تار عصبی و عصب چیست؟

تار عصبی و عصب چیست؟

سلول عصبی: واحد اصلی ارتباط

تمام عملکردهای شگفت‌انگیز سیستم عصبی از یک واحد کوچک و ساده به نام نورون[4] یا سلول عصبی آغاز می‌شود. هر نورون مانند یک درخت کوچک است که از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

1. جسم سلولی: مانند مرکز فرماندهی یا تنه درخت است که هسته سلول در آن قرار دارد.

2. دندریت‌ها[5]: شاخه‌های کوتاه و پرتعدادی هستند که مانند آنتن، پیام‌ها را از نورون‌های دیگر دریافت می‌کنند.

3. آکسون یا تار عصبی: یک شاخه بلند و منفرد است که پیام الکتریکی پردازش شده در جسم سلولی را به مقصد می‌برد. این همان تار عصبی است.

تار عصبی: یک خط ارتباطی ویژه

تار عصبی، زائده بلند و باریک نورون است که پیام الکتریکی را هدایت می‌کند. همه تارهای عصبی چند ویژگی کلیدی مشترک دارند:

• قانون «همه یا هیچ»: اگر سیگنال دریافتی به اندازه کافی قوی باشد، تار عصبی به طور کامل آن را منتقل می‌کند. اگر به اندازه کافی قوی نباشد، اصلاً پیامی ارسال نمی‌کند.

• سرعت با عایق‌کاری افزایش می‌یابد: بسیاری از تارهای عصبی توسط یک پوشش چربی به نام غلاف میلین[6] عایق‌بندی شده‌اند. این غلاف مانند عایق پلاستیکی دور سیم برق عمل می‌کند و باعث می‌شود پیام عصبی با سرعت بسیار بیشتری (حتی تا 100 برابر سریع‌تر) در طول تار جریان یابد.

عصب: بزرگراهی از تارهای عصبی

وقتی تعداد بسیار زیادی از این تارهای عصبی در کنار یکدیگر جمع می‌شوند و در بافت پیوندی محافظ پیچیده می‌شوند، یک عصب تشکیل می‌شود. ساختار یک عصب بسیار سازمان‌یافته است، درست مانند یک کابل فیبر نوری که از رشته‌های نازک بسیاری ساخته شده است. هر عصب از سه لایه محافظ اصلی تشکیل شده است:

1. اندونوریوم[7]: داخلی‌ترین لایه که هر تار عصبی را به صورت جداگانه می‌پوشاند.

2. پری نوریوم[8]: لایه میانی که دسته‌ای از تارهای عصبی را در بر می‌گیرد.

3. اپی نوریوم[9]: خارجی‌ترین و محکم‌ترین لایه که کل عصب را در بر می‌گیرد و از آن محافظت می‌کند.

پیام‌رسانی در عمل: از سوختن دست تا تکان دادن آن

حالا بیایید ببینیم این قطعات چگونه با هم کار می‌کنند تا شما بتوانید دنیا را درک کرده و به آن واکنش نشان دهید. یک مثال ساده، لمس اتفاقی یک شی داغ است:

1. حس کردن: گیرنده‌های حسی در پوست انگشت شما گرمای شدید را تشخیص می‌دهند. این گیرنده‌ها به نورون‌های حسی متصل هستند.

2. انتقال پیام حسی: پیام "داغ!" از طریق آکسون بلند نورون حسی (یک تار عصبی) به سمت نخاع می‌رود. این آکسون بخشی از یک عصب حسی بزرگتر است که از دست شما به نخاع می‌رود.

3. پردازش و واکنش: نخاع بلافاصله پیام را دریافت می‌کند. ابتدا یک دستور فوری برای عقب کشیدن دست از طریق یک عصب حرکتی به عضلات بازوی شما می‌فرستد (یک رفلکس سریع). همزمان، پیام از طریق مسیرهای عصبی در نخاع به مغز می‌رود تا شما آگاهانه احساس درد و دما را درک کنید.

4. اجرای حرکت: دستور "عضله منقبض شود!" از نورون حرکتی در نخاع، از طریق آکسون بلند آن (تار عصبی دیگر) و درون عصب حرکتی به عضله بازوی شما سفر می‌کند و باعث می‌شود دست خود را به سرعت عقب بکشید.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ تار عصبی (Nerve Fiber): زائده بلند یک سلول عصبی (نورون) که پیام الکتریکی را هدایت می‌کند. معادل ساختاری آکسون در نورون‌های حرکتی یا دندریت‌های بلند در نورون‌های حسی است.

² آکسون (Axon): همان تار عصبی؛ رشته بلند و باریک یک نورون که پیام را از جسم سلولی دور می‌کند.

³ عصب (Nerve): ساختاری طناب‌مانند و قابل مشاهده با چشم غیرمسلح که از اجتماع هزاران تار عصبی به همراه رگ‌های خونی و بافت پیوندی محافظ تشکیل شده است.

⁴ نورون (Neuron): واحد سازنده و کارکردی سیستم عصبی؛ سلول عصبی.

⁵ دندریت (Dendrite): زائده‌های کوتاه و منشعب نورون که پیام‌ها را از نورون‌های دیگر دریافت می‌کنند.

⁶ غلاف میلین (Myelin Sheath): پوشش چربی-پروتئینی که دور برخی آکسون‌ها را می‌پوشاند و سرعت هدایت پیام عصبی را به شدت افزایش می‌دهد.

⁷ اندونوریوم (Endoneurium): لایه نازک بافت پیوندی که هر تار عصبی را به صورت منفرد می‌پوشاند.

⁸ پری نوریوم (Perineurium): لایه بافت پیوندی قوی‌تر که دسته‌هایی از تارهای عصبی را در بر می‌گیرد.

⁹ اپی نوریوم (Epineurium): خارجی‌ترین و محکم‌ترین لایه بافت پیوندی که کل عصب را احاطه می‌کند.