباطات خانوادگی و حمایت و محبت برادر و خواهر محروم میشوند و فرزندانشان نیز در آینده از داشتن عمو، خاله، دایی و عمه محروم خواهند بود.
4- کاهش نرخ باروری در کشور ما در آینده چه پیامدهای نامطلوبی دارد؟ دست کم به سه مورد اشاره کنید.
1) پیر شدن جمعیت 2) افزایش هزینههای درمانی سالمندان و نگهداری آنها 3) کاهش نیروی فعال و کارآمد و کاهش تولید 4) کم شدن جمعیت زیرا اولین شرط بقای هر جامعه جمعیت آن است.
مدیریت مشکلات و حوادث در خانواده
زندگی خانوادگی، یک دورهٔ طولانی از ازدواج تا پایان عمر را در برمیگیرد که علاوه بر شیرینیها و خاطرات ماندگار خود، ممکن است همراه با مشکلات گوناگون از قبیل بیکاری، فقر، بیماری شدید و طولانی، فوت یکی از اعضای خانواده یا معلولیت کودک باشد و شرایط دشواری را برای خانواده به وجود بیاورد و حتی ارکان خانواده را دچار تزلزل کند.
در چنین مواقعی، اعضای خانواده باید با توکل به خدا، صمیمیت و همکاری بین خود را بیشتر کنند و با در پیش گرفتن صبر و شکیبایی و دعوت یکدیگر به صبر، این مشکلات و حوادث را مدیریت کنند و نگذارند که خانواده دچار بحران شود و آسیب ببیند.
موقعیتهای 1 و 2 و 3 را بخوانید. در هر یک از آنها خانوادهها برای مقابله با مشکلات چه تدبیرهایی اندیشیدهاند؟
فعالیت (صفحهٔ 139 کتاب درسی)
5- اگر مواردی از مدیریت درست مشکلات و حوادث در خانواده خود یا خویشان و آشنایان سراغ دارید، در کلاس بیان کنید. مواردی مانند تشکیل صندوق خیریه خانوادگی برای رفع نیازهای مالی و درمانی خانواده نیازمند خویشان و آشنایان و...
6- فواید صلهٔ ارحام برای خانوادهها چیست؟
1) دید و بازدید و اطلاع از حال دیگران 2) افزایش طول عمر 3) کاهش مشکلات خانوادههای نیازمند در بین اقوام و نزدیکان 4) همفکری و استفاده از تجربیات خانوادهها در امور مختلف
7- اصل دهم قانون اساسی را در درس 22 را بخوانید. چرا چنین اصلی را در قانون اساسی کشور ما قرار دادهاند؟ چون هیچ جامعهای بدون خانواده امکان رشد و شکوفایی را ندارد و در دین اسلام که قوانین کشور ما بر اساس آن است ارزش زیادی برای خانواده و تشکیل و حفظ آن قایل شده است.
8- چگونه بیمه شدن اعضای خانواده در امور مختلف میتواند به رفع مشکلات و آرامش بیشتر خانوادهها کمک کند؟ با راهنمایی معلم چند نمونه بیان کنید.
به کارببندیم (صفحهٔ 138 کتاب درسی)
1- برای قدردانی از یک یا چند نفر از اعضای خانوادهٔ خود (پدر، مادر، برادر و خواهر) طرحی تهیه کنید. دربارهٔ زمان مناسب و شیوهٔ قدردانی فکر کنید و ابتکاری به خرج دهید. طرح خود را بنویسید و به معلم بدهید. سپس آن را به اجرا در آورید.
2- با راهنمایی و کمک معلم و مسئولان مدرسه ودعوت از کارشناس خبره، جلسهای با حضور اولیا و دانش آموزان داوطلب تشکیل دهید و در آن، علل ناسازگاریهای اجتماعی والدین و فرزندان و راهکارهای مربوط به آن را به بحث و گفتوگو بگذارید.قبل از تشکیل جلسه فکر کنید و مواردی را که موجب ناسازگاری والدین و فرزندان میشود، بنویسید.
3- با اعضای خانوادهٔ خود در روزهای تعطیل آخر هفته به دیدن یکی از سالمندان خانواده بروید و از وی قدردانی کنید.